Былырыыҥҥы Эбэ киртийиитин алдьархайа ааҥныаҕыттан ылата, Бүлүү улуустарыгар, иһэр ууну булуу, сол да эрэй эҥээрдээх. Нэһилиэнньэ, от үрэхтэр бадарааннаах, ньамахтаах ууларыттан саҕалаан, көлүкэлэр, дүөдэлэр ууларын сөҥүрдэн иһэр. Бу, маннык, кэр-дьэбэрдик, иһэр уу быһыытынан туттар, туох аанньалаах буолаахтыай?!
Сүлдьүкээргэ дьон Куукуйдаах үрүйэтэ хапсыччы уолан, 19 лиитирдээх бытыыллаах ууну маҕаһыынтан атыылаһарга күһэллэллэр. Ууну ыраастыыр ыстаансыйаҕа 4 форсунка нэһиилэ көстөн, Куукуйдаахтан балачча ууну соҕотох бодобуос тиэйэн, ыраастата сатаатылар. Ыстаансыйа ууну туруорутук, мэхэниичэскэйдик эрэ ыраастыыр. Дириҥник ыраастааһын диэн суох. Онон уу туох да эҥкилэ суох, кылыгырас, ыраас буолбатах. Кыахтаах дьон Үөһээ үрэхтэргэ барар ыллыгынан ыраах Сис Күөлүттэн муус ыларга соруналлар. Ол күөлгэ диэри киэҥ суол солонуохтаах этэ да, ол остуоруйата туһунан.
Бүлүүчээҥҥэ Багдарыын үрэҕин уутун иһиэхтэрин, ханнык да саньытаарынай нуормаҕа эппиэттээбэт. Хаһан эрэ даамба оҥорон, иһэр ууну ыларга соруна сылдьыбыттара кыаллыбатаҕа. Онно тиийэр массыына да суола мэлигир. Наахараҕа үрэх чугаһынан суох. Чугастааҕы күөллэртэн ууларын басталлар. Кириэстээхтэр уһун күһүнү быһа Бүлүүгэ түһэр Угуйа үрэх уутун тиэннилэр. Сууккаҕа үс туонна ууну эрэ сиидэлиир, дьоҕус ыстаансыйаҕа ыраастатан, иһэ сатаатылар. Ааспыт сайын, муҥ сатаатар, Угуйа үрэх уута уолан түгэҕэ эрэ хаалбыт этэ. Биричиинэтэ – үөһээ сиикээннэртэн уу ситэ киирбэтэҕэ. Угуйа уутун аны оргуттахха кытай электро-чаанньыгын иһэ ыыс-араҕас буолан хаалар. Айаҕалыы сатаан, кириэстээхтэр сэлиэнньэни төгүрүйэ иилиир от үрэх баһын сыккыһыттан бадарааннаах ууну иһэн олордулар. Дьэ бу маны, мин хара накаастан атыннык ааттаабаппын. От үрэхтэн иһэр ууну ылыы – бу муҥутуур уһукка тиийии, күһэллии! Эмиэ "ооҕуй муҥун" куокунулар, тэҥкэлэр, бордоҥнор көрүстүлэр. Куокунулар, Күөнэхтээх үрэҕиттэн уу ылыахтарын, онтулара, дириҥ, ыраас уулаах эйимнэрэ суох. Тэҥкэлэр, чугас сытар күөллэриттэн, муус ылан уулаан олороллор. Ордук ыраас уу, Амыыкаан элгээнигэр урут баар этэ да, кэлин кута буолан хаалбыт. Бүлүү өрүскэ тэҥкэлэр чугаһаабаттар. Бордоҥнор, өрүһү сэргэ сытар, Киирэп элгээниттэн муус ылаллар. Кубалаах сыккыһыттан уу ылыахтарын, ол, өссө от ыйыгар, омуччу уолар. Үрэх ол диэки суох. Хадан сэлиэнньэтэ, улахан кыһалҕаттан, Арҕаа Дьэли үрэҕин уутун ылыахтарын сөп эбит да, хонтуруоллуур уорганнартан, бобуу-хаайыы баар. Сунтаардар Килээбий күөлүттэн уу тиэнэн олороллор. Килээбий күөлэ, сэлиэнньэттэн балачча тэйиччи сытар буолан, эмиэ эрэй. Арҕаа сытар, Быйакы күөлүттэн уу ыла сылдьыбыттара, сүрдээх бадарааннаах, сөҥүртэххэ да аанньа ырааһырбат буолан биэрбит. Арыый да ыраас уулаах, Мохсоҕоллоох күөлэ, Бүлүү өрүс уҥуор сытар. Эмиэ ити күөлтэн чугас, Дьүүктэкээн үрэҕэ баар. Уута, дохсуннук сүүрдэр кэмигэр, син дьэҥкир буолааччы. Мантан, күндэйэлэр, устьелар, иһэр ууларын ылаллар. Мин билэрбинэн, 80-с сылларга, Сунтаар күөл аттынан, иһэр уу ылар икки обургу скважина баара. Ону, туох эрэ сылтахтан, сабан, бүөлээн кэбиспиттэр. Бөдөҥ нэһилиэнньэлээх пуун – Элгээйи сэлиэнньэтэ, эмиэ ыраас уута суох буолан, төгүрүччү эрэйгэ олорор. Чугастааҕы күөллэртэн муус ылаахтыыллар. Сэргэ сытар, Күндэйэ үрэҕэ Бүлүүгэ киирэр. Ол эрэн, уута, саньытаарынай-эпидемиологическэй нуормаҕа төрүт эппиэттээбэт. Кутаналар, Саһар үрэхтэрэ хапсыччы уолан, "сир хараҕа" диэн ааттанар, дириҥ көлүкэлэртэн муус ылан ууланаллар. Күүкэй – уута дэлэй, ыраас Улуу Эбэ. Итинэн холобурдаатахха, күүкэйдэр балаһыанньалара ордук курдук. Сиэйэ дэриэбинэтэ Ботомоойу үрэхтэн чугас. Ол эрэн, Ботомоойуну, иһэр уу чааһыгар, учуонайдар, сыныйан тургута иликтэр. Ньурба куоратыгар, эмиэ икки скважиналаахтарын, сунтаардар курдук дьоҕулаабакка, уу тиийбэт алдьархайыгар бастан, сөҥүрдэн иһэн абыраннылар. Аны туран, Ньурба туох да сүрдээх киэҥ иэннээх, күөллэрдээх. Уҥуоргу, Күндээдэ сэлиэнньэтин олохтоохторо, Хахсан Эбэттэн ууланаллар. Дьэ ити курдук, Бүлүү сүнньэ буолла да, ханна барытыгар, иһэр уу сытыы боппуруоha ыарык буолла. Дьон олуhун диэн эрэйдэннэ.
Станислав Алексеев, Мииринэй куората.
