Дьон Саҥа итэҕэли түргэнник ылына охсубат. Онно саастаах өттө урукку итэҕэлэ мэһэйдиир. Кинилэр истэриттэн үөрэхтээх, ону-маны ырааҕынан эргитэн ырыҥалаан көрөр толкуйдаах эрэ дьоно Саҥа итэҕэл үөскүүр кэмэ кэлбитин өйдөөн, бу Итэҕэли үөрэтэллэр, тарҕанарыгар көмөлөһөллөр.
Ол гынан баран, бу дьон үгүстэрэ Саҥа итэҕэли өйдөрүнэн эрэ ылыналлар, оттон дууһаларынан, сүрэхтэринэн ылыныахтарын эмиэ уруку итэҕэллэрэ туорай буолар. Кэм-кэрдии аастаҕына кинилэр Саҥа итэҕэли эттэринэн-хааннарынан толору ылыныахтарын эмиэ сөп.
История чахчыта көрдөрөрүнэн, Саҥа итэҕэли сэриилээн ылааччы колонизатордар олохтоохторго күүстэринэн соҥнууллара. Итини сэргэ Судаарыстыба Баһылыга – Хоруол, Ыраахтааҕы дойдута сайдарыгар Саҥа итэҕэл киирэрэ хайаан да наадалааҕынан аахтаҕына уонна күүстээх санаалаах, этэргэ дылы, бэйэтин билинэр, хайа да өттүнэн кыахтаах буоллаҕына эрэ, эмиэ урукку итэҕэли уларытан Саҥа итэҕэли күүс өттүнэн киллэрэрэ. Ол да үрдүнэн элбэх утарсыы, хайдыһыы тахсара, Саҥа итэҕэли толору үүнэр көлүөнэ эрэ ылынара.
Урут суруйбуппут курдук, Язычество Саха сиригэр бэйэтин миссиятын толордо, онон билиҥҥи сайдыылаах үйэ ирдэбилигэр эппиэттиир Саҥа итэҕэл наада буолла. Оннук монотеистическай итэҕэлинэн Таҥараианство буолар.
Саха сиригэр язычество дириҥ силистээх-мутуктаах уонна күн бүгүҥҥэ диэри язычество Саҥа тэрилтэтэ РФ регистрациялана турар (Лена Федорова ааспыт ыйга «Айыы Таҥара итэҕэлэ” диэн тэрилтэни эридьиэстэттэ). Төһө да язычество күүстээх позициялааҕын иһин, эдэр ыччат ити итэҕэли өйдөөбөт, ол иһин ылыммат.
Таҥараианство үүнэн иһэр саҥа көлүөнэ оҕолорун кытта үлэлэстэхпитинэ эрэ олоххо толору киирэр кыахтаах. Ол иһин Айыы Таҥара төрөөбүт күнүн – Саха Саҥа сылын, Үөрэх Дьыла түмүктэниитин уонна Сайылык күнүн олохтоох нэһилиэнньэ оскуола коллективын кытары бары бииргэ Сыл бастакы Ыһыаҕын быһыытынан ыытарга диэн идиэйэни эппиппит.
ҮӨҺЭЭ БҮЛҮҮ НЭҺИЛИЭКТЭРЭ ОСКУОЛА КЭЛЭКТИИБИН КЫТАРЫ ХОЛБОҺУКТААХ СЫЛ БАСТАКЫ ЫҺЫАХТАРЫН ЫСТЫЛАР
Оскуолалар Ыһыахтарын нэһилиэнньэни кытта кыттыһан Саха Саҥа сылыгар, Үөрэх Дьылын түмүктээһиҥҥэ, Сайылык күнүгэр анаан ыһыахха диэн этиибитин өйөөчүлэр баар буоллулар.
Ол курдук, аан бастакынан Ыам ыйын 22 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улууһун Боотулуу нэһилиэгин Администрациятын (Баһылык - А.С.ПОСКАЧИН) көҕүлээһининэн Боотулуу орто оскуолатын коллективын кытта олохтоох нэһилиэнньэ бары кыттыһан бэрт тэрээһиннээх Сыл Бастакы Ыһыаҕын ыстылар. Олохтоох урбаанньыттар аһынан-үөлүнэн, бырпаҕынан толору хааччыйдылар. Бэлэх-туһах да элбэх буолла. Оскуола оҕолоро оонньоон-көрүлээн Саҥа сыл бэлэҕин ылан үөрдүлэр- көттүлэр. Дьон олус астынан, маннык Ыһыаҕы куруук ыытыахха диэн этиилээх, дьиэлэригэр тарҕастылар.
Ыам ыйын 25 күнүгэр Мэйик нэһилиэгин Администрациятын (Баһылык - М.М.ХАЧЧАҔАЕВ) көҕүлээһининэн эмиэ оскуола оҕолоро нэһилиэнньэни кытта холбоһуктаах Ыһыахтара буолан ааста. Ыһыах, ыһыах ыһыах курдук толору программалаах, элбэх күрэхтээх, бириистээх, астаах-үөллээх, ырыалаах-тойуктаах тэрилиннэ. Ол курдук Саха аһын күрэҕин кэмигэр ким түргэнник Олллооҥҥо аһы буһарарын, Салабаарга чэй оргутарын, ким элбэх Сайылык бүлүүдэтин астыырын быһаардылар.Эр Хоһуун күөн күрэҕэр тустааччылар түһүлгэҕэ таҥаһы бүрүнэн киирдилэр. Онон ким кимниин киирсэрэ бастаан кистэлэҥ буолла. Итини сэргэ Хомуур мас тардыһыыта буолла. «Сайылыгым салгына» диэн эҕэрдэ кэнсиэрт дьиэрэйдэ. Онон саҥа тэрээһин олус кэрэхсэбиллээхтик ыытылынна.
Дьон үөрүүтэ, махтала улахан.
Ыам ыйын 26 күнүгэр Үөһээ Бүлүү улууһун Балаҕаннаах нэһилиэгэр (Баһылык С.И.ДМИТРИЕВ) эмиэ Оскуоланы кытары холбоһуктаах умнуллубат Сыл Бастакы Ыһыаҕа буолан ааста. Баһылык Степан Иванович бэрт эрдэттэн бэлэмнэнии үлэни ыытан, Саҥа сылы көрсүү, саха киһитин санныгар өссө биир Дьыл хаарын уулларан сааһыгар саас эбинэр, Үрдүк Айыыларга Махтаныы сиэрэ-туома, Республикаҕа биллэр оһуохайдьыт, алгысчыт Уран Ньукулай - Николай Корякин долгутуулаах Алгыһа, оһуохай, ырыа-тойук, көр-күлүү, бэлэх-туһах оҕолору, улахан дьону олус дуоһутта, астыннарда.
Ыһыах Алгыһа суох буолбат. Ол Алгыска Айыы Таҥара, Аар Айыылар ааттара ааттанар. Ону сэргэ, мантан инньэ, Айыы Таҥараҕа Махтал, хомуур Кириэс охсунуутун туомун киллэриэххэ сөп. Айыы Таҥараҕа Кириэстэнии олус кыаһыабай, ханна да суох ураты туом. Бу туому спортсменнар туттуохтарын сөп. Оччоҕо саха норуота бэйэтэ туспа итээллээҕин, онно туттар туомнааҕын Аан дойду көрүө уонна билиэ, сахалары ордук ытыктыа этэ.
Бу Саха историятыгар аан маҥнай олохтоох нэһилиэнньэ оскуола колективын кытары Саха Саҥа сылын көрсөр уонна Үөрэх дьылын түмүктүүргэ анаммыт холбоһуктаах Ыһыахтара үрдүк таһымнаахтык ыытылланнар Тэрийээччилэр уонна нэһилиэнньэ маннык Ыһыахтары традиция гынан сылын аайы ыытарга дэстилэр.
Бу саҥа тэрээһин батыһааччылардаах буолар туруктаах. Эһиил Үөһээ Бүлүү улууһугар эрэ буолбакка Өрөпүүбүлүкэ атын да улуустарыгар маннык холбоһуктаах Ыһыахтар ыытыллыахтара диэн эрэл улахан.
Саха Саҥа сыла, Үөрэх дьыла түмүктэниитэ Ил Дархаммыт биллэрбит Сайылык күнүнүүн бииргэ ыытыллар буоллахтарына Таҥараианство сайдарыгар олук, улахан кэскиллээх тэрээһин буолара саарбахтаммат.
20190 сыл бэс ыйын 17 к. Билс. Тел. 8-914-237-10-80
