Көрүөх бэтэрээ өттүгэр, биирдэ өйдөммүппүт, төгүрүк сылы туораан эрэр эбиппит. Өссө биир сылы этэҥҥэ, өлүөр туораан эрэрбититтэн үөрүөх эрэ тустаахпыт. 2019 сыл саха дьонугар балай эмэ үөрүүнү бэрсэн, ол быыһыгар харах уутун да таһааран ааста. Хомойуох иһин, олох суруллубатах сокуонун быһыытынан, баҕарбатахпыт да иһин, араас алдьархай тахсара тохтообот. Бу сыл, мэлдьи буоларын да курдук, ыраас халлааҥҥа этиҥ эппитинии, дьон куйахата күүрэр араас быһылаана суох ааспата. Кэлэр сылга ол хатыламматар ханнык диэн, ааспыты санаан ааһыаҕыҥ.

Уорбуттар, күүһүлээбиттэр уонна атыылаабыттар

Арааһа, бу быһылаан Саха сирин олохтооҕун барытын ханан эрэ таарыйбыт буолуохтаах. Тоҕо диэтэххэ, бүтүн дойду үрдүнэн ырыттылар, оннооҕор мантан сылтаан сокуону уларыттылар.

Кулун тутар саҥатыгар Дьокуускай куоракка биир кэлии киһи массыынатын өрөмүөннэтэн баран, биэс тыһыынчаны кыайан төлөөбөккө ыктарбыт. Иэһин харчынан биэриэн оннугар бу киһийдэх биир дойдулаахтарыгар “натуранан”, а.э., дьахтарынан төлөһүөх буолан эрэннэрбит. Онуоха анараа дьон сөбүлэспиттэр. Тоҕо эрэ, биэс тыһыынчаны үлэлээн булуох оннугар маннык ыар буруйу оҥороро быдан чэпчэки курдук буолан тахсыбыт.

Инньэ гынан ол киһийдэх кулун тутар 16 күнүгэр “иэһин төлөһөр сиэртибэни” көрдүү тахсыбыт. Кузьмин аатынан уулуссанан ааһан иһэр соҕотох дьахтары бэлиэтии көрбүт уонна күүһүнэн массыынатыгар соһон киллэрбит, ол кэнниттэн хатаан кэбиспит. Сиэртибэтин сонно тута иэстээх дьонугар илдьибэккэ, бастаан утаа гараастар быыстарыгар илдьэн күүһүлээбит. Ити кэннэ массыына өрөмүөннүүр, били, иэстээх мастарыскыайыгар илдьибит. Киһини күүс өттүнэн күрэтии уонна күүһүлээһин, арааһа, кыра курдук буолбут быһыылаах: урааҥхайбыт өрө баран, сиэртибэтэ унтуутугар кистэммит төлөпүөнүн көрөн, былдьаан ылбыт уонна атахха биллэрбит. Өрөмүөннээччилэрбит дьахтары ыыппатахтар, биирдэстэрэ хаайа сытан күүһүлээбит. Сарсыарданан ол сүөһүтүҥүлэр утуйбуттарын эрэ кэннэ, күүһүлээбит дьахтарлара куоппут. Дьахтар эрэйдээх ити кэмҥэ тугу-тугу санаан ааспытын ким билиэй. Арай, күрээбэтэҕэ буоллар, ити киһийдэхтэр өссө тугу-тугу гыныахтара биллибэт этэ. Бу быһылаан кэннэ саха дьоно бастаан утаа -- Хомсомуол болуоссатыгар, онтон “Өрөгөй” успуорт киинигэр мустан миитиннээбиттэрин бары бэркэ билэҕит.

Балаҕан ыйыгар бу дьыала сүрүн буруйдааҕын 14 сылга кытаанах эрэсиимнээх хаайыыга ыыппыттара, онтон икки кыттыгаһын 4 уонна 6 сылга уопсай эрэсиимнээх күлүүс хаайыытыгар утаарбыттара.

Өлөрүөхсүт биэнсийэлээхтэр

Биэнсийэлээх, сааһыра барбыт киһини санаатыҥ да, өйгөр муударай, ытык кырдьаҕас киирэн кэлэргэ дылы. Бу киһини хайдах да киһини өлөрүүгэ, буолаары буолан, маассабай кыдыйыыга уорбалаабаккын. Ол эрээри олоххо арааһынай буолар, сороҕор триллер киинэҕэ майгынныыр быһылаан тахсар.

Бэс ыйын 9 күнүгэр Нерюнгри улууһугар буолбут быһылаан саха дьонун улаханнык аймаабыта.

Ростовцев диэн биэнсийэлээх, 12-с халыыбырдаах сааны ылан баран ыалларын учаастагар биирдэ баар буола түспүт. Бу кэмҥэ даача хаһаайката күтүөтүн кытары суох эбиттэр. Хаһаайка аҕыс ыйдаах хат кыыһа уонна 14 саастаах сиэнэ бааллара. Туох буолбутун ким да чопчу билбэт, арай ыҥырыллыбатах ыалдьыт хат дьахтары уонна кыысчааны ытыалаан өлөрбүт. Өлөртөөн баран Ростовцев, дьиэ кэргэн сорох чилиэннэрин кэтэһэн, маныы хаалбыт. Олбуорга маҕаһыынтан мал тутуурдаах ыал аҕата киирээтин кытары, Ростовцев ытан түһэрбит. Даача хаһаайката саа тыаһын истэн ыалларыгар куотан истэҕинэ, өлөрүөхсүт кэнниттэн ытыалаабыт. Дьолго, дьахтар ыалларыгар куотан тыыннаах хаалбыт уонна көмөнү ыҥырбыт. Өлөрүөхсүт тыаҕа тахсан куоппут, сарсыныгар быраабы араҥаччылыыр уорганнар даачаҕа хорҕойон сытар Ростовцевы булаллар, онуоха утарылаһан ытыалыыр, ол кэннэ бэйэтигэр тиийинэр. Маннык ыар быһылааҥҥа Ростовцев тоҕо санаммытын чопчу ким да билбэт. Психиатрдар Ростовцевы өлөрүү кэмигэр илини-арҕааны быһаарбат туруктаах эбит диэн быһаарбыттар. Туоһулар этэллэринэн, Ростовцев араас түгэни өйүгэр ойуулаан көрө-көрө, иирсэ сатыыр идэлээх эбит. Холобур, ыаллыы олорор киһитин “даачабын былдьаһа сатыыр” диэн сымыйанан баайсар эбит.

Ити быһылаан сойо илигинэ, аны икки хоноот, Бүлүү улууһугар биир биэнсийэлээх бэйэтин тэлгэһэтигэр сылдьан 4 киһини 12-с халыыбырдаах “МЦ-21” саанан ытыалыыр. Силиэдэбэтэллэр этэллэринэн, бу киһи сиэртибэлэрин абааһы көрөрө бэрдиттэн маннык дьүһүлэммит. Ылбыт бааһырыыларыттан икки эр киһи сонно миэстэтигэр өлбүттэр, икки эмсэҕэлээччини балыыһаҕа илдьибиттэр.

Өлөрүөхсүт ийэ

Хас биирдии ийэҕэ төрөппүт оҕото туохтааҕар да күндү. Онон бу быһылаан киһи өйүгэр хайдах да батан киирбэт.

Бэс ыйын 23 күнүгэр Нам улууһугар алдьархай тахсыбыта. 28 саастаах, икки оҕолоох дьахтар биллибэт биричиинэнэн аттыгар сытар уон саастаах кыыһын сыттыгынан тыынын хаайбыт. Кырачаан кыысчаан тыыммат буолбутугар дьахтар куукунаттан быһах ылбыт да, утуйа сытар биэс саастаах уолун көхсүгэ охсубут. Хомойуох иһин, уолчаан сонно тута өлбүт. Ыар хаһыыттан босхоҥ буолан сытар аҕалара уһуктубут. Ол кэннэ, хата, кыыс убайа киирэн тохтоппут, Суһал көмөнү ыҥырбыт. Биэлсэр кыракый кыысчааны быыһаабыт.

Туох санааттан ийэ киһи маннык ыар буруйга санаммытай? Сорохтор этэллэринэн, дьахтар төбөтүнэн ыалдьар. Дьыала суукка барбытын туһунан иһитиннэрии билиҥҥитэ суох.

Сүппүт уолчаан

Сыл устата киһи бөҕө ууга тааһы бырахпыттыы сүттэ. Дьолго, сорохтор тыыннаах көһүннүлэр, оттон суорума суолламмыттары киһилии харайдылар...

Бэс ыйын 24 күнүгэр киин куоракка 7 саастаах, аанньа истибэт, саҥарбат уолун кытары чааһынай дьиэҕэ олорор төрөппүттэригэр күүлэйдии кэлбиттэр. Эһэлэригэр оҕуруокка үлэлэһэргэ көмө буола сылдьыбыттар. Оттон уолчаан дьиэҕэ соҕотоҕун оонньуу сылдьыбыт. Эмискэ дьиэ бастакы этээһигэр уот турбут. Баһаары, барыллаан силиэстийэ быһаарыытынан, гаас билиитэни сыыһа туттууттан тахсыбыт диэн сылыктыыллар. Уол ийэтэ уонна эһэтэ буруо тахсарын көрөөт, суһаллык уолчааны көрдүү сатаабыттар. Ол эрээри хойуу буруо уонна абытай уот мэһэйдэспит.

Хас да күн устата уолчаан кырамтатын күл-көмөр буолбут дьиэттэн көрдүү сатаабыттар. Бастаан утаа күлгэ кубулуйбут уҥуохтары булбуттара да, кэлин эспэртиисэ киһи уҥуоҕа буолбатах диэн быһаарбыта. Быһылаан тахсыбыт сирин хас биирдии сэнтимиэтирин сыныйан көрбүттэр да, уолчааны кыайан булбатахтар. Түөрт хонон баран силиэдэбэтэллэр ХК 109 ыст. 1ч. (алҕаска киһини өлөрүү) холуобунай дьыаланы көбүппүттэрэ. Уолчаан дьоно “баһаартан куттанан куоппут буолуон сөп” диэн, билиҥҥэ диэри көрдүүллэр да, туох да сурах-садьык биллибэт...

Баһылыктары бултаһыы

Быйыл сорох баһылыкка ыарахан сыл буолла. Өймөкөөн улууһун баһылыга Михаил Захаровы Уус Ньараҕа баар 1,5 мөл. солк. муниципальнай кыбартыыраны иҥэриниигэ уорбалаан, муус устар 8 күнүгэр туппуттара. Сэтинньи 8 күнүгэр бириигэбэр тахсыбыта: 3 сыл усулуобунай болдьоххо, ону кытта 1,6 сыл судаарыстыбаннай, 2 сыл муниципальнай сулууспаҕа үлэлиирэ бобуллар диэн суут быһаарбыта.

Муус устар 24 күнүгэр Нам улууһун баһылыгын 1-кы солбуйааччы Николай Соловьев, бэрик ылыыга уорбаланан, СИЗОҕа хаайыллыбыта, билигин дьыала суут көрүүтүгэр сылдьар.

Киин куорат баһылыгын солбуйааччы Василий Гоголевы 114 мөл. солк. бэрик ылыыга уорбалаан, билигин да СИЗОҕа сытыараллар.

Кулун тутар 15 күнүгэр Чурапчы улууһун баһылыга Андрей Ноговицыны сулууспатын аһара туһанан бүддьүөт харчытын апчарыйыыга уорбалаан туппуттара. Силиэстийэ Ноговицын 2016 сыллаахха атыыласпыт тутуу матырыйаалын бэйэтэ хонтуруоллуур тэрилтэтигэр төлөппүт диэн сабаҕалаабыта. Ноговицын буруйдааҕынан ааҕымматаҕа. Ону ахсынньы 19 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас оройуоннааҕы суута бигэргэттэ, Ноговицын буруйа суоҕа дакаастаннна уонна үлэтигэр таҕыста.

Күрүөйэх полиция

Быраабы араҥаччылыыр уорганнар буруйу оҥоруулара хаһан баҕарар аҕыс айдааны таһаарар. Леваднайдар дьыалаларын бары да бэркэ билэр буолуохтааххыт.

Атырдьах ыйын 26 күнүгэр тырааныспар полициятын үлэһитэ үлэлиир сириттэн күрээбитэ. Саатар, дьуһуурустубаҕа туттар бэстэлиэттээх күрээн, араллаан бөҕө тахсыбыта. Кинини атырдьах ыйын 29 күнүгэр туппуттара. Сорохтор бэйэтигэр тиийиммит эҥин диэн сураҕы тарҕаппыттара, дьолго, полиция тыыннаах.

УФСИН уонна суицид

Бу сыл УФСИН үлэһиттэригэр ыараханнык ааһан эрэр.

Балаҕан ыйын 7 күнүгэр 7-с №-дээх холуонньа харабылын иниспиэктэрэ, үлэтин кэмигэр бэстилиэтинэн бэйэтин ытынан, суорума суолламмыта. Сорохтор иниспиэктэр ити иннинэ кыбартыыратыгар боростутуукканы өлөрөн кэбиспит диэн суруйаллар.

Биир ый буолаат, алтынньы 7 күнүгэр, СИЗОҕа “Мир” рудник начаалынньыга бэйэтигэр тиийиммитэ. Кинини 2017 сылаахха атырдьах ыйын 4 күнүгэр шахта саахалыгар аҕыс киһи суорума суолламмытыгар уорбалаан туппуттара.

Ахсынньы 7 күнүгэр УФСИН пресс-сулууспата 1-кы №-дээх СИЗО үлэһитэ дьиэтигэр бэйэтигэр тиийинэн өлбүтүн туһунан иһитиннэрбитэ. Сорохтор бу быһылааннарга 7 чыыһыла олус элбэхтэ бэлиэтэнэрин дьиктиргииллэр.