Киир

Киир

Оҕо сырыттахпына, алталаах-сэттэлээх быһыы­лааҕым, ийэм кэпсээбитин бу баардыы өйдүүбүн. Эбэбит аах, дьиҥинэн, тутуу миэркэтинэн, олус эргэтэ суох, эһэм бэйэтэ эдэригэр тутуспут дьиэтигэр олороллоро. Киһи эҥин өлбүт дьиэтэ буолбатах быһыылааҕа.

Атын ким да онно олоро сылдьыбатах да буолуохтаах. Быһата, оннук баарын өйдөөбөппүн. Киһини өйдүүр буолуохпуттан онно бааллара. Ол сыл сүүһүн ааспыт кырдьаҕас эһэм оччолорго суорҕан-тэллэх киһитэ буолан сытаахтыыра. Букатын турбат этэ. Ол да буоллар кырдьаҕаһыҥ саҥата-иҥэтэ бэрт чуолкайа. Сороҕор: “Бу дьиэҕитигэр туох эрэ баар. Бандьыыттар быһыылаах. Кэпсэтэллэр. Эһиги түүн сыттаххытына, буолан тураллар, дьэ”, — диириттэн ураты киһи сибиэркиирэ суохха дылыта.

Биирдэ ийэм, эбэм маҕаһыыҥҥа барбытыгар сөп түбэһэ, дьонугар тиийбит. Киирэн оһох үрдүгэр турар чаанньыктан сылаас чэй куттан баран, остуолга олордоҕуна, доҕоор, арай оһох аанын диэкиттэн тугу эрэ көрдөөбүккэ дылы, ытыс быган кэлбит!

Ийэм бастааҥҥы омунугар кыл түгэнэ: «Бу оҕонньор, туох буолан турда?!» — диэх курдук санаан ылбыт. Ону баара, кини билэр буоллаҕа дии – кырдьаҕас лип курдук сыппыта хас да сыл буолбутун. Хараҕым иирдэ диэҕин иһин, ол ытыс балай өр көстөн баран сүппүт. Ийэм “мэктиэтигэр, баттаҕым турарга дылы гыммыта” диир этэ. Ол да буоллар, көрбүтүн итэҕэйиэн баҕарымына, сүр эрчимнээхтик хааман тиийэн, оруобуна оһох аанын туһаайыытынан ааннаах, кырдьаҕас хоһун өҥөйөн көрбүт. Онто, кырдьык да, ол эрэйдээх хантан тураахтыай, оронугар утуйан буккуруу сытар үһү. Киниттэн атын ким кэлиэй.

Ийэм: «Туох илэ абааһыта, илэ сүүрдэҥий? Тугу сирэйдэнэн ытыс тоһуйа оонньоотуҥ?» — дии-дии, мөҕүттүбүтэ буола-буола, оһоҕун эргийэ хаампыт.

Ол кэнниттэн хайдах да тэһийэр кыаҕыттан ааһан, ийэтэ кэлэрин таһырдьа кэтэһэр санааламмыт. Ол кэнниттэн тугу гыммыттарын, оһохторун аһаппыттарын-суоҕун өйдөөбөппүн. Сэрэйдэххэ, уокка ас кээстэхтэрэ, буокка да куттахтара буолуо. Бэл, аныгы дьон оннук сиэри-туому тутуһаллар дии. Хата, мин өйдүүрбүнэн, ол кэнниттэн туох да куһаҕан буолбатаҕа. Кырдьаҕаспыт кэмэ кэлэн, төһө өр буолан баран өлбүтүн, хомойуох иһин, бу диэн өйдөөбөппүн.

Эбэм аахха бу иннинэ куруук да хонон, атаахтаан кэлэрбин сөбүлүүр эбит буоллахпына, бастаан утаа сылдьарым биллэ сэдэхсийдэҕэ буолуо. Бардахпына да эбэбин эбэтэр эдьиийбин кытта хоонньоһон эрэ утуйар буолбутум.

Ити түгэн иннинэ эһэбит баттатарын, түүнүн “туох эрэ биллибэт күтүрдэри кытта охсуһан далбаатанарын” соччо аахайбат этибит. «Кырдьаҕас түөһэйбитэ оччо буоллаҕа» дэһэллэрэ. Дьиктитэ, ардыгар күнүс эбэбин хомуруйар буолара: «Эһиги ити үлүгэр барыҥнас абааһылары хайдах сатаан истибэккит, көрбөккүт?! Эчи, кулгааххыт-хараххыт бүөлэммитэ сүрүн. Чэ, ол эрээри эдэр да сылдьан балай этиҥ», — диэн.

Кэлин, эһэм суох буолбутун кэннэ, букатын атын дьон ылан олорбуттара. Туох эмэ баар диэбит сибикилэрэ иһиллибэккэ дылыта. Оттон, баҕар, дьилэй эттээхтэрэ эбитэ дуу, анараалар кырдьаҕаһы ылан уоскуйдахтара эбитэ дуу. Билбит суох. Эбэм барахсан бу олохтон хойут, сиэн, хос сиэн көрөн баран туораабыта.

Санааҕын суруй

Бүтэһик сонуннар