Иккис аан дойду сэриитин кэннэ улуу судаарыстыбылар бэйэ-бэйэлэрин кытта харсыһа иликтэр. 1945 эмирикээнистэр уонна 1949 биһиэттэрэ атомнай буомба оҥорбуттарын кэннэ аан дойдуга эйэ кэмэ саҕаламмыта. Атомнай сэрии сэбэ бэйэтэ алдьатар кыаҕа сүдү улахан буолан, өстөһөр судаарыстыбалартан кимэ даҕаны ону туттар баҕата симэлийбитэ. Саамай кутталлаах сэрии сэбэ аан дойду саамай туһалаах оҥоһуга буолбута.
Биһиги номнуо 73 сыл тухары улахан сэриитэ суох олоробут. История маннык уһун эйэ кэмин билбэт. 18-19 үйэлэргэ Европа улуу дойдулара төһө даҕаны күүстэрэ тэҥ соҕус буолбутун аанньа, син биир кыайыахпыт дии санаан сэриини саҕалыыллара. Билигин буоллар ким даҕаны кыайар кыаҕа суоҕун билинэн сэриини саҕалаабат. Ол иһин бүгүҥҥү күҥҥэ биһиги дойдубут сүрүн сыала-соруга диэн атомнай сэрии сэбин салгыы сайыннарыахтаах уонна эмирикээнистэр хайа баҕарар инициативаларын, холобур ПРО систематын сайыннарыыларын самнарыахтаах. Оннооҕор Ким номнуо аҕыйах устуука ракета оҥоро охсон бэйэтин дойдутун харыстаата.
