Киир

Киир

Хой

xoy

Эйиэхэ көмө бэйэтинэн тиийэн кэлиэн сөп. Бүгүрү үлэһит буоллаххына, ситиһииҥ балысхан буолуо. Ол гынан баран доруобуйаҕыҥ көрүнүөххүн наада. Таптал чааһыгар эмиэ табыллыы баар. Сулумахтары саҥа билсии-көрсүү күүтэр. Чугас аймахтаргын кытары киҥир-хаҥыр саҥарсыы баар буолуон сөп, ону дириҥэтимэ.

Оҕус

ogyc

Курус санааны бэйэҕэр тутума. Хайдах эрэ гынан таһаарыаххын наада. Ол эрэн ол дьайыы чугас дьоҥҥор охсуута суох буолуохтаах. Төһө кыалларынан сынньаныҥ, успуордунан дьарыктаныҥ. Үгүстэр нэдиэлэтээҕи былааны ситиһиэ суох чинчилээхтэр. Өрөбүллэр олус сэргэхтик ааһыахтара. Уопсайынан, түһүүлээх-тахсыылаах нэдиэлэ күүтэр.

Игирэлэр

igire

Үп-харчы боппуруоһугар сэрэхтээх буол. Үлэҥ наһаа элбэх эрээри, дьиэҕин-уоккун умнума. Дьиэлээхтэргин кытары уопсай тыл буларыҥ ордук. Маны таһынан өрөбүллэргэ хаһан да аһаабатах аскын аһаама, аһыы утаҕы иһимэ. Доруобуйаҕа мөкү дьайыылаах буолуо. Нэдиэлэ ортото айан табыллыа.

Араак

rak

Эбэһээт айаҥҥа турунуҥ. Ыраах айан кыаллыбат буоллаҕына, чугас хайаатар да айаннаа. Айылҕаны кытары алтыһыы тиийбэт. Бу күннэргэ чугас киһигиттэн кэлэйии, хомойуу баар буолуо. Күүстээх санаалаах буол. Ыарахан түгэҥҥэ хайаатар да чугас доҕоруҥ көмөлөһүөҕэ, сүбэ-ама буолуоҕа.

Хахай

xaxai

Эйигин сэнээччилэр баар буоллахтарына, эппиэт биэрэргэ бэлэм буол. Үп-харчы боппуруоһа ыгым буолуо эрээри, быыс-арыт түргэнник көстүөҕэ. Айар куттаах Хахайдары ситиһии күүтэр. Эбэн эттэххэ, дьоҥҥо аламаҕай, үтүө санааҥ эйигин үрдүккэ көтүтүөҕэ. Эн көмөҕөр наадыйааччыларга аккаастаама.

Кыыс

kuus

Бэйэҕэ эрэлиҥ күүскэ түспүт. Онон тас дьүһүҥҥэр-бодоҕор болҕомто уурарыҥ наада. Солуоҥҥа сылдьан сынньан. Үлэҕэр балаһыанньа эриэ-дэхси буолбатах. Сорохтор ордук саныыллара бэрт. Бу нэдиэлэ саҥа кыбартыыра, массыына атыылаһарга табыгастаах. Өскөтүн санана сылдьар буоллаххына, түһүнэн кэбис.

Ыйааһын

uyaahun

Эмискэ саҥа үлэҕэ ыҥырыахтара. Эбэтэр саҥа бырайыакка ылсыаххын сөп. Саамай сүрүнэ -- толлума. Дьиэ кэргэҥҥэр кыра кыһалҕа баар. Ону аҕыс айдаана суох быһаара сатаа. Сороҕор тапталлааҕыҥ наһаа айманар, барыны-бары күүркэтэр курдук. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар айан күүтэр.

Скорпион

ckorpion

Харчы эрэ туһунан санаама. Бэйэҥ интэриэһиҥ туһугар атыттары албынныыр сыыһа. Дьиэ өрөмүөннүүргэ табыгастаах кэм. Суолталаах дьыалалары быһаара оҕус. Атыттарга найылыыргын олус сөбүлүүгүн. Ол сэрэхтээх. Бу нэдиэлэтээҕи билсииҥ күүстээх, истиҥ сыһыаҥҥа кубулуйуон сөп.

Охчут

oxcyt

Бииргэ үлэлиир дьоҥҥун кытта наһаа элбэхтик сэлэһимэ. Алҕас сыыһа саҥаран, тылгыттан хаптарыаххын сөп. Аны туран, суолга сэрэхтээх буол. Наһаа элбэҕи үлэлиир буолаҥҥын, ситиһии кэлэ турар. Үөрүү-көтүү аҥаардас үлэттэн эрэ буолбакка, чугас дьоҥҥуттан дуоһуйууну эмиэ аҕалыахтаах. Дьиэ кэргэҥҥэ сыһыаны бөҕөргөтөргө түбүгүрүөххүн наада эбит.

Чубуку

chybyku

Сылайыы барбыт. Төһө кыалларынан сынньана сатаа. Буола турар быһыыны-майгыны араас өттүттэн көр. Бииртэн биир дьыалаҕа көтө-дайа сылдьыма. Үлэҕэ да, тус олоххор да ээл-дээл сыһыаннааххын. Ол сынньалаҥ суоҕуттан үөскээбит быһыылаах. Онон сынньан, бириэмэҕин чугас дьоҥҥун кытта атаар, наада буоллаҕына, уоппускаҕа баран хаал.

Күрүлгэн

kyrylgen

Кэрэ аҥаардар эр дьон болҕомтотун сүрдээҕин тардаллар. Эһигини хараҕынан хайгыы, сүрэҕинэн сөбүлүү көрөр киһи элбэх буолуо. Сулумах буоллаххына, талыы бөҕөтө буолбуккун. Оттон ыал Күрүлгэннэргэ күнүүлээһин баар буолуо. Төһө да өйдөспөт түгэн баар буоллар, барыта орун-оннугар буолуо. Бу күннэри сынньалаҥ соҕустук атаарар ордук үчүгэй. Үлэ чааһыгар суолталаах өрө тахсыы суох.

Балыктар

balyk

Урут сатаабатаххын, кыайбатаххын ааһан иһэн ситиһиэҕиҥ. Үлэһит быһыытынан үрдүктүк сыаналанаҕын. Эйиэхэ тэҥнэһэ сатыыр киһи элбэх. Кытаатан тиэмпэҕин ыһыктыма. Бэрээдэги олус сыаналыыгын. Ону чугас дьоҥҥуттан ирдиигин, кэллиэгэлэриҥ эмиэ эн ирдэбилгэр эппиэттиир буолуохтаахтар. Ол гынан баран барыларын үөрэтэр, биир халыыпка тутар кыаҕыҥ суох. Элбэхтик көй салгыҥҥа сырыт, өрө көтөҕүллэн сырыт.

Санааҕын суруй