СӨ Экологияҕа министиэристибэтин Булт хаһаайыстыбатыгар уонна ураты харыстанар сирдэргэ департамена сыл аайы ааспыт сыл түмүгү таһаарар отчуотун билиһиннэрэр үгэстээх. Бүгүн онтон быһа тардан кэккэ чахчылары, сыыппаралары билиһиннэрэбит.
2020 сыл усталаах туоратыгар булт сокуонун кэтиир, хараанныыр идэлээх дьон Саха сиригэр барыта 1234 эриэйдэни тэрийбиттэр (2019 сыллаахха 1230 эриэйдэ этэ). Барыта 1778 (2019 сыллаахха – 2290) боротокуолу толорбуттар, 1554 киһи административнай эппиэккэ тардыллыбыт (2019 с. – 2010 киһи). 1060,6 тыһыынча солкуобай суумалаах ыстараап суруллубут (2019 с. – 1422,0 солк.). Онтон 810,1 тыһыынчатын тутан ылбыттар (2019 с. – 1045,5). Хоромньуну толуйарга 2763,3 тыһыынча солкуобай суумалаах иск түһэриллибит (2019 с. – 5275,25). Онтон 1019,17 тыһыынча солкуобайа төлөммүт (2019 с. – 3761,7).
Ааспыт сыл устатыгар 480 (2019 с. – 496) саа-сэп, 227 (2019 с. – 227) кыыл-көтөр өлүгэ былдьаммыт. Бултуур быраабы быстарарга 132 (2019 – 131) дьыала мөрөбүөй суукка ыытыллыбыт. 64 киһи араас сылга бултуур бырааба быһыллыбыт. 16 (2019 – 27) холуобунай дьыала көбүтүллүбүт.
2020 сыллаахха 2019 сылтан итэҕэһэ суох эриэйдэ тэриллибит. Ол гынан баран, буруйу оҥоруу, сокуону кэһии биллэ аҕыйаабыт. Ол курдук, административнай эппиэккэ тардыллыбыт дьон ахсаана – 23, ыстараап суумата – 26, былдьаммыт саа ахсаана – 4, хоромньуну толуйар суума – 36 %-нан көҕүрээбит. Оттон бултуур бырааптара быһыллыбыт дьон ахсаана 26 %-нан элбээбит.
Итини таһынан, 2020 сыллаахха көҥүлэ суох сылдьан бултаабыт дьон ахсаана эмиэ көҕүрээбит (Арассыыйа ХК 258 ыстатыйатыгар сөп түбэһээччилэр). 2019 сыллаахха 27 түгэн буоллаҕына, былырыын – 16. Ити түһүүнү идэлээх исписэлиистэр хамсык хааччаҕа киирбитинэн быһаараллар.
Уопсайынан, кэлиҥҥи сылларга булт быраабылатын тутуһааччы ахсаана биллэрдик элбээн иһэр. Ол сиэринэн буруйу оҥорооччу, сокуону кэһээччи аҕыйыыр. Ону элбэх көҥүллүүр лиссиэнсийэ бэриллэр буолбутунан быһаарыахха сөп. Холобур, 2016 сыллаахха барыта 38 тыһыынча лиссиэнсийэ бэриллибит буоллаҕына, бу сылларга 63 тыһыынча буолан турар. Икки төгүл эбиллибит.
Манна биири бэлиэтиир тоҕоостоох. Кыһыҥҥы айан суолунан ааҕыылар көрдөрөллөрүнэн, кыыл-көтөр да ахсаана эбиллибит. Холобур, 2019 сыллаахха өрөспүүбүлүкэҕэ 104,9 тыһыынча тайах баар буоллаҕына, 2020 сыллаахха 120,4 тыһыынча буолбут. 2019 сыллаахха 36 тыһыынча туртас баар буоллаҕына, 2020 сыллаахха 46,8 тыһыынча буолбут. Хара тыа маанылаах кыыла киис эмиэ ити сылларга инньэ 40-ча тыһыынчанан эбиллибит: 2019 с. – 210 тыһыынча, 2020 с. – 253,5 тыһыынча.
Кыыл ахсаана эбиллиннэҕинэ, быһыллар лимит, квота ахсаана эмиэ эбииллэр. Ол курдук, 2020 сыллаахха тайах квотата – 2726, туртас – 2224, кулааһай – 367, кыыл таба – 21 017, киис – 43 500 кыылынан эбиллибит.
