Хой

Наһаа сатабыллааххын. Биир улахан бырайыагы этэҥҥэ түмүктээн, саҥа түһүмэххэ киирбиккин. Үлэҕэ уонна үөрэххэ тардыһыыҥ күүһүрбүт. Эдэр дьоҥҥо олус быһаарыылаах күннэр тосхойбуттар. Биир наһаа холобур оҥостор, эйиэхэ үтүө сүбэһит буолар киһигин харыстаа, ытыктаа. Ис санааҕар бэйэҕин кытта мөккүүһүү баар. Арааһа, өй уонна сүрэх мөккүөрэ быһыылаах. Таптал туһунан элбэхтик толкуйдуугун, ырыҥалаан көрөр дьоҕурун сайдыбыт.

Оҕус

Биир санааны ылынан баран сылдьарын ордук. Туохха да халыйбакка бэйэҕэр уонна тулалыыр дьоҥҥор эрэллээх буол. Күннээҕи эрэсиимҥин көрүн, оччотугар барыта орун-оннугар буолуоҕа. Элбэхтик хамнан, битэмииннээх астарынан аһаа, сөтүөлээ. Наһаа үлэҕэ бүк түһэн хаалыма, тус олоххор болҕомтолоох буол. Сотру кэминэн олоххор туох эрэ эппиэтинэстээх быһыы-майгы буолаары гыммыт. Онон уларыйыыттан-тэлэрийииттэн саллыма.

Игирэлэр

Соҕотох Игирэлэр ыал буоларга сиппит-хоппут эбиккит. Онон (эр киһини, дьахтары) кытта сыһыан олохтуурга түһүнэн кэбиһиҥ. Билигин саамай табыгастаах кэм. Оттон ыаллар сыһыаны бөҕөргөтүүгэ ылсыаххытын наада. Бырааһынньыктан, көртөн-нартан матыма, барытыгар баран-кэлэн ис. Үлэҕэ эппиэтинэһиҥ улахан, онон барыта санаа-хоту буолуоҕа. Үп-харчы кыһалҕата уустук соҕус эрээри, билигин олох барыларыгар уустугун өйдөө.

Араак

Эн наһаа дьиэмсэххин. Бу күннэри дьиэ кэргэҥҥин кытта атааран, үөрүө-көтүөҥ. Өрөмүөн, сууйуу-тарааһын үлэтэ ситиһиилээх буолуоҕа. Дьиэлээхтэргиттэн бэрээдэги ирдээ. Бу тапталлааххар, оҕолоргор, чугас дьоҥҥор сыһыаннаах. Үлэ туһунан эттэххэ, ордук иэр дьоҥҥо табыгастаах күннэр. Кинилэр кэпсэтэр-ипсэтэр дьоҕурдарынан, күүстээх санааларынан элбэҕи ситиһэр кыахтаахтар. Урут саҕалаан испит дьыалаҥ, үтүө түмүктээх буолуоҕа.

Хахай

Сурах-садьык эйгэтигэр сылдьаҕын. Билэриҥ-көрөрүҥ да сүрдээх. Бу күннэргэ биллэ сымнаҕас, аламаҕай майгылаах буолбуккун. Үтүө санааҕынан дьон бөҕөҕө көмөлөһүөҥ. Ордук биисинэс үлэһиттэр дьыалаҕа-куолуга сэрэхтээх буолуҥ. Албыннатыаххытын, дьон тылыгар киирэн биэрэр кутталлааххыт. Аҕа саастаах Хахайдар, күҥҥэ өр сылдьымаҥ, аскытын-үөлгүтүн үчүгэйдик көрүнүҥ. Эдэр ийэлэр оҕону иитиигэ талааҥҥыт арыллыа.

Кыыс

Доруобуйаҕын үчүгэйдик көрүнэ сырыт. Бу нэдиэлэҕэ үөрүү-көтүү, көр-нар элбэх буолуо. Ыраах айаҥҥа турунаары гыннаххына, таҥаскын-сапкын эбэһээт көрүнээр. Дьиэҕэр саҥа мал-сал атыылаһыаххын санаатаххына, дьоҥҥун кытта сөбүлэс. Харчыгын мээнэ ыһа-тоҕо бараама, иннигин-кэннигин үчүгэйдик толкуйдан диэн сүлүстар сүбэлииллэр. Уопсайынан, куһаҕана суох бары өттүнэн таһаарыылаах күннэр үүнүөхтэрэ. Успуордунан дьарыктанарга наһаа тоҕоостоох кэм.

Ыйааһын

Сытыы-хотуу буолуоххун наада. Оччотугар туох баар тирээн турар кыһалҕаҕын, биир биэс тыла суох үтүө түмүктээхтик быһаарыаҕын. Маныаха, эйигин наһаа дьикти көрсүһүү күүтэр. Уруккуну былыт саппыта дииллэр эрээри, баалларын биллэриэхтэрэ. Бу түгэнтэн санаан олус уларыйыаҕа, түүн утуйбакка элбэҕи санаан ааһар түгэннэрин буолуохтара. Көннөрү билэр дьоҥҥор кыһалҕаҕын кэпсииртэн туттун. Уопсайынан, аһара аһаҕас буолар наадата суох.

Скорпион

Дьоҥҥо иэстээх буоллаххына, төлөһөр бириэмэ уолдьаспыт. Онон харчыны илин-арҕаа ыытарын тохтуохтаах. Оҕолорун көрөн дьиэҕэ олорор ийэлэр туох эрэ туһалаах дьарык буолуоххутун наада быһыылаах. Дьиэ кэргэн бүддьүөтүгэр эбии дохуот киллэрэр курдук. Иллэҥ бириэмэҕин төһө кыалларынан туһалаахтык атаар. Эн олоххор кинигэ ааҕыыта букатын тиийбэт курдук. Онон туох эрэ саҥаны билэргэ-көрөргө дьулус.

Охчут

Дьону кытта алтыһар үлэлээх дьон ордук табыллыаххыт. Кинилэр өйдөрүн-мэйиилэрин таах ытыйар кыахтааххыт. Аҕа саастаах дьон сүбэтин иһит, улахаҥҥа уура сатаа. Чахчы, эбэҕэр, эһэҕэр, төрөппүттэргэ сылаас сыһыаҥҥын бэлэхтииргин умнума. Кинилэр эн сылаас сыһыаҥҥар толус наадыйаллар. Атас-доҕор чааһыгар уустуктар бааллар. Доҕотторгуттан тэйиэхчэ буолбуккун, арааһа, кимтэн эрэ хомойбуккун быһыылаах. Тулалыыр дьоҥҥун кытта сыһыаны бөҕөргөтүүгэ күүскэ туруулас.

Чубуку

Бэйэҕэр эрэммэт, итэҕэйбэт буолуу тыына баар курдук. Ис-искиттэн туох эрэ мөккүһүүгэ сылдьаҕын. Бу ордук тус олохторун саҥа оҥостон эрэр дьоҥҥо сыһыаннаах. Бэйэҕэ эрэли үрдэтэр туһуттан тус көстүүгэр болҕомтолоох буол. Саҥа таҥас-сап атыылаһыаххын, санааҕын чэпчэтэрдик сынньаныаххын сөп. Карьера чааһа үчүгэй. Салгыы ситиһиилэр кэлэн иһиэхтэрэ. Күнннээҕи аһылыккар эппиэтинэстээхтик сыһыаннас. Мээнэ омук астарынан аһаама, куртаҕын ыалдьыа.

Күрүлгэн

Хас биирдии киһиэхэ ыра санаа баар. Кимиэхэ да этиллибэт, кэпсэммэт. Ол баҕа санааҕын санаа, хараххар элбэхтик оҥорон көр. Кыаллар буоллаҕына, биир эмэ сарсыарда күнү көрүс, соҕотоҕун дьаарбай. Санааҕын сааһыланаргар үчүгэй буолуоҕа. Айан аргыстаах суоппардар, суолга ыксаамаҥ, мүччүргэннээх сырыыны көрдөөмөҥ. Бу сайын омук дьонун кытта билсэр түгэн көстүөҕэ.

Балыктар

Саҥа үлэҕэ көһөр туһунан санаалар бааллар. Өскөтүн, күүскэ санаммыт буоллаххына, түһүнэн кэбис. Үрдүк хамнастаах үлэ көстөр чинчитэ баар. Дьиэ таһыгар үлэни өрөбүллэргэ үмүрүтэр наада. Доҕотторгун кытта көрсүһүүнү, үлэ субуотунньугун быһыытынан тэрийиэххин сөп. Тус олох туһунан эттэххэ, имэҥҥэ, тапталга дьулуһууҥ күүһүрдэр күүһүрэр. Нэдиэлэ сүрүн кыайыытынан, сөптөөх быһаарыыны ылынан, үтүө түмүктэри оҥороруҥ буолуоҕа.