Киир

Киир

Хой

xoy

Мучумаан бөҕө буолбут. Ыһыллыы-тоҕуллуу үөскээн, санааҕын сааһыланарыҥ уустук. Аны туран, наар сүрэҕэлдьиир буолбуккун. Сарсыарда өрүү утуйан хаалаарыҥ эрэй бөҕө. Былааҥҥар уларыйыы киирэн, бу нэдиэлэҥ уратытык ааһыаҕа. Туох эрэ олус суолталаах кэпсэтии күүтэр. Бу алтыһыы кэнниттэн өйүҥ-санааҥ уларыйыаҕа. Дьон эйиэхэ сыһыаныгар болҕомтолоох буол. Иллэҥ бириэмэҕин чугас дьоҥҥун кытта атаар.

Оҕус

ogyc

Тапталлааххар сыһыаныҥ олус сымнаабыт. Санаа-хоту сылдьарын ситиһэ сатаан, сүүр да көт буолаҕын. Ол балаһыанньаны сүрдээҕин туһанар. Хайа да түгэҥҥэ сүүйүүлээх тахсабын диир эбит. Үлэҕэ эппиэтинэһиҥ хаһааҥҥытааҕар да күүстээх. Туруулаһан туран үлэлиир баҕалааххын. Ый саҕаланыыта үп-харчы киириитэ кырыымчык буолуоҕа. Хайдах эрэ иэскэ киирбэккэ, тустаах быһыыны-майгыны ааһыаххын наада.

Игирэлэр

igire

Доруобуйа уонна дьиэ кэргэн нэдиэлэтэ күүтэр. Онон ыарыыттан харыстанан, үчүгэйдик эмтэниэххин наада. Хаһан эрэ сыыһа-халты туттан, доруобуйаҕын айгырата сылдьыбыккын. Ол сибикитэ көбөөрү гыммыт. Кэрэ аҥаардар, дьиэни-уоту, таҥаһы-сабы сууйан ырааһырыыга турунуоххут. Оттон эр дьон дьиэ тас үлэтин толоруохтара. Төһө кыалларынан көй салгыҥҥа сылдьар ордук. Тапталгыт олус төлөннөөх, истиҥ уонна ыраас.

Араак

rak

Харчыга сэрэхтээх буол. Элбэх харчыны сиэпкэ укта сылдьыма. Дьалаҕай сыһыаҥҥыттан син балай эмэ суумаҕа ночоотуруоххун сөп. Таптыыр киһигин кытта биир санааны ылынан, туох эрэ бырайыагы олоххо киллэрэргэ ылсыбыккыт. Онон күүстээх үлэ күүтэрин сэрэйэн, өрөйөн-чөрөйөн, санааҕын түмэн, сатабылгын чочуйан сылдьар кэмиҥ. Дьиэ кэргэн аҕа саастаахтарыгар ордук болҕомто эрэйиллэр.

Хахай

xaxai

Күн устата наһаа элбэх иһитиннэрии кэлэн ааһар. Ону барытын төбөҕөр хатыы сатыыгын. Бу күннэргэ наһаа ыгылыйан сылдьаҕын. Арааһа, салалта аһара ноҕуруускалыыр быһыылаах. Дьиҥэр, сиэп төлөпүөнүттэн, дьыалаттан-куолуттан тэйэн, айылҕаҕа – сибээһэ суох сиргэ – сынньанар туһалаах буолуо этэ эрээри, соло суох. Бу нэдиэлэҕэ үлэҕэр сыраҥ-сылбаҥ бараныаҕа. Хата, өрөбүллэр сэргэх буолуохтара.

Кыыс

kuus

Күннээҕи олоххо олус туһалаах уонна наадалаах мал-сал атыылаһар түбүгэр сылдьаҕын. Арааһа, массыына эбэтэр ас-астыыр үрдүк кыамталаах оһох быһыылаах. Нэдиэлэ ордук эр дьоҥҥо ситиһиилээх буолуоҕа. Салайааччылары кэпсэтии-ипсэтии, дуогабардаһыы чааһыгар кыайыы-хотуу күүтэр. Саамай сүрүнэ, сытыы-хотуу, киирбит-тахсыбыт буолуохха наада. Биир күүстээх киһи сыл саҕаланыытыгар эппитэ бу күннэргэ туолуоҕа.

Ыйааһын

uyaahun

Нэдиэлэиккис аҥаарыгар салалтаҕыттанхайҕалистэн, санааҥ чэпчиэҕэ. Үлэуоннахамнас этэҥҥэ. Арай, тус сыһыаҥҥа кыһалҕабаар. Тапталлааххынкыттаэтиһэргит, аахсаргытэлбээригыммыт. Киниттэннаһаахааччахтаммакка, тускыһалҕаҕын бэйэҥ быһаара сатыырыҥ буоллар. Иллэҥ бириэмэлээхбуоллаххына, эбии үөрэх куурустарыгарсырыт, успуордунандьарыктан. Доруобуйаҕын көрүнэ сырыт.

Скорпион

ckorpion

Тапталлааххын кытта икки аҥыы сылдьар буолаҥҥыт, ахтыһыы, суохтаһыы улааппыт. Кинини олус ахтаҕын, таптыыгын. Күн аайы ис сүрэхтэн тахсар санааҕын интэриниэт ситимигэр суруйан бооччойоҕун. Утуйуоҥ иннинэ курус санааҕа ылларыма, уугун көтүтүмэ. Ол оннугар сөбүлүүр ырыаҕын иһит, кинигэтэ аах, киинэтэ көр. Үлэ кэминэн баран иһэр. Хаһааҥҥытааҕар да уопсай тылы булан сылдьаҕын.

Охчут

oxchut

Саҥа санааны ылынан, күүстээх үлэҕэ сылдьаҕын. Олоххо сырдык көрүүлээх буоллаххына, элбэҕи ааһыаҕыҥ. Саҥа үлэҕэ көһөөччүлэр, туохтан да куттаммакка, кимэн иһиэхтээххит. Бэйэ бодотун көрүнэн, имиджи уларытарга тоҕоостоох кэм. Кимиэхэ эрэ анаан оҥостор, киэргэнэр эбиккин. Бу ордук сулумахтарга сыһыаннаах. Эдэрдэри интэриэһинэй билсии-көрсүү күүтэр. Кистээн сылдьар талааҥҥын киэҥ эйгэҕэ аһаараргар уолдьаспыт.

Чубуку

chybyku

Өрүү биир күннэр. Олоххор туох эрэ саҥа сүүрээн тиийбэт курдук. Ол эрээри сотору кэминэн туох эрэ үчүгэй буолаары сылдьарын кистиигин, сүрэххэр-быаргар чугас тутаҕын. Үлэҕэ наһаа үлүһүйбэккэ, сынньалаҥ соҕустук сырыт. Дьэ, быыс-арыт көстөн, санааҕын сааһыланаҕын, инники хардыыгын былаанныыгын. Дьон сүбэтин аһара истимэ, бэйэҥ баҕаҕын, тус санааҕын учуоттаа. Тапталлааххын кытта мөккүһүмэ, айдаарсыма.

Күрүлгэн

kyrylgen

Буола турар уларыйыыттан олус долгуйаҕын. Санааҕын чугас дьоҥҥун кытта үллэстиэххин наада. Наһаа элбэҕи толкуйдаан, истириэскэ да киирэр чинчилээххин. Үлэттэн сылайбыккын, ол иһин дьиэҕэр олоро сатыыгын. Бу күннэри төһө кыалларынан туһалаахтык атаар. Дьиэҕэ да успуордунан дьарыктанарга усулуобуйа баар. Киһиэхэ баҕа эрэ наадатын өйдөө. Үчүгэйи санаа, сырдыгынан-ырааһынан сырыт диэн сулустар сүбэлииллэр.

Балыктар

balyk

Харчы кырыымчык. Онон эбии дохуот киллэринэр туһунан толкуйдан. Оҕолоргун-урууларгын кытта элбэхтик бииргэ сылдьыаххын наада. Оҕоҥ күүскэ санааҕа баттатан сылдьар кэмэ, күүс-көмө буоларыҥ наада. Маны таһынан дьону кытта түргэнник уопсай тыл буллаххына, элбэҕи ситиһиэҥ. Наһаа эппиэтинэстээх үлэлээххин. Онон үлэҕэр туох баар кыаххын толору туһанарыҥ ирдэнэр. Эппиэттээх күннэр, онон сулустар эйиэхэ күүстээх санааланаргар баҕараллар.

Санааҕын суруй