Дьахтар аймах ыарахаттары ордук тулуйумтуо, туохтан да толлон турбат, санаатын ууран ылыстаҕына, барыны бары кыайар кыахтаах. Аан дойду дьахталларын күнүн көрсө, дьахталларга дьүөрэтэ суох, сэдэх идэлээх Кэрэ Куолары кытары билиһиннэрэбит.
Хачыгаар Светлана
“Дьиэ-уот хомунаалынай хаһаайыстыбата” ГУП Тааттатааҕы салаатыгар 188 хачыгаар үлэлиириттэн биирдэстэрэ – дьахтар. Светлана Сайфуллина бу эр киһи эрэ кыайар ыарахан идэтигэр 35 сыл анараа өттүгэр кэлбитэ. Билигин төһө да сааһырдар, сөбүлүүр идэтинэн кыайа-хото үлэлии-хамсыы сылдьар. ДьУоХХ бэтэрээнэ Светлана Яковлевна “хаһан ууратыахтарыгар диэри үлэлиэм” диир. 63 саастаах Светлана Яковлевна эдэр кэллиэгэлэриттэн харыс да хаалсыбат. Киниэхэ сүбэ-ама көрдөөн өрүү кэпсэтэллэр.
Светлана Сайфуллина Калининградка төрөөбүт, Брест аннынан улааппыт, оттон Саха сиригэр Мурманскайтан көһөн кэлбит. Кини 1981 сыллаахха ыам ыйын 9 күнүгэр Дьокуускайга көтөн кэлбит. Оччолорго бырааһынньыкка сөмөлүөт көппөт эбит. Инньэ гынан Ытык Күөлгэ баар аймахтарыгар үс күн Маҕан аэропордугар хонон баран биирдэ тиийбит. Саха сиригэр аймахтара “манна кэл, ыал оҥоруохпут, уол эрэ элбэх” диэн дьээбэлээн кэриэтэ ыҥырбыттар. Светлана Саха сиригэр кэлиэн иннинэ уонча сыл баайыы таҥаһы тигэр фабрикаҕа үлэлээбит. Ытык Күөлгэ кэлэригэр ательеҕа миэстэ суох буолан биэрбит. Инньэ гынан, “харабынайдаа” диэбиттэрин сөбүлэһэн, нэһиилэ биир эрэ сыл тулуйан-тэһийэн үлэлээбит. Ол кэннэ хочуолунайга оһох оттооччуннан көспүт. Светлана кэргэнэ, Казаньтан төрүттээх Равиль Муруллович эмиэ өр кэм устата хочуолунайга үлэлээбит. Уонча сыллааҕыта доруобуйата кыайбакка уурайбыт. Сайфуллиннар икки уолу төрөтөн атахтарыгар туруордулар. Кинилэр эмиэ төрөппүттэрин туйахтарын хатаран дьиэ-уот хомунаалынай хаһаайыстыбатын эйгэтигэр үлэлииллэр.
- Тоҕо хачыгаар буолбуккунуй? диэн куруук ыйыталлар. Биллэн турар, бу күүһү-уоҕу эрэйэр идэ, дьахтарга соччо барсыбат да курдук. Мин оҕо эрдэхпиттэн үлэлии үөрэммитим. Онон ханнык да хара үлэттэн толлубаппын. Бастаан утаа үлэбин кыайбакка кыһыыбыттан ытыыр этим. 50 кыраадыс тымныыга таһырдьаттан туоннанан чоҕу соһон киллэрэр, биллэн турар, сыанан аҕаабат. Билигин урукку курдук барыта илиинэн буолбатах, тыраахтар көмөлөһөр. Ол гынан баран, син биир күрдьэхтэнэҕин.
Хамсана сылдьар киһи ыалдьыбат, сэргэх буолар. Ол иһин өрөбүллэрбэр хамсаммакка таах сытарбын ончу сөбүлээбэппин. Кымырдаҕас курдук хамсанарга, үлэлииргэ үөрэнэн хаалбыппын. Оҕуруот аһын олордорбун, сибэкки үүннэрэрбин сөбүлүүбүн. Аны туран кэргэммин кытары Аммаҕа балыктыырбын туохтааҕар да ордоробун. Аны туран күһүн буолла да отоҥҥо, тэллэйгэ сылдьабын
Сотору кэминэн Саха сиригэр ититии кэмэ түмүктэниэ турдаҕа. Светлана Яковлевна курдук күүстээх үтүө үлэһиттэр көмөлөрүнэн, Саха сирин олохтоохторн дьиэлэригэр куруук сылаас буолар.
40 сыл эҥкилэ суох сварщиктаабыт Изабелла Слепцова
Дьахталлар минньигэс аһы эрэ буолбакка, тимири эмиэ бэргэнник уһаараллар. Таатта улууһун олохтооҕо Изабелла Слепцова 40 сыл устата илиититтэн сварка аппараатын араарбакка үлэлээн кэллэ. Кини быйыл 65 сааһын бэлиэтээри сылдьар. Изабелла Георгиевнаны Ытык Күөлгэ билбэт киһи диэн суох. Кини сыбаарката үйэлээх, хаачыстыбалаах, көбүс-көнө уонна бөҕө буолан, куруук ыҥырыкка сылдьар.
-- Кыргыттар учуутал эбэтэр быраас буоларга ыраланаллар этэ. Онтон мин баҕаран туран 1-кы №-дээх СПТУга сантехник идэтигэр туттарсыбытым. Тутар хамыыһыйа “бачча хачаайы кыыс хайдах сантехник буолуоххунуй? Онно быыла-бадараана элбэх, ыйааһыннаах малы куруук соһо сылдьыаҥ. Ол кэриэтин сварщикка үөрэн” диэбиттэрин истэн киирбитим. Биһиги бөлөхпүтүгэр 11 кыыс баара, ол эрээри үгүстэрэ бүтэрбэтэхтэрэ.
Саҥа үөрэҕин бүтэрбит эдэркээн кыысчааны үлэҕэ тута ылбыттар. Кини геологтар экспедицияларыгар киирсэн электро-газосварщигынан сылдьыбыт. Кини сири үүттүүр станоктары көрөн-истэн сыбааркалыы сылдьыбыт. Ити экспедицияҕа уопутуран баран, гаражка эр дьону кытары тэҥинэн сылдьан массыына сэптэрин сыбааркаласпыт. Бастаан утаа эр дьон бэйэлэригэр тэҥнээбэккэ, намтата көрбүттэрэ баара, киһилэрэ кимнээҕэр үчүгэйдик сыбааркалыыр буолан биэрбит. Лесопилкаҕа эҥин сварщиктаан баран, биэнсэйэҕэ тахсыар диэри Тааттатааҕы “ДьУоХХ” салаатыгар үлэлээбит. Билигин төһө да бочуоттаах сынньалаҥҥа олордор, Изабелла Георгиевна илиититтэн сыбааркалыыр аппараатын түһэрбэт, наар ыҥырыкка сылдьар. Кини сварщик идэтэ “олус умсугутуулаах, ювелир идэтин курдук” диир. “Биллэн турар, дьахтар-дьахтар курдук былаачыйа кэтиэхпин, кырааскаланыахпын баҕарар бөҕө буоллаҕым дии. Ол эрээри түүппүлэнэн хайдах үлэлии барыахпыный? Кырааскаланнахпына да, көлөһүн сүүрэн барыта суураллар буоллаҕа” диэн күлэр.
Изабелла Георгиевна 4 оҕолоох, 9 сиэннээх. Иллэҥ кэмигэр оҕуруо тиһэрин, быысабайдыырын, иистэнэрин сөбүлүүр. Туохтааҕар да тимиртэн араас оҥоһуктары уһаарарын ордорор.
Суоппар кыыс
Билигин уруулга олорор дьахталлартан соччо соһуйбаккын. Ол гынан баран, суоппардаан айахтарын ииттинэр кэрэ аҥаардар сэдэхтик көстөллөр. Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгин дьаһалтатыгар 2,5 сыл уонна оскуолаҕа УАЗ массыынаҕа 4 сыл суоппарынан Айталина Николаевна Кугасова үлэлээбит. Билигин кини тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһинэн үлэлиир уонна дьаһалта наадатынан мэлдьи сүүрдэр. Аан бастаан күтүөтүн “Жигулитыгар” уруулга олорбут. Ким да анаан, такайан үөрэппэтэх, барытын сүрэх баҕатынан билбит. Суоппардыыр быраабы 2002 сыллаахха ылбыт. Кини механика массыынаттан толлон турбакка, уһун айаҥҥа кытары айанныыр. Оскуолаҕа үлэлии сылдьан оҕолору 3 төгүл күрэхтэһиигэ куоракка аҕалтаабыт. Бэйэтэ бас билэр “Нива” массыыналаах. Массыынатын эҥин бэйэтэ көрүнэр. “Массыына өрөмүөннүүр туох да уустуга суох. Алдьаммыт малы ылан быраҕан кэбиһэҕин уонна саҥаны олордоҕун”. Соторутааҕыта Сунтаар улууһун күннэрэ Дьокуускайга буолбутун бары истибит буолуохтааххыт. Онно Айталина Николаевна командировкаланан, УАЗ патриот массыынанан суоппардаан кэлбит. Иллэҥ кэмигэр айылҕаҕа сылдьарын, сир астыырын, балыктыырын туохтааҕар да ордорор. Сэттис кылааска үөрэнэр уол амарах ийэтэ.
Аэродром үлэһитэ – Валентина
Дьокуускайдааҕы аэропорка аэродром сулууспатыгар тымныыны, сырылас куйааһы, ардаҕы-хаары аахсыбакка кэлэр-барар сөмөлүөттэри көрөр- истэр Валентина Клепандина үлэлиир. Кини көтөр аал түһэр балаһатыгар куттал суоһаабатын хааччыйар инженер дуоһунастаах. Холобур, балаһа халтараан эҥин буоллаҕына, ону дьаһайан ыраастатар. Түүннэри-күнүстэри симиэнэнэн үлэлиир. Бастаан Дьокуускайдааҕы авиация техникумун, онтон Санкт-Петербурдааҕы гражданскай авиация университетын ситиһиилээхтик бүтэрбит. Быйыл Дьокуускайдааҕы аэропорка үлэлээбитэ номнуо сэттис сыла буолбут.
Иллэҥ кэмигэр аангылыйа тылын үөрэтэр, хас күн ахсын сүүрүүнэн дьарыктанар. Билигин араатар куурсугар үөрэнэ сылдьар.
