Киир

Киир

Хой

хой

Кыаҕыҥ күүһүҥ барытыгар тиийиэ суоҕа. Онон чугас дьонуҥ көмөлөрүттэн аккаастамматыҥ ордук. Олус тыҥааһыннаах нэдиэлэ үүнээри турар. Барыта санааҥ хоту буолумуон эмиэ сөп. Дьиҥэр, эн доҕор-атас чааһыгар олус табыллыбыт киһигин. Эйигин элбэх эрэллээх доҕор тулалыыр. Ол гынан баран барыларыттан чорботор уонна ордук эрэнэр киһилээххин. Кинини кытта аһаҕастык кэпсэтэн, санааҕын сааһыланнаххына, барыта этэҥҥэ буолуоҕа.

Оҕус

о5ус

Үп-харчы кыһалҕатын быһаараары тиритии-хорутуу бөҕө буолбуккун. Маныаха ордук эр дьон түбүгүрүөхтэрэ. Харчыны харыстыыр уонна сөпкө туһанар туһунан дьиэлээхтэргин өйдөтүөххүн наада. Бу кэпсэтии кэннэ кыра мөккүһүү, өйдөспөт буолуу үөскүөн сөп. Өрөбүллэри доҕотторгун кытары үөрэн-көтөн атаарар былааннааххын. Үлэҕэр ыгыы-түүрүү элбэх. Салалтаҥ биэрбит сорудаҕын мунньубакка толорон ис. Сулумахтары саҥа билсиһии күүтэр.

Игирэлэр

игирэ

Туох эмэ уларытыыны былааннаабыт буоллаххына, санааҕын ыһыктыма. Сулустар эйиэхэ наһаа таһаарыылаах уонна үтүө түмүктээх күннэри эрэннэрэллэр. Нэдиэлэ иккис аҥаарын саамай чугас дьоҥҥун кытта атаарарыҥ ордук. Үлэһит быһыытынан олус сатабыллааххын уонна туохха барытыгар ураты көрүүлээххин. Айар эйгэҕэ үлэлээччилэри ситиһии күүтэр. Сүрүн кыһалҕа – доруобуйа. Доруобуйаҕын үчүгэйдик кэтэнэ сырыт, ханнык да түгэҥҥэ бэйэҥ эмтиэкэлэнимэ.

Араак

араак

Нэдиэлэ саҕаланыыта үтүө сураҕы истэн олус үөрүөҥ. Маныаха саамай уустук сорудахтары тиһэҕэр тиэрдэн, кыайыылаах-хотуулаах эн буолуоҕуҥ. Элбэх кэллиэгэҕин быыһаан-абыраан сылдьаҕын. Ол эрээри атын дьон оннугар наһаа түбүгүрбэтиҥ буоллар. Олорор дьиэҕэр болҕомтолоох буол. Итэҕэс-быһаҕас, ситэ оҥоһуллубатах үлэ элбэх. Ону үчүгэйдик билэн-көрөн сырыт. Аны туран, тапталлааххын кытта өйдөспөт түгэн эмиэ үөскүөн сөп. Бэйэ-бэйэҕитин күнүүлэһэн да биэрэҕит.

Хахай

хахай

Олоххор олус суолталаах тэрээһин дуу, мунньах дуу буолаары турар. Ол эйиэхэ наһаа ситиһиилээхтик ааһыаҕа. Инники олоххун былаанныыргар бириэмэ уолдьаспыт. Онон хас биирдии хардыыгар эппиэтинэстээх буол. Салайааччыны билиммэккин, бэйэҥ тойон-хотун буолуоххун ыраланаҕын. Тус олоххор уустук түгэн баар. Наһаа тойомсук буолаҥҥын, тапталлааххын хомотор түгэниҥ элбэх. Тылгын-өскүн арыый да туттунарыҥ буоллар, бэрт буолуо эбит.

Кыыс

кыыс

Олоххор суолталаах уларыйыы-тэлэрийии буолаары турар. Туох баар уустугу этэҥҥэ туоруур кыахтааххын. Эйигин элбэх сытыы-хотуу дьон тулалыыр буолбуттар. Алтыһар эйгэҥ кэҥээн, бэйэҕэ эрэлиҥ улааппыт. Тапталлааххын кытта сыһыаҥҥа саҥа сүүрээни киллэриэххин наада. Эһиги сыһыаҥҥыт саҥа таһымҥа тахсыахтаах. Ис туруккун үчүгэйдик кэтэнэ, туохтан да хомойбокко, санааҕа ылларбакка сырыт.

Ыйааһын

кыыс

Нэдиэлэ саҕаланыыта албыҥҥа киирэн биэриэххитин сөп. Тулалыыр дьоҥҥутугар болҕомтолоох буолуҥ. Кинилэр өттүлэриттэн үктэтиилээх соҕус балаһыанньа үөскүөн сөп. Күүркэйиигэ бэринэн кэбиһэр сыыһа. Оҕоҕор-уруугар соһуччу бэлэх оҥорон үөрдүөххүн сөп. Эйигиттэн уһулуччу болҕомтону күүтэллэр. Сулумахтар, билсиэн-көрсүөн баҕалаахтары тэйитимэҥ, кэпсэтэн-ипсэтэн иһиҥ. Таптал соһуччу тиийэн кэлиэҕэ...

Скорпион

скорпион

Ис санааҕын ситэ тиэрдибэт курдуккун. Барытын бэйэҕэр тута сылдьаҕын. Ол доруобуйаҕа охсуулаах буолуон сөп. Чугас дьоҥҥуттан олус элбэҕи эрэйэҕин. Ордук тапталлаххын ууга-уокка түһэрэҕин. Аҕа саастаах дьон доруобуйалара, олохторо-дьаһахтара этэҥҥэ. Бу курдук аргыый-наллаан, туохха да ыксаабакка, элбэҕи хамнаммакка сылдьыҥ. Нэдиэлэ үөрүүтэ – олус сыаналаах малы бэлэх тутаргыт. Иллэҥ кэмҥин оҕолоргун кытта атааран улаханнык дуоһуйаҕын.

Охчут

охчут

Үп-харчы өттүнэн табыллыы нэдиэлэ сүрүн сыала буолуоҕа. Кирэдьииккин, иэскин-күүскүн этэҥҥэ төлүөҕүҥ. Нэдиэлэ устата олус элбэҕи үлэлиэҕиҥ. Тус олоххор бириэмэ да тиийбэт буолуоҕа. Маныаха дьыалабыай көрсүһүүлэргэ таҥаскын-сапкын, уобараскын көрүнэ сырыт. Ол элбэҕи быһаарыаҕа. Айылҕаҕа сылдьан санаалыын чэпчээн, ыраастанан санааҥ көтөҕүллүөҕэ. Дьиэ кыылын иитэ ылар баҕа санаа үөскээбит, онон сотору элбииһигит.

Чубуку

чубуку

Урут былааннаабыт идиэйэҥ олоххо киирэр кыахтаах. Олоххо эрэллээхтик хардыылыыр инниттэн туруоруммут сыалгын ситиһэргэ бэлэмҥин. Маныаха эппиэтинэстээх тургутууну ааһар чинчилээххин. Дьиэ-уот үлэтэ элбэх. Өрөмүөнү бүтэрэр туһуттан күннэтэ түбүгүрэҕин. Тус олоххор уларыйыы баар. Бириэмэ барытын көрдөрөн иһиэ эрээри, үчүгэйдик толкуйданарыҥ ордук. Күннээҕи аһылыккар болҕомтооох буол, аскын хонтуруолламмат буолаҥҥын, уойар чинчилээххин.

Күрүлгэн

курулгэн

Наһаа үчүгэй чуумпу нэдиэлэ ааһыаҕа. Ыаллары ордук ситиһиилээх, сылаас, истиҥ күннэр күүтэллэр. Кинилэри таптал ыраас иэйиитэ кууспут. Бу түгэҥҥэ наһаа дьоллооххун өйдүөҕүҥ. Үлэҕэ үлүһүйүүнү арыый да тохтоппуккун, бу күннэри саамай чугас дьоҥҥун кытта атаарар былааннааххын. Эр дьон айылҕаны кытта элбэхтик алтыһыахтара, доҕотторун көрсөн үөрүөхтэрэ-көтүөхтэрэ. Кэллиэгэлэргин кытта өйдөспүт түгэн баар буоллаҕына, олус муударай быһаарыыны ылыныаххыт.

Балыктар

балыктар

Нэдиэлэ саҕаланыыта олус түбүктээх буолуоҕа. Үлэҕэ улаханнык умса түһэн сылдьар кэмиҥ. Маныаха үчүгэй хампаанньаны кытта дуоһуйа сынньанан, сылайбыккын билбэккэ хаалыаҥ. Эйиэхэ доҕотторуҥ бэһиэлэй киэһэни бэлэхтиэхтэрэ. Аны туран, сыралаах үлэҥ иһин салалтаҕыттан улаханнык хайҕаныаҥ, ол ботуччу соҕустук сыаналаныаҕа. Дьиэлээхтэргин кытта сыһыан куһаҕана суох. Бииргэ үөрэр-көтөр, бириэмэни атаарар түгэн элбэх. Бу күннэргэ албын-көлдьүн эрэ дьоҥҥо киирэн биэримэ.

Санааҕын суруй