“Күннэри-түүннэри иэспин хаһан төннөрөрбүн санатан бааннартан эрий да эрий буолаллара, арыт мин кыйаханан төлөппүөммүн тыаһаабат гына туруоран кэбиһэрим, эбэтэр төрүт да туруупканы ылбат буоларым”, - диэн суруйар Лиза Апросимова – Эвенкийка.
Саха сиригэр биллэр блогер уонна фитнес-тренер кыыс Лиза Апросимова – Эвенкийка, социальнай ситимҥэ, бэйэтин тус эйгэтигэр хайдахтаах курдук ыбылы туппут кирэдьиит хабалатыттан төлөрүйбүтүн туһунан кэпсээтэ.
“Саныахха кыбыстыылаах, урут мин туох баар үөскээбит кыһалҕаларбар атыттары буруйдуур этим: урукку эрбин, кырбыыр этэ, оҕобун ханна да хаалларар сир суох, дьүөгэм харчы иэһээбэтэ уонна онтон да атын кэккэ табыллыбат буолууну. Барыларын, бэйэбин эрэ буолбатах. Мин эрэ буруйум суох, бары тула хайдахтар эрэ дии саныырым. Ол эрээри онтон олоҕум төрүт да тупсан барбатаҕа, төттөрүтүн таҥнары сурулаан испитэ.
Олоҕу маннык ылынарбар чэпэчки этэ. Олох сааамай түгэх дьэбэрэтигэр дьөлө түһүөхпэр диэри. Оннукка эрэ тиийэн баран, өйбөр эмискэ: “Тоҕо, туох иһин”? – диэн санаа чаҕылҕан курдук охсуллар түһүөр диэри.
Араас олохторугар табыллыбыт дьону кытары сүбэ-ама көрдөөн кэпсэтэн барбытым, психологтартан консультация ылбытым, эгэлгэ элбэх кинигэлэри аахпытым. Бары биир киһи курдук: “Барытын бэйэҕиттэн саҕалаа, эппиэтинэһи бэйэҕэр ыл, оччоҕо барыта уларыйыа”! Оттон мин: “Эсс, ама хайаан мин оннук соччото суох киһибин үһү дуо, эһи миигин кэлэттигит, эһиги сыаналаах сүбэлэрэ суох да олорон кэлиллибитэ, олоруом даҕаны диирим”.
Мин олус өр эппиэтинэстэн куоппутум. Тыытымаҥ миигин, мин туох да буруйум суох дэнэрим.
Аны, күннэри-түүннэри иэспин хаһан төннөрөрбүн санатан бааннартан эрий да эрий буолаллара, тус бэйэлэригэр иэстээх дьонум эрийэн иэстэрин хаһан төннөрөрбүн санатыылара, арыт мин кыйаханан төлөппүөммүн тыаһаабат гына туруоран кэбиһэрим, эбэтэр төрүт да туруупканы ылбат буоларым. Миигин.... суукка биэрбиттэрэ.
Дьэ, онно эрэ сиргэ «лах» гына олоро түспүтүм Өйбүн-төйбүн сааһылаан аахпытым, суоттаабытым уопсайа дьоҥҥо, бааннарга төһө иэстээхпин. Шок этэ. Ол эрээри дьиҥ суумма төһөтүн чуолкай ааҕан таһаарбытым. Хайдах баарынан ылыммытым уонна бу балаһыанньаттан тахсар суоллары көрдөөн барбытым. Кыһалҕа хамнатар диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
Миэхэ арыый да сэниэ киирбитэ, хамсанарга күүс-уох мунньуммутум. Бу иннинэ сэниэм өрүү ханна эрэ бара турара кимтэн эрэ куотарга, саһарга, этиһэргэ. Бааннартан, дьоннортон. Бу өйдөөтөхпүнэ төрүт да кинилэртэн куоппатах эбиппин, бэйэм бэйэбиттэн куоппуппун.
Мин хамсанарга быһаарыммытым. Остуоруйа курдук барыта тутатына, аптаах мас биир хамсаныытынан кэрэ буолбатаҕа. Кирэдьиттэрим бэйэлэрэ бэйэлэринэн туран эрэ сабыллан хаалбатахтара. Харчы уу курдук сукуллан устан киирбэтэҕэ. Мин биир таһымы тутан, салгыы көҕүрээһиҥҥэ барар таҥнары курулааһыммын тохтоппутум. Биир саамай кыра кирэдьиипин саппытым. Ол даҕаны миэхэ сүҥкэни ситиһии этэ, көрүөххүт этэ хайдах курдук онно үөрбүппүн! Бастакы кыайыым! Күүспэр күүс, сэниэбэр сэниэ эбиллибитэ. Мин бэйэм салгыны хамсатан, хамсанаммын олохпор уларыйыы оҥордум.
Инньэ гынан, утуу-субуу сыыйа-баайа тоҕус кирэдьиипин саптым. Билиҥҥитэ миэхэ биир эрэ кирэдьиитим хаалла.
Ити барыта биир ый иһигэр эрэ буолбатаҕа, бэл сыл иһигэр даҕаны туолбатаҕа. Тута барыта кыаллыбатаҕа. Бу суол былаһын тухары араас миигин эмиэ аллараа быраҕаттыыр түгэннэр бааллара. Охто-охтобун син биир туран инним диэки баран испитим.
Бу кэмҥэ мин өйдөөбүтүм, атын дьоҥҥо бэйэҥ кыһалҕаҕын сэлээнниэ суохтаах эбиккин, бэйэҥ бэйэҕэр эрэниэхтээххин, бэйэҥ бэйэҥ иннигэр эппиэтинэс сүгэн олорорун быдан чэпчэки эбит, олох олорорго. Бу кэннэ туох эрэ уларыйыа, олорор тулалыыр эйгэн уларыйа турарыттан куттаммат буолаҕын.
Биһигини кытары буола турар олох араас уларыйыылара – бу хаһан эрэ биһиги олохпутугар талбыт хайысхабыт содула, сабыдыала буолар. Ону эрэ таба өйдөөбүт киһи бу олоххо дьоллоох буолар, ” – диэн суруйар Лиза Апросимова – Эвенкийка.
