Саха сиригэр хамнас кыра. Улуустарга үгүс дьон 16-20 тыh солк хамнастаах “тиийбэт тирии, таппат тараhа” усулуобуйатыгар олороллор. Ким эрэ “дук” гыныа диэн сирэй-харах кэтэһэллэр. Дьоллоох Дьокуускай куоракка эмиэ оннук бөрүкүтэ суох хартыына.
Кэлиҥҥи сылларга Дьокуускайга уонунан тыһыынча саха дьоно хотуттан-арҕааттан көһөн күккүрээн кэлэн, үлэ билигин былдьаһык. Итинэн сэдиптээн эттэххэ, Дьокуускайга дьоннорун, урууларын биэнсийэлээхтэр суоттарыгар, бэлэми эрэ мэтийээччи эдэр ыччат баһаам. Элбии тураллар. Кыра хамнастаах үлэни буллахтарына үөрэллэр. Оттон ол биэрэн “абырыыр” хамнастарыгар уулаах килиэпкэ эрэ олорорго тиийэҕин. Хомунаалкаҕын, уоккун, иэмэн-туоман төлөөн, микрокредит хабалатыгар киирэн. Барытын үчүгэй хамнас, социальнай бакыат усулуобуйа быһаарар диэн, уонунан сыллар тухары хаһыаттарга, Интэриниэт ситимигэр суруйдум. Дьокуускайга холоотоххо Мииринэй оройуонугар бырамыысалынаска үлэлиир киhи хамнаhа быдан үрдүк. Тоттук, баайдык олороллор. Хамнас кырата буоллар, холобур, соҕурууҥҥу дьон мантан тэскиллээбиттэрэ ырааппыт буолуо этэ. Дьэ, бу сырыыга ханна баҕар олус ирдэнэр электрик хамнаһын эмиэ билиһиннэриэм. Электрик идэтин баһылыыр туһугар Мииринэйдээҕи РТК-ҕа, Светлэйдээҕи техникумҥа кэлэн үөрэниҥ, кытаатыҥ диэн ыҥырбытым быданнаата. Тупсаҕай хостоох уопсай биэрэллэр, усулуобуйата дьоһун. Төрөппүттэр, эһээлэр, эбээлэр бэлэми мэтийээччилэри Мииринэй диэки ыытыҥ. Ыччаккыт бэйэтин иннин биллин, үөрэннин. Хайдах бэйэ харытын күүһүнэн ситиһэргэ дьулустуннар.
Мин 90-с сыллартан ыччаты бырамыысалынаска сыһыарарга анаммыт үлэм соруга ситтэ. Бырамыысалынаска саха ыччата элбээтэ. “Якутскэнерго” ЗЭС да тэрилтэтин ылан көрүөххэ. Холобур, В.Буслов дириэктэрдиирин саҕана манна саха төрүт аҕыйах этэ. И.Забегин кэлиэҕиттэн саха ыччатын үлэҕэ ыла сатаата. Ону бэйэбит дьоммут сүгүн үлэлээбэккэ, нэһирэн, сыылбатыйан, ыарахаттартан толлон уурайбыт түгэннэрэ үгүс. Холобур, ЗЭС-тэн биэнсийэҕэ тахсыбыт биир доҕорум, электрик идэтин талбытыгар дьылҕатыгар махтанар. Биэнсийэҕэ тахсан да баран, икки тэрилтэнэн үлэлээн “арыы-сыа” үрдүгэр сылдьар. Арыгыны дьөрү испэт, табаах амтанын билбэт, туруу үлэһит буолан кэллэктиипкэ табыллар. Электрик муҥутуурдук тарҕаммыт уонна куруук астаах-таҥастаах идэ. “Якутскэнерго” Мииринэйгэ тыһыынчанан үлэhиттээх. Биэс бөдөҥ тэрилтэ баар: Бүлүү ГЭС күрүлгэнэ, Светлэйдээҕи ГЭС, ЗЭС, Энергосбыт. Yлэ киинигэр ЗЭС (Арҕааҥҥы электрическэй ситимнэр) тэрилтэтэ куруук дэлэй бакаансыйа киллэрэр. Электромонтердар, силовиктар, силиэсэрдэр куруук тиийбэттэр. 2020 сыл кулун тутар ый саҕаланыыта, энэргиэтикэ салаатын үлэтигэр балачча идэтийбит үлэhит ирдэнэр эбит. Бу сүрүннээн уот-күүс, ол иһигэр тэйиччи сытар сирдэргэ, улуустарга үлэ буолар.
ЗЭС сүрүннүүр инженерэ (ведущий инженер), хамнаһа – 92.182 солк.
Бэһис эрэсэрээттээх электромонтер – 76.831 солк.
Диспиэччэр – 98.330 солк.
Диспиэччэр – 90.071 солк.
РЗА (Релейная защита и автоматика) маастар – 90.000 тахса солк.
Автоматика уонна релейнай көмүскэл электромеханига (Айхал) – 85.218 солк.
Бастакы категориялаах инженер – 75.000 солк.
Бэһис эрэсэрээттээх, тэриэбэни өрөмүөннүүр маастар – 60.000 солк.
СДТУ-га (Служба диспетчерского технического управления) үһүс эрэсэрээттээх маастар (Ньурбаҕа) – 65.000 солк.
Диспиэччэр уонна телемеханика бэһис эрэсэрээттээх электромонтера – 55.000 солк.
Төрдүс эрэсэрээттээх электромонтер – 50.000 тахса солк.
Онон энергетикэ салаатыгар идэтийбит дьон болҕойуҥ, социальнай бакыаттаах, бигэ хамнастаах идэҕэ дьулуһуҥ. Релейнай көмүскэл уонна автоматика курдук уустук идэлээх үлэһиттэргэ хамнаһа уонна бириэмийэтэ ботуччу. Олорор дьиэлэрин куортамыгар, ый аайы 20.000 солк төлөнөр. Онон, ыччат, идэҕин таба тайанарыҥ наада. Сиэрэ суох улааппыт Дьокуускай куоракка үлэтэ суох, хаһан “кэлтэгэй кэппиэйкэ үрдүгэр түһэрин” кэтэһэн олоруох кэриэтин, Мииринэйгэ кэлэн бэйэҕин тургутан көр. Үөрэнэн энергетикэ идэтин баһылааҥ. МПТИ, СИТ, МРТК бу идэҕэ уһуйаллар. Билигин урукку курдук буолбатах, саха ыччата энергетикэ салаатыгар баар. Бары нус-хас үлэлээхтэр. Холобур, алмаас бырамыысалынаһыгар улахан сарбыйыылар, ньиэп уонна гаас салаатыгар төрүт олохтоох ыччаты чугаһаппат түбэлтэлэригэр, “Якутскэнерго” бигэ туруктаах тэрилтэ. Олохтоохтору харгыһа суох ылар. Сүрүнэ идэҥ сөп түбэһиэхтээх. Идэтин баһылаабыт киһиэхэ хамнас да, кэскил да баар.
Станислав Алексеев, Мииринэй куората.
