Сардаана Авксентьеваны саха дьоно бары билэллэр. Саха дьоно эрэ буолуо дуо, кинини бүттүүн Арассыыйаҕа даҕаны билэллэр. Туох да кистэлэ суох эттэххэ, билигин Сардаана Авксентьева – саха омугун киэн туттуута. Ол курдук, урукку өттүгэр хаһан да саха киһитэ “норуот мээрэ” диэн үрдүк ааты ылан, аата-суола дойду барытын үрдүнэн ньиргийбитэ суоҕа. Арассыыйаҕа оннук, кимиэхэ да майгыннаабат дьиҥнээх “норуодунай мээр” баарын туһунан, бэл, арҕааҥҥы дойдулар СМИлэрэ кытта элбэхтик суруйан тураллар (холобур, Британия “The Economist” диэн улахан таһаарыыта). Ону таһынан, урут ханнык да саха киһитин дойдуга тэриллэр саҥа федеральнай баартыйа лиидэрин солбуйааччынан, ол эбэтэр баартыйа 2-с нүөмэрдээх киһитинэн, Дьокуускайтан быһаччы ыҥыран-көрдөһөн ылбыттарын истэ иликпит.
Бүгүн “Кыым” норуот хаһыатыгар 2018–21 сылларга Дьокуускай куорат “норуодунай мээрэ”, билигин VIII ыҥырыылаах РФ Госдуматын дьокутаата, “Саҥа дьон” (“Новые люди”) федеральнай бэлитиичэскэй баартыйа фракциятын салайааччытын солбуйааччы Сардаана Владимировна Авксентьева ыалдьыттыыр.
(Бу кэпсэтии атырдьах ыйын 9 күнүгэр буолбутун санатабыт)
– Сардаана Владимировна, быыбар хампаанньата төһө бэркэ бара турарый, Саха сиригэр кэлбитиҥ төһө өр буолла, ханнык улуустарга сырыттыҥ?
– Саха сирин устун тохтообокко айаннаабытым 4-с нэдиэлэтэ буолла... Чурапчыга, Тааттаҕа, Мэҥэ Хаҥаласка, Алдаҥҥа, Ньурбаҕа, Үөһээ Бүлүүгэ, Бүлүүгэ, Өлүөхүмэҕэ, Горнайга, Намҥа, Ленскэйгэ, Мииринэйгэ, Сангаарга сырыттым. Өссө да элбэх улууска сылдьыахтаахпын. Ону таһынан, мин эбээһинэһим Саха сиринэн эрэ муҥурданан хаалбат. Федеральнай баартыйа бэрэстэбиитэлин быһыытынан, өссө Иркутскайга уо.д.а. сирдэргэ ыҥыра олороллор.
– Тугун элбээбитэй... Бука, сөмөлүөтүнэн сылдьарыҥ буолуо... Улуустар кииннэригэр эрэ сылдьаҕын дуо? Көрсүһүүлэргэ дьон төһө кэлэрий?
– Бэйэм манна ыччат министиэристибэтигэр үлэлиир кэмнэрбиттэн ыла Саха сирин устун командировкаларга сылдьа үөрүйэхпин. Туох кыалларынан, үксүн алларанан айанныыбын, массыынанан. Улуус киинигэр эрэ буолбатах, нэһилиэктэргэ эмиэ сылдьабын. Көрсүһүүлэргэ дьон кэлэр. От үлэтин үгэнэ этэ, ону тэҥэ уоппуска кэмэ... Ол үрдүнэн көрсүһүүлэрбитигэр дьон наадалааҕынан ааҕан, бокуой булан кэлэриттэн киһи үөрэр. Санаттахха, биһиги биллэриилэрбитин “былыргылыы” суругунан ыйыыбыт, бассаабынан-телеграмынан ыытабыт, кими да “булгуччу кэлэҕит!” диэн кыһарыйбаппыт, салалта нөҥүө олуйууну-моһуйууну туһаммаппыт. Оттон көрсүһүүлэрбитин судургутук, аһаҕас кэпсэтии көрүҥүнэн ыытабыт. Туох да эрдэттэн суруйтарыы, боппуруостары эрдэ бэлэмнээһин эҥин диэн суох. Дьон-сэргэ көрсүһүүгэ алаадьы буһаран аҕалаллар, бэйэлэрэ оҥорбут малларын аҕалан бэлэхтииллэр, үтүө алгыстарын тиэрдэллэр, олохторун-дьаһахтарын кэпсииллэр, бэлиитикэҕэ сыһыана суоҕу сэһэргэһэбит. Ол сылдьан, ардыгар, дьон үтүө-истиҥ сыһыаныттан хараҕыҥ ууланыар диэри долгуйаҕын...
– Дьон ордук туохтан долгуйар, тугу туруорсар эбитий?
– Бу сылдьан көрдөхпүнэ, дьон-сэргэ араас бобууттан-хаайыыттан, бүтэн быстыбат элбэх хааччахтан аһара сылайбыт. Ол курдук, бэл сүөһүлэрин балбааҕын ханна-хайдах дьаһайалларын, хас илиминэн хас балыгы туталларын, ол илимнэрэ чопчу суортаах, маркировкалаах, хаһаайыннаах буолуохтааҕын быһаччы Москуба дьаһайарыттан; тыа сиригэр балыыһалар сабылла туралларыттан, чопчу идэтийбит быраастар тиийбэттэриттэн, оскуолаҕа “предметник” учууталлар суохтарыттан, уопсайынан, эдэр каадыр тохтооботуттан дьон аһара эрэйдэнэр буолбут. Быһата, боппуруос барыта Көҥүлгэ тиийэн иҥнэр.
Дьону ордук суол-иис уустуга, авиа-билиэт сыаната, сөмөлүөт сырыыта, ДьУоХХ тарыыптара, тыа сиригэр ыччакка үлэ суоҕа, ханнык да сырдык кэскил көстүбэтэ, СКЭ уларыйара уолдьаспыта (ЕГЭ оҕону олус истириэстэтэрин таһынан, тест ыйытыылара үөрэх бырагырааматыгар дьүөрэлэспэттэр), гос-бырагыраамалар көмөлөрө сүгүн тиийбэтэ, дьоҕус урбаанынан дьарыктанар дьоҥҥо араас бэрэбиэркэ элбэҕэ уо.д.а. долгутар. Хас да сиргэ тыа сирин каадырынан хааччыйар туһугар урукку сэбиэскэй кэмнээҕи курдук үөрэхтэрин бүтэрбит устудьуоннары үөһэттэн быһаччы анаан ыытыыны туруорсар дьон бааллар. Тааттаҕа – саха уус-уран литэрэтиирэтэ үөскээбит түөлбэтигэр – Саха тылын киинин тэрийиэхтэрин баҕараллар. Биллэн турар, саха дьоно сүрүннээн ыччатын, кэлэр кэнчээритин туһугар долгуйар.
Мин сылдьыбыт сирим аайы дьон тугу эппитин-тыыммытын, тугу туруорсубутун сиһилии сурунан иһэр идэлээхпин. Бу сырыым түмүгэр хас да уопсай тэтэрээти толордум. Кэлин ону барытын сааһылыам, систиэмэлиэм, ити барыта – мин кэлэр үлэм тирэҕэ.
– “Дьону сыана тарыыба долгутар” диэтиҥ...
– Оннук. Ханна да тиий, ити инники күөҥҥэ турар боппуруос. Дьиҥинэн, тарыып барыта Өрөспүүбүлүкэбит иһигэр ылыллар ээ... Ил Түмэн дьокутааттара көҕүлээн, биһиэхэ тарыыптар төһө сөпкө ааҕыллан сылдьалларын бэрэбиэркэлэтиэхтэрин сөп этэ. Чахчы да, тоҕо биһиги уот, гаас, итиинэн хааччыйыы уо.д.а. иһин атын ыаллыы эрэгийиэннэрдээҕэр элбэҕи төлүү олоруохтаахпытый? Сахабыт сирин нэһилиэктэригэр-улуустарыгар уот хастыы эмэ күн баран хааларын дьон “буолуохтааҕын” курдук ылынар. Ити иһин ким да эппиэттээбэт. Онтон сылтаан дьон дьиэҕэ-уокка туттар тиэхиньикэтэ бөҕө алдьанар, эмсэҕэлиир, араас ороскуот бөҕө тахсар...
Уот, итиинэн хааччыйыы – биһиги курдук тыйыс усулуобуйалаах сиргэ ураты болҕомтону эрэйэр тыын боппуруос! Холобур, сорох тэрилтэлэр уу тарыыбыгар киллэрэн баран, нэһилиэнньэ суотугар, бэйэлэригэр джип массыына атыылаһа олороллоро ханнык да киһилии сиэргэ баппат быһыы.
Уматык сыаната тиһигин быспакка үрдүү турар. Манна Ил Түмэн Госдуманы кытта кыттыһан үлэ ыытыан сөп этэ. Син ол тэҥэ, дьоҕус аэропортар боппуруостара... Билигин биһиги улуустарбытыгар баар кыракый аэропортарга син биир улахан “Боинг” сөмөлүөттэр көтөр Шереметьево аэропордугар курдук элбэх ирдэбил турар буолла. Ол түмүгэр, саамай сүүйтэрээччи – нэһилиэнньэ. Эспиэрдэр этэллэринэн, бөртөлүөт көтөр 1 чааһын төлөбүрэ – 350–500 тыһ. солк., Ан-2 сөмөлүөт – 160–190 тыһ., оттон Л-42 диэн 4 миэстэлээх гидро-сөмөлүөт 1 чааска көтөр ороскуота – 50–90 тыһ. солк. Бу биһиги курдук элбэх күөллээх-өрүстээх сиргэ интэриэһинэй барыйаан буолбатах дуо? Биһиги бары көмөлөөн аэропортар ирдэбиллэрин сымнатары (биллэн турар, куттала суох буолууну толору хааччыйан туран), дьоҕус авиация сайдарын, айан иһин төлөбүр намтыырын ситиһэргэ үлэлэһиэхтээхпит.
Тэҥнэбилгэ, билигин дьон Мииринэйтэн Дьокуускайга диэри сөмөлүөтүнэн көтөр билиэтин сыаната – 16–22 тыһ. солк., оттон Хабаровскайга диэри – 6 тыһ. солк. Маннык – сатаммат! Билиҥҥитэ Саха сирэ Өлүөнэ өрүһүнэн эрэ күргэ суох буолан икки аҥыы арахсан олорор буолбатах, биһиги салгынынан эмиэ мынаарда хайдыһан-арахсан олорор эрэгийиэммит.
– Сардаана Владимировна, эн бэйэҥ салайсар “Саҥа дьон” баартыйаҥ туһунан билиһиннэрбэккин ээ... Кэнники сылларга Арассыыйаҕа либераллыы-демократтыы тыыннаах баартыйалар араас бобууну-хаайыыны кыайбакка бэлиитикэ эргимтэтиттэн туоратыллыбыт кэмнэригэр, эһиги баартыйаҕыт бэрт судургутук регистрацияны ааспытыттан сылтаан, “бу былаас бэйэтэ тэрийбит баартыйата быһыылаах” диэн өй-санаа баар...
– “Регистрацияны бэрт судургутук ааспыккыт” диир кыах суох. Элбэх бобууну-хааччаҕы төлө түспүппүт. 2023 сыл бэс ыйын туругунан Арассыыйаҕа 25 бэлитиичэскэй баартыйа регистрацияламмыт уонна балар бары быыбарга кыттар бырааптаахтар. Эдэр, саҥа тэриллибит баартыйаҕа быыбарга кыайар уустуктардаах, ол эрээри “Саҥа дьон” баартыйа 2020 сыллаахха 12 эрэгийиэн быыбарыгар кыттыбыта. Биһиги 4 хандьыдааппыт араас эрэгийиэннэргэ сокуоннас мунньахтарыгар ааспыттара. Маны ситиһэргэ үлүгэрдээх үлэни ыыппыппыт. Ол түмүгэр биһиги баартыйабыт 2021 сылга Госдума быыбарыгар илии баттааһын хомуйуута суох кыттыбыта уонна Госдумаҕа киирбитэ.
Саҥа баартыйа да буолларбыт, баарбытын биллэрэбит, тутаах суолталаах сокуоннарга былаас баартыйатын кытары сөпсөспөт куоластааһыммыт да баар. Ол иһигэр, аармыйаҕа ыҥырыллар дьон сааһын улаатыннарыыны; “киһи быраабын күөмчүлүүр” диэн хамсык саҕана QR коду киллэриини; булгуччулаах биометрияны; дьокутааттар уонна чунуобунньуктар дохуоттарын декларациятын кистээһини... Манна сыһыаран эттэххэ, кырдьаҕас дьокутааттар ортолоругар “Госдумаҕа “Саҥа дьон” киирэннэр, парламент урукку чуҥкук үлэтэ сэргэхсийдэ, “форточка арыллыбытын” курдук сибиэһэй салгын киирдэ” диэн тыл-өс элбэхтик иһиллэр буолла.
Биллэрин курдук, Госдума барыта 450 дьокутааттаах эбит буоллаҕына, биһиги фракциябыт 15 эрэ киһилээх. Сыыйа ахсааммыт хаҥаан, күүһүрэн иһэрбитигэр туох да саарбахтааһын суох.
Быһата, биһиги былаас баартыйатын бырайыага буолбатахпыт.
– Баартыйаҕыт лиидэрэ – «Faberlic» хампаанньа тэрийээччитэ Алексей Нечаев. Эн кинини хаһааҥҥыттан билэҕин, хайдах тута бу баартыйа салалтатыгар киирэн хааллыҥ?
– Алексей Нечаев бэйэтэ билигин улахан кыахтаах, баай урбаанньыт эрээри, оҕо эрдэҕинээҕи үтүө идеалларын сүтэрбэтэх киһи. Кини өссө оскуола улахан кылааһыгар үөрэнэ сылдьан “Капитаны” диэн уопсастыбаннай хамсааһыны тэрийбит эбит. Наһаа судургу, киһититтэн тутулуга суох кими баҕарар кытта үөрэ-көтө, бэрт боростуойдук кэпсэтэр. Кини хаһан да байымсыйбат, харчытын мэнээк ыскайдаммат, чааһынай сөмөлүөтүнэн буолбакка, көннөрү дьону кытта көтөр киһи. Кини, мин саныахпар, бэлиитикэҕэ-урбааҥҥа киирбэтэҕэ буоллар, улуу педагог буолуох киһи хаалбыт. МГУ юридическай факультетын бүтэрбит. Таарыйа, кини биһикки үлэбит киниискэтигэр аан бастакы үлэбит “муоста сууйааччы” диэн саҕаланарыттан мэлдьи күлээччибит. Мин оскуолаҕа, кини устудьуоннуу сылдьан ылбыт “идэбит”. Алексей Нечаев ол оҕо сылдьан тэрийбит “Капитаны” диэн хамсааһынын пуонда оҥорон билиҥҥэ диэри илдьэ сылдьар, Г.Плеханов аатынан Арассыыйа Экэниэмикэтин университетыгар ол “капитаннарга” Салайыы факультетын арыйан үлэлэтэр.
Кини миигин Дьокуускайга мээрдии сырыттахпына, “интэриэһинэй киһи баар эбит” диэн истэр, кэтээн көрөр эбит. “Саҥа дьон” баартыйаҕа миигин эрэгийиэннэр боппуруостарыгар сүбэһит, эксперт быһыытынан ыҥырбыта. Онно ыҥырыллан баран наһаа соһуйбутум. Устунан, бу баартыйаҕа киирэн, федеральнай испииһэккэ 2-с нүөмэринэн туран хаалбытым.
– Дьонуҥ-сэргэҥ Эн Госдума дьокутаатын быһыытынан үлэҕин билиэн баҕарар буолуохтаах...
– Санаабар, кылгас кэмҥэ балай эмэ үлэлээтим. Быстах байыаннай хомууртан ыал соҕотох оҕотун, 3 уонна 3-тэн элбэх сокуоннай сааһын ситэ илик оҕолоох, инбэлиит оҕолоох эбэтэр кыаммат буолбут төрөппүттэрин көрөн олорор эдэр дьону, ону сэргэ Анал байыаннай дьайыы кэмигэр өлбүт эбэтэр бааһырбыт дьон чугас аймахтарын босхолуур туһунан сокуон барылын оҥорон киллэрбитим. Онтум билигин хамсаабакка сытар.
Өссө биир сокуоҥҥа көҕүлээһиним: “альтернативнай сулууспа” туһунан... Мин Уһук Хоту сир олохтоохторо ханна да атын эрэгийиэҥҥэ барбакка эрэ дойдуларыгар хаалан альтернативнай сулууспаны баралларын туруорсабын. Чахчы, уустук уонна ураты эйгэлээх Хоту сир олохтоохторо Анал байыаннай дьайыыга ыҥырыллан бардахтарына, ким кинилэр оннуларыгар кэлэн кыайан таба көрүөй, балыктыай, бултуой.... Мин дьонум урут Чурапчы көһөрүүтүгэр хабыллан хоту улуустарга сылдьыбыттара. Онно кинилэр олохтоох усулуобуйаны билэр, кыайар-сатыыр Хоту сир дьоно эрэ баар буолан тыыннаах хаалбыттарын мэлдьи кэпсээччилэр. Онон ити мин ыкса билэр, өйдүүр тиэмэм.
Аҕыйах ахсааннаах хотугу омуктары хомууртан босхолуур туһунан АФ премьерэ Мишустиҥҥа сурук ыытан турабын.
Улуустар, нэһилиэктэр баһылыктарын, Уйбаан Шамаевы кытта сиһилии кэпсэтэн, ырытыһан баран, Госдумаҕа “Олохтоох бэйэни салайыныы туһунан” сокуон уларытыыларын улаханнык утаран тыл этэбин, онно биһиги баартыйа 100-тэн тахса көннөрүүнү суруйан киллэрбиппит.
Госдума бэрэссэдээтэлэ В.Володиҥҥа нэһилиэнньэ бэйэтэ талбыт дьокутааттара хайдах үлэлии-хамсыы олороллорун билэллэрин туһугар, Госдума мунньахтарын тэлэбиидэнньэҕэ аһаҕас трансляциялыыры туруорсан суруйбутум. Ону ылынан, мунньахтар билигин аһаҕас буоллулар.
“Ыт боппуруоһун” эрэгийиэннэр бэйэлэрин быһаарыыларыгар биэрэри икки сыллаах утумнаах туруорсуум кураанах хаалбатаҕыттан үөрэбин. От ыйын бүтүүтүгэр В.Путин оннук сокуоҥҥа илии баттаата.
– Госдумаҕа Саха сирин дьокутааттара бэйэ-бэйэҕитин кытта төһө чугас сыһыаннааххытый, кэпсэтэҕит-алтыһаҕыт дуо?
– Саха сириттэн Госдумаҕа – бэһиэбит. Тоҕоостоох түгэн көһүннэр эрэ, “Саха сирин баартыйата” буолан бары түмсэн сүбэлэһэбит, быһаарсабыт. Сыһыаммыт үчүгэй. Бассаап бөлөхтөөхпүт, кэпсэтэбит. Госдумаҕа да сахалар уонна Саха сирэ диэн баалларын бэркэ билэр буоллулар. Эрэгийиэннэринэн холобурдааһын буолла да, Саха сирин аата мэлдьи ахтыллар.
Холобур, мин федеральнай испииһэгинэн талыллыбыт буолан, РФ эрэгийиэннэриттэн барыларыттан дьокутааппын. Онон үлэбинэн ханна эрэ Ростовка дуу, Краснодарга дуу тиийдэхпинэ даҕаны, онно барытыгар сахалар тустарынан бэркэ билэллэр, истэллэр уонна ытыктыыллар. Онон ханна да сылдьыбытым иһин төрөөбүт норуотум бэрэстэбиитэлэ – саха – буоларбынан киэн туттабын, ол үтүө ааты түһэн биэрбэт туһугар кыһаллабын. Ити – улахан эппиэтинэс.
– Госдума баартыйаларын хаһан да уларыйбат уонна сүдү лиидэрдэрин кытта хайдах сыһыаннааххыный? Билсэҕин дуо?
– Күлэбин ээ, билигин миигин Госдума тэхиньиичэскэй персонала бука барыта билэр, “Сардаана” диэн ыҥыраллар. “Сүдү лиидэрдэр” диэбиккэ дылы, В.Жириновскайы кытта бастаан быыбар дебатыгар киирсэргэ күһэллибитим. Кинини кытта атах тэпсэн олорон дебаттаһыы тугун-ханныгын өйдөөн, төһө эмэ батына сатаабытым үрдүнэн... Г.Зюгановы кытта билсэбин, хомуньуустар баартыйаларын туһунан эбэтэр көр-күлүү кэриэтэ араас дьээбэни кэпсэтээччибит. “Сиэрдээх Арассыыйа” баартыйа лиидэрэ С.Миронов хаһан эрэ “эн Сардаана диэн аатыҥ туох суолталааҕын билээри Дьокуускайга баран кэллим” диэн күлэн эрэрэ.
Чэ, сахалар баарбыт, ханна да сылдьыбыппыт иһин баарбытын биллэрэбит.
– Дьэ, түмүккэ, бар дьоҥҥор ыҥырыыҥ... Саха сирин быыбардааччыта тоҕо “Саҥа дьон” баартыйаҕа куоластыахтааҕый?
– Билигин быыбардыыр бырааптаах дьон 50-ча бырыһыана быыбарга сылдьыбат, наадыйбат буолла. “Биһигинэ да суох быһаарыахтара, оҥоруохтара” диэн бэринэн кэбистэ. Өскөтүн бу дьон бары турунан көхтөөхтүк быыбарга кытталлара буоллар, букатын атын олоххо олорор буолуох этибит. Мин бу дьону “биһиги эрэ баартыйабытыгар куоластааҥ” диэн ыҥырбаппын, мин кинилэр үчүгэйдик толкуйдаан баран куоластыылларыгар эрэ ыҥырыам этэ. Кимиэхэ баҕарар куоластаатыннар.
Аҥаардас биир эрэ баартыйа бэйэтэ билэринэн дьаһайан, ыйан-кэрдэн олороро үтүөҕэ тиэрдибэтэ өйдөнөр. Бу билиҥҥи итэҕэспит-быһаҕаспыт барыта ону эрэ кытта сибээстээх. Дьоһун уонна сөптөөх быһаарыы хаһан баҕарар хас да үчүгэйдик толкуйдаммыт этиилэртэн таҥыллан, сааһыланан тахсар. Син биир ырыынакка курдук, бэлиитикэҕэ эмиэ сиэрдээх күрэхтэһии, сөбү-сыыһаны ыараҥнатан талыы баар буолуохтаах.
Хамаанда хоту саҥата суох кунуопканы эрэ баттыы олорор дьокутааттар кимиэхэ да наадалара суох. Дьон дьокутааты “саҥата суох кунуопканы баттаатын” диэн быыбардаабат, “интэриэспин турууластын, олохпун чэпчэттин, дурда-хахха буоллун!” диэн талар.
“Саҥа дьон” баартыйа – сонун уонна ураты көрүү, саҥалыы аттарыллыбыт үлэ, ньыма, сыһыан, аныгы сүүрээн. Биһиги баартыйабыт чилиэннэрэ – ханнык да халыыпка киирбэтэх, бэлэм оҥоһуллубут ороҕунан сүүрбэтэх, ким да үөһэттэн көрөн-истэн карьераларын оҥорботох, сылаас миэстэҕэ анаабатах, олоххо суолларын бэйэлэрэ соломмут, ситиһиилэрин-кыайыыларын барытын бэйэлэрэ уһаммыт эдэр дьон. Саҥарар, этэр-тыынар, айар-тутар кыахтаах, кимтэн да тутулуга суох саҥа дьон.
Мин биир дьүөгэм “требуется кассир без опыта работы” диэн биллэриини таһаарбытын көрөн соһуйбуттааҕым. Тоҕо итинник диэбитин ыйыппыппар, “урут булҕаалтырдаан араас кирдээх ньымаларга, албыҥҥа-көлдьүҥҥэ үөрэммит киһи кэриэтин, ыраас киһи үлэлии кэллин. Бэйэм үөрэтиэм” диэбитин саныыбын.
Биһиги Ил Түмэҥҥэ син биир киириэхпит! Мин билигин онно эдэр дьоммутун бэлэмнии, үөрэтэ-уһуйа сылдьабын. “Ил Түмэн дьокутаата буоллугут да, тута өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн ырытан, ылынан барыаххыт. Онно бэлэм буолуохтааххыт. Дьэ, туохтан саҕалыыгытый?” – диэн, СӨ 2025 сылга диэри сайдыытын судаарыстыбаннай бырагыраамаларын, бүддьүөтү ылыныы тиһигин үөрэтэбит. Маны тэҥэ, биһиги – “Саҥа дьон” – хандьыдааттарбыт көрсүһүүлэр түмүктэригэр бар дьонноро тугу соруйбуттарын, тугу туруорсубуттарын умнубакка, мэйиилэригэр тиийэ “татуировка” курдук сурунан сылдьалларыгар уһуйабыт.
Онон, Сахабыт сирин олохтоохторо, бу чуумпу, улугуран хаалбыт олохпутун уһугуннарыаххытын, сэргэхситиэххитин, саҥалыы тыынныаххытын баҕарар буоллаххытына – “Саҥа дьоҥҥо” куоластааҥ! Биһиги Ил Түмэн уонна муниципалитет быыбардарыгар кыттабыт. Онно киирэн “Саҥа дьон” фракциятын тэрийиэхпит, өрөспүүбүлүкэбитигэр ситэриилээх былаас үлэтин хонтуруоллуохпут.
Госдуманы саҥардыбыппыт – Ил Түмэни эмиэ саҥардыахпыт!
*Матырыйаал “Новые люди” баартыйа Саха Өрөспүүбүлүкэтээҕи салаатын быыбарга пуондатыттан төлөннө.
