Ким атын дойду олоҕун-дьаһаҕын көрүөн, ураты сиргэ сынньаныан баҕарбата буолуой? Үгүс дьон үйэтигэр биирдэ-иккитэ тас дойдуга сынньанан кэллэҕинэ үөрүү буолар. Ол эрэн, аныгы үйэҕэ дьон икки сылга биирдэ бырайыас ылан хайаан да муораҕа бара сатыыллар.
Оттон Геннадий Непряхин туһунан “Инстаграм” социальнай ситимҥэ билбитим. Кини уон сыл иһигэр 58 дойдуну кэрийбит. Туох сыаллаах-соруктаах айанныырын, соҕотоҕун (дикарем) сылдьар туох үчүгэй, куһаҕан өрүттээҕин, төһө үп ирдэнэрин о.д.а. туһунан кэпсэттибит.
Геннадий дорообо! Бастаан саха киһитин сиэринэн билсиэххэ. Хантан төрүттээххиний? Туох идэлээххиний? Тугу үлэлиигиний?
– Дорообо, мин Ленскэй оройуонун Толоон диэн 300 тахса нэһилиэнньэлээх кыра бөһүөлэгиттэн төрүттээхпин. ХИФУ бүтэрэн геофизик идэтин баһылаабытым. Онтон “Сургутнефтегаз” хампаанньаҕа ананан геологынан үлэлии сылдьабын. Талакаҥҥа баахтанан үлэлиибин. Сургут куоракка олорбутум номнуо тоҕус сыл буолла.
Хаһааҥҥыттан маннык айанныыр буолбуккунай? Дикарем (туристическай ааҕыныстыба көмөтүнэн туһаммакка, сынньалаҥы бэйэ баҕатынан тэрийии) соҕотоҕун сылдьар эбиккин дии. Ол туох үчүгэйдээҕий уонна куһаҕаннааҕый?
– 2010 сылтан айанныыбын. Бастаан бэлэм туурдары атыылаһан сылдьар этим. Онтон 2014 сылтан бэйэм соҕотун айанныыр буолбутум. Үчүгэйэ диэн элбэх буоллаҕа дии. Кими да күүппэккин-кэтэспэккин, атын дьон баҕатынан сылдьыбаккын. Уонна мин түргэн тэтиммин үгүс дьон сөбүлээччитэ суох. Уоппуска кэмигэр киһи бэйэ-бэйэҕэ адаҕа буолбакка, дуоһуйа сынньаныан баҕарар буоллаҕа дии. Оннук баҕарбыт сиргэр тиийэҕин, араас хамсааһыннарга кыттаҕын. Мин биир дойдуга 1-2 эрэ күн буолабын уонна саамай кэрэ сирдэрин эрэ көрөбүн. Тугу эмэ сөбүлээтэхпинэ син өр кэмҥэ хаалыахпын сөп. Оттон куһаҕан өттүн этэр буоллахха, сороҕор соҕотохсуйан ылааччыбын. Оччоҕо элбэх дьон баар сиригэр тиийэн, дьону кытта билсэн саҥа доҕоттордонобун. Оннук олорор сирбэр – хостелга (уопсай курдук олорор сир) эмиэ билсээччибин.
Бу курдук сири эргийэ (кругосветнай) айаҥҥа турунуохха сөп эбит дуо? Хайдах дьаһанан, үбү тыыран айанныыр туһунан сүбэлээ эрэ.
– Хас биирдии киһи дикарем айаҥҥа турунуон сөп. Баҕа санаа эрэ наада. Үбү икки-үс ый инниттэн былааннаатахха, авиа-хампаанньалар аахсыйаларынан туһаннахха, дьон саныырын курдук элбэх харчы ирдэммэт ээ. Уонна эрэстэрээннэри кэрийэн, ас атыылаһан харчыны бараабакка, куруук уулаах сырыттахха, хостелларга эбэтэр коучсерфинг (босхо хонор сир көрдүүр өҥө) көмөтүнэн туһаннахха киһи уйунар суумата тахсар. Сороҕор айан кэмигэр автобуска, массыынаҕа утуйан сылдьааччыбын. Ону таһынан, наһаа элбэх таһаҕаһы соспоппун. Кредитнэй картабын, харчыбын, докумуоннарбын, тиис суунар щеткабын, пастабын, оҕо мыылатын, төлөпүөн иитэр тэрилбин уонна үс футболка, үс паара наскы, үс туруусук, шортик, хомуллар суумка, уу ыларга бытыылка эрэ илдьэ сылдьабын уонна бүттэ. Нууччалыы эттэххэ, стандартнай нобуорум буолар. Мантан көҕүрэтиэхпин эбэтэр тугу эмэ эбиэхпин сөп.
Уопсайа төһө элбэх сири-дойдуну кэрийдиҥ? Ордук ханнык дойдуну сөбүлээтиҥ?
– 58 дойдуга сырыттым: Египет, Вьетнам, Мексика, Тайланд, Камбоджа, Лаос, Бирма, Кытай, ОАЭ, Оман, Греция, Беларусь, Польша, Германия, Нидерланда, Люксембург, Бельгия, Франция, Австрия , Чехия, Турция , Литва, Латвия, Индия, Италия, Ватикан, Португалия, Испания, Венгрия, Словакия, Словения, Хорватия, Румыния, Молдавия, Швейцария, Монако, Эстония, Финляндия, Малайзия, Австралия, Израиль, Соҕуруу Корея, АХШ, Казахстан, Киргизия, Узбекистан, Таджикистан, Болгария, Македония, Черногория, Косово, Босния уонна Герцеговина, Сербия, Бразилия, Парагвай, Аргентина, Уругвай, Чили.
Ордук Австралия Сидней куоратын чуумпу олоҕун уонна экологиятын сөбүлээбитим. АХШ Лос Анджелес куоратын олоҕун таһыма Сиднейгэ майгынныыр эбит. Венгрия Будапешт куората Германия курдук удамыр сыаналаах уонна дьоно-сэргэтэ олус элэккэйдэр. Ону таһынан, Греция Крит диэн арыытын сөбүлээтим. Манна сыл аайы бара сатыыбын. Мексикаҕа Юкатан муоратын астынным. Билигин Буэнос-Айреска куорат эйгэтин, олохтоохторун сөбүлээтим.
Атын омуктар майгыларыгар, олоҕу көрүүлэригэр тугу бэлиэтээтиҥ?
– Дойду аайы дьон араастар. Бу миэхэ олус интэриэһинэй тиэмэ. Тоҕо диэтэххэ, мин “дьону кэллиэксийэлиибин”. Ол курук, кинилэр олохторун-дьаһахтарын, үгэстэрин, майгыларын-сигилилэрин, олоҕу көрүүлэрин олус интэриэһиргиибин. Бразилияҕа, АХШ-га, Японияҕа, Индияҕа, Германияҕа уонна Литваҕа олус элбэх доҕоттордоохпун. Атын норуоттар муударастарын билэн олохпор туһанабын. Холобур, индустар йоганы киһи дууһатын уоскутар аналлаах медитативнай көрүҥ быһыытынан сүбэлииллэр. Оттон дьоппуоннартан мэйиини сайыннарарга, тылы үөрэтэргэ уонна эдэрдии эрчими харыстыырга сыттыга суох утуйарга үөрэммитим. Бу курдук элбэх “лайфхакы” билэбин.
Оттон олохторун таһыма хайдаҕый? Тылларын, култуураларын төһө өрө туталлар эбитий?
– Үгүс норуоттар бэйэлэрин култуураларын, үгэстэрин сөбүлүүллэр. Саха сиригэр эмиэ маннык буолуон баҕарабын. Ааспыт сыллаахха дойдубар сылдьан дьон 1990-00 сылларга холоотоххо уларыйбытын бэлиэтии көрбүтүм. Ыччат олус өйдөөх, муударай буолбут, онтон киһи үөрэр. Урукку сылларга бары биир халыыбынан сылдьыбыт эбит буоллахпытына, билигин хас биирдии киһи түө бэйэ уратылаах буолан иһэр.
Оттон олоҕу көрүүлэрэ атын омуктарга холоотоххо хайдаҕый?
– Мин дойдубуттан тэйбитим уонча сыл буолла, инньэ гынан, бу диэн этэр кыаҕым суох. Ол да буоллар, холонон көрүүм. Саха дьоно наһаа тууйуллан, атын дьон санаатыттан куттана сылдьар курдукпут. Мин айаммар аһаҕас буоларга үөрэнним. Ол иһин Аан дойду миэхэ арылынна дии саныыбын. Онон ыччакка тоһоҕолоон этиэм этэ, баҕа санааҕытыттан, сөбүлүүр дьарыккытыттан олох кыбыстымаҥ. Тоҕо диэтэххэ, баҕа санааҕыт эһиги олоххутун уларытар кыахтаах. Аһыы утах, наркотик муодата ааспыта ыраатта. Билигин чөл олох, истиҥ сыһыан уонна доруобай удьуору тэнитии муодата кэллэ. Доруобуйаттан ордук сыаналаах туох да суох.
Маннык айан эйиэхэ тугу биэрэрий? Туох сыаллаах-соруктаах сылдьаҕын? Аҥардас сынньалаҥ эрэ дуу.
– Ханнык баҕар айан медитация биир ураты көрүҥэ дии саныыбын. Мин бу курдук сынньанабын уонна аһыллабын. Ол туһунан кинигэ суруйа сылдьабын. Өйбүн-санаабын сынньатарга, сайыннарарга элбэх бириэмэни аныыбын. Оннук айар дьоҕурум күүһүрэр.
Саҥа дьылы ханнык дойдуга көрүстүҥ? Тугу ордук интэриэһиргээтиҥ?
– Үүммүт 2020 сылы Бразилияҕа доҕотторбун кытта көрүстүм. Кинилэр олус баай дьон буолан, бастаан бэйэбин соччо астыга суохтук санаммытым. Таҥараҕа үҥэн баран аһыыллар эбит. Ол кэнниттэн салют көрбүппүт, бэлэх бэрсибиппит. Мин саха бриллианын бэлэхтээбитим. Доҕотторум олус астыммыттара. Бу мин олохпор саамай умнуллубат Саҥа дьыл буолар. Остуолга олоруох иннинэ таҥараҕа үҥэллэрин уонна үҥкүүлэрин сэҥээрдим. Сарсыардааҥҥы диэри үҥкүүлээн баран, Парана өрүһүнэн катерынан уста барбыппыт.
Ыраах айан, биллэн турар, элбэх үбү эрэйэр. Аҕыйах харчылаах эрээри, киэҥ сиринэн тэлэһийэ көтүөн баҕалаах дьоҥҥо тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Бастатан туран, үбү кэмчилээн туттуохха наада. Мин 30 сааспын атын дойдуга бэлиэтээбитим. Онно 34 000 солк эрэ бараабытым. Ол курдук, сөмөлүөтүнэн Турция Стамбул – Швейцария Цюрих онтон массыынанан Италияҕа тиийбитим. Сан Ремо куораттан маршрутнай автобуһунан уонна массыынанан Барселонаҕа айаннаабытым. Барселонаттан Ибицаҕа диэри уонна төннөрбөр 4500 солк барбыта. Ибица саамай үчүгэй түүҥҥү кулууптарыгар сылдьыбытым. Ону таһынан, коучсерфинг өҥөтүнэн туһаммытын, Барселонаҕа пляжка хоммутум. Сыаналаах малбын-салбын 2 € локерга (харайар сир) туттарбытым. Сиикэйи сиир веган буоламмын фруктанан, оҕуруот аһынан, уунан аһаан сылдьыбытым. Эрэстэрээннэргэ эҥин харчыбын бараабатаҕым. Үгүс дьон харчытын кураанахха ыытар дии саныыбын. Тус бэйэм наадалаахха эрэ туттарга үөрэммитим.
Аангылыйа тылын холкутук билэр буоллаҕыҥ дии.
– Аангылыйа уонна ньиэмэс тылынан холкутук саҥарабын, быһаарсабын. Испания, Португалия тылларын кыратык өйдүүбүн, ол эрэн саҥарбаппын. Күн аайы тылы үөрэтэбин. Кырдьан баран кэмсиммэт курдук эдэр сааспын толору туһанарга дьулуһабын. Хомойуох иһин, үгүс дьон наһаа элбэх бириэмэтин халтайга ыытар. Кырдьан олорон бэйэҕэ махтанар курдук олоруохха наада дии саныыбын. Инникини өтө көрө үөрэниҥ, аангылыйа тылын үөрэтиҥ, оччоҕо көҥүл буолуоххут. Мин аангылыйа тылынан ааҕабын. Тоҕо диэтэххэ, хаһан тылбаастанан биһиэхэ кэлиэр диэри 2-3 сыл ааһар.
Инникитин тас дойдуга олохсуйар былааннааххын дуо?
– Ол туһунан толкуйдуу иликпин. Сылга үс ый уоппускалыыбын. Бу миэхэ көҥүл айанныырбар сөп буолар.
Геннадий кэпсээниҥ иһин махтанабын.
Венера Охлопкова, Кыым.ру
