Киир

Киир

Хой

xoy

Үлэҕэ табыллыы күүтэр. Үрдүк дуоһунаска дураһыйааччылар, кытарчы көрүөххүтүн наада. Ону таһынан төрөппүттэри кытта сыһыаны бөҕөргөтөргө хамасааһын баар. Олоххор сүҥкэн суолтаны доҕоттор ылаллар. Ол эрээри киһини барытын доҕор оҥосто сатаама. Өрөбүллэри үгэс курдук бэһиэлэйдик атаарыаҕыҥ. Чуҥкук олохтоохторго хайдах да киирсибэккин. Өскөтүн, айар үлэһит буоллаххына, иэйии, айар-тутар дьоҕур киирэн сылдьар аҕай кэмэ.

Оҕус

ogyc

Саҥа билиини-көрүүнү түргэнник ылынаҕын. Онон эбии куурустарга сырыт. Инники былаанын бүүс-бүтүннүү уларыйар чинчилээх. Бу уларыйыы-тэлэрийии үрдүк кыайыы түмүктээх буолуоҕа. Үлэни уонна дьиэ кэргэни дьүөрэлээн сылдьыаххын наада. Бу күннэргэ доҕотторгун, аймахтаргын дьиэҕэр ыалдьыттата ыҥырбатыҥ ордук. Дьиэ салгынын хамнатыма. Доруобуйаҕын көрүнэ сырыт, ыарыыны дириҥэтимэ.

Игирэлэр

igire

Карьера чааһыгар уларыйыы буолуох курдук. Саҥа дуоһунаска ыҥырыллыаҕыҥ. Быһаарыыны хайдах ылынарыҥ -- көҥүлүҥ. Эйигин киирбит-тахсыбыт, биллэр-көстөр дьон тулалыыллар эбит. Кинилэр сүпсүлгэн олохторун ылыммаккын. Бу күннэргэ хаһааҥҥытааҕар да санаалыын чэпчээн сылдьыаҕыҥ. Иллэҥ бириэмэҕин соҕотох атаарары да сирбэккин. Уопсайынан, олоҕуҥ этэҥҥэ устан иһэр. Арай, эти-хааны эрчийии, успуордунан дьарыктаныы тиийбэт курдук.

Араак

rak

Нэдиэлэ устата элбэх үөрүү-көтүү күүтэр. Бырааһынньыкка ыҥырыллан дуоһуйа сынньаныаҕыҥ. Оскуола үөрэнээччилэрэ, устудьуоннар эксээмэннэрин, хонтуруолунай үлэлэрин этэҥҥэ туттарыахтара. Соторутааҕыта түһээбит дьикти түүлүҥ туолар чинчилээх. Дьиҥэр, эн олоххор улахан уустук балаһыанньа суох эрээри, кыһалҕаны бэйэҥ көрдүүр курдуккун. Туох эрэ кыаллыбатаҕына, күүркэтэн, омуннанан, айманан барыма. Бэйэҕэр эрэллээх буол.

Хахай

xaxai

Успуордунан дьарыктанарга, күннээҕи аһылыкка болҕомтону уурарга тоҕоостоох кэм. Эн үлэ сиэрэй күннэриттэн сылайбыт курдуккун. Ол иһин чугас дьоҥҥун кытары сынньалаҥы талыаҕыҥ.Күннээҕи кэпсэтэн ааһар дьонуҥ тылларын-өстөрүн улахаҥҥа уурума, кыйаханыма. Кэллиэгэлэргин кытта өйдөспөт түгэн баар буолуо. Ытыран баран ыыппат хаачыстыбаҕын, үлэҕин тиһэҕэр тиэрдэр ураты хачыстыбаҕын кытаатан сүтэримэ. Сулумахтар, сытыы-хотуу буолуоххутун наада.

Кыыс

kuus

Сулустар эйиэхэ ситиһиини түстүүллэр. Туох баар күүскүн-күдэххин тапталлааххын кытта сыһыаны бөҕөргөтүүгэ аныыгын. Саҥа таһымҥа тахсыаххын наада. Эн өттүгүттэн хамнаныы тиийбэт. Оттон, сулумахтар, билсэн-көрсөн иһэргит наада. Күннээҕи аһылыккыттан минньигэһи аччатыаххын наада. Саахар үрдүүр чинчитэ баар. Бу күннэргэ сөптөөх сыалы-соругу туруорунан, таһаарыылаахтык үлэлииргэ кыах бөҕөтө баар. Онон үлэттэн сүрэҕэлдьээмэ.

Ыйааһын

uyaahun

Дьиэ үлэтин түбүгэ бүппэт. Өрөбүллэргэ эмиэ үлэ үөһүгэр сылдьыаҕыҥ. Эр дьон уол оҕолорун үлэҕэ сыһыаран, үөрэтии-такайыы үлэтин ыытыахтара. Өссө дьиэ кыыллара көрүүгэ-истиигэ наадыйалларын биллэриэхтэрэ. Кэлэктиип уопсай күрэхтэриттэн, бырааһынньыктарыттан туора турума. Барытыгар кыттыһан ис, көхтөөх буол. Дьоҥҥо сыһыанын туһунан толкуйдан. Сулумахтар аһара тиэтэйимэҥ. Инники олоҕу былааныырга табыгаһа суох бириэмэ курдук.

Скорпион

ckorpion

Эйигин интэриэһинэй көрсүһүүлэр уонна айан күүтэллэр. Таптал да чааһыгар табыллыаххын сөп курдук. Оттон өрөбүллэри оҕолоргун эбэтэр аймах оҕолору кытта атаарар санаалааххын. Кырачааннар баҕа санааларын толорорго тиийиэҥ. Үлэ чааһыгар түһүү-тахсыы суох эрээри, начаалынньыккыттан бииртэн биир саҥа сорудах киирэ турар. Онон туох баар сатабылгын, өйгүн-санааҕын түмэн сырыт. Түбүктээх күннэр күүтэллэр.

Охчут

oxchut

Дохуотуҥ биллэ улааппыт. Арааһа, үлэҕин уларыппыккын эбэтэр төрөппүттэриҥ көмөлөрө биллибит быһыылаах. Харчыгын харыстаан тутун, аҥаардас таҥаска-сапка эрэ буолбакка, дьиэ-уот тупсарыытыгар болҕомто уурарыҥ буоллар. Үгүс эдэр дьон сокуонунан ыал буоларга бигэтик санаммыттар. Сулустар бу күннэргэ Охчуттарга улахан тапталы түстүүллэр. Туох эмэ кыһалҕа үөскээри гыннаҕына, көмөҕө доҕотторуҥн баар буолуохтара. Кинилэр эрэллээхтэрин өссө төгүл өйдүөҥ.

Чубуку

chybyku

Тыҥааһыннаах үөрэх күннэрэ күүтэллэр. Эбии үөрэх ылааччылар улаханнык түбүгүрбүттэр. Түүн үчүгэйдик утуйбат буолбуккун. Маны таһынан ис туруккун кытары мөккүһэн тахсар эбиккин. Билигин буола турар сабыытыйаны сүрэҕиҥ-дууһаҥ ылыммат курдук. Тус олоххор өссө төгүл болҕомтолоох буол. Албын-көлдьүн сыһыаҥҥа киирэн биэримэ. Өйгүн-санааҕын сүүйэ сатааччы баар. Киниэхэ сыһыаны уларытар бириэмэ уолдьаспыт. Онон үчүгэйдик толкуйдана сырыт.

Күрүлгэн

kyrylgen

Элбэҕи аһыыр буолбуккун. Ыйааһын быраҕааччылар, тардына аһаан сылдьыҥ. Итэҕэһи-быһаҕаһы суох оҥорорго күүскэ турунуоххун наада. Тапталлаахтарга этиһии, күнүүлэһии баар. Таптыыр киһиҥ харыс да сири хаамтарбат курдук. Кинини кытта аһаҕастык кэпсэтэн санаа атастаһар ордук. Өрөбүллэри чуумпу соҕустук атаара сатаа. Оттон карьераҥ үчүгэй. Эбии дохуот курулаччы киирэ турар. Кэнэҕэс бэйэҕин үчүгэйдик көрдөрдөххүнэ, дуоһунаскар үрдүүр чинчилээххин.

Балыктар

balyk

Тулалыыр дьоҥҥун кытары үчүгэй сыһыаннааххын. Санаа хоту барыта табыллан иһэр курдук. Күннээҕи үлэҕин эрдэттэн былааннаан сылдьарыҥ үчүгэй. Өйгүн-санааҕын сааһыланнаххына, быдан ситиһиилээх буолар эбиккин. Саамай сүрүнэ, үлэҕин эппиэтинэстээхтик толор, мунньан кэбиһимэ. Маны таһынан “тыл барда -- бас барда” дииллэринии, саҥаҕар сэрэхтээх буол. Доҕотторуҥ кистэлэҥнэрин туора дьоҥҥо ыһа-тоҕо кэпсээмэ. Сиэрэ суох быһыыттан улахан айдаан тахсыан сөп.

Санааҕын суруй