Тапталлаахтар күннэрэ бу тиийэн кэллэ. Сибэтиэй Балантыын күнэ – таптаһар сүрэхтэргэ олус суолталаах уонна истиҥ бырааһынньык. Бу нүөмэргэ “Тэбэнэт” ыалдьыттарыттан орто дойду саамай ыраас уонна истиҥ иэйиитин туһунан ыйыталастым.
Ыйытык:
1. Тапталлаахтар күннэрин хайдах бэлиэтиир былааннааххыный? Аналгын кытта хайдах билсбиккиний?
2. Таптыыр киһигэр туох бэлэх оҥороҕунуй?
3. Кини эйигин саамай үөрдүбүт түгэнэ тугуй?
4. Таптал диэн тугуй?
Иван Слепцов, Намтан:
– Үтүө күнүнэн! Тапталлаахтар күннэрин биһиги улаханнык ылбаппыт. Иккис сылбытын ыраахтан (на расстоянии) бэлиэтиибит. Видеонан бэйэ бэйэбитин эҕэрдэлэһиэхпит, ис сүрэхтэн тахсар тылбытын анаһыахпыт. Дойдубар тиийэрим саҕана туох эрэ соһуччу бэлэхтээх барыаҕым. Мин тапталлаах Анябын кытта бииргэ буолбут күммэр дьылҕабар махтанабын! Таптал диэн -- биһиги кырачаан уол оҕобут, күммүт-ыйбыт, дьолбут. Кинилэри наһаа күүскэ таптыыбын!
Владимир Бочкарев, фотограф:
– Мин бу үүнэр тапталлаахтар күннэригэр истиҥ доҕорум Настялыын Арассыыйа саамай култуурнай куоратыгар -- Санкт-Петербурга -- баар буолабыт. Ханна эмэ үчүгэйдик олорон сылаастык чэйдиэхпит, атах тэпсэн олорон сэһэргэһиэхпит, үөрүөхпүт-көтүөхпүт. Ааспыт сылга бэйэ бэйэбитигэр кроссовка бэлэхтэспиппит. Быйыл хайдах буолар, дьэ... (күлэр). Тапталлаах киһим миигин күн аайы үөрдэр, кини миигин олус дьоллуур, үрдүккэ кынаттыыр. Биһиги доҕотторбут сыбаайбаларыгар билсибиппит. Мин уол доҕоро, кини кыыс дьүөгэтэ этибит. Ол күнтэн ыла кэпсэтэн-ипсэтэн, бу күҥҥэ диэри өйдөһөн-өйөһөн сылдьабыт. Таптал диэн бэйэ бэйэни өйдөһүү, убаастаһыы дии саныыбын! Барыгытын Тапталлаахтар күннэринэн эҕэрдэлиибин! Дьоллоох буолуҥ!
Мария Тимофеева, эдэр урбаанньыт, социальнай бырайыак ааптара:
– Тапталлаахтар күннэрин кэргэмминиин Володялыын араастаан бэлиэтиибит. Сороҕор мин дьиэҕэ ас астаан күндүлүүбүн, сороҕор кини эрэстэрээҥҥэ ыҥырар. Эрдэттэн туох да былаана суох соһуччу сюрприз оҥорорбутун сөбүлүүбүт. Үгэспитинэн диэххэ дуу, бастаан бииргэ буолбут сылбытыттан саҕалаан, мин сүрэх быһыылаах туорт астыыбын, кини илиитинэн аккырыыкка оҥорон бэлэхтиир. Бу үгэс хаһан да кэһиллибэт. Манна эбии өссө кыра өйдөбүнньүк бэлэх баар буолуон сөп. Кини миигин үөрдүбүт, долгуппут түгэнэ наһаа элбэх. Арамаантык дууһалаах буолан буолуо. Ол эрээри, саамай өйдөөн хаалбыт түгэмминэн, устудьуоннуу сырыттахпына, олорор уопсайым сэттис этээһин түннүгэр шариктары ыыппыта буолар. Ол наһаа үөрүүлээх этэ. Тапталлаах кэргэммин кытта устудьуоннуу сылдьан билсибиппит. Кини мин дьүөгэбин оҕо эрдэҕиттэн билэр этэ. Киниттэн мин туспунан өрүү ыйыталаһар үһү. ГУК көрүдүөрүгэр өрүү көрсөн кэпсээн-ипсээн бөҕө буолааччы. Туохтан эрэ наһаа күлэрбитин-үөрэрбитин өйдүүбүн. Билигин санаатахха, кини миэхэ киэҥ-холку, ыраас майгытынан сөбүлэппит эбит. Аан маҥнайгыттан үчүгэй иитиилээҕин, болҕомтолоох сыһыаннааҕын бэлиэтии көрбүтүм. Таптал диэн... Киһи тас көрүҥүттэн дуу, тугу эрэ сатыырыттан дуу сөбүлүөххэ сөп эрээри, таптыыр диэн букатын атын дии саныыбын. “Тугун иһин таптыыбыный?” диэн ыйытыкка бэлэм эппиэт суох буоллаҕына, бу – таптал. Бэйэҥ аналгын көрүстэххинэ киһи ону хайаатар да билэр, сүрэҕинэн сэрэйэр, таптал диэн оннук алыптаах иэйии.
Сандаара Чемезова, эдэр урбаанньыт:
-- Быйылгы тапталлаахтар күннэригэр үлэлиир былааннаахпын. Кэргэним Саша атын сиргэ баар буолар, онон куйаар ситиминэн, төлөпүөнүнэн эҕэрдэлэһиэхпит. Сыаналаах бэлэҕи бэлэхтэспэппит. Ол оннугар илиинэн тугу эмэ оҥоруохха сөп. Холобур, тапталлааҕым кэллэҕинэ туорт астаан күндүлүөм. Саамай өйдөөн хаалбыт түгэним диэ... “Ыал буолуохха” диэн этии киллэрбит түгэнин наһаа долгуйа саныыбын. Мин интуициям күүстээх буолан, эрдэттэн сэрэйбитим. Ол эрээри, дьыалатыгар тиийэн, наһаа долгуйбутум уонна дьолломмутум. Кини миигин устудьуоннуу сылдьан, үөрэнэр сирбэр бэлиэтии көрбүт этэ. Оттон “Вконтакте” ситимҥэ суруйбута. Мин ый курдук эппиэттээбэккэ сылдьыбытым. Онтон биир күн, арай уһун, кырасыабай баҕайы уол “привет” диэбитигэр, ким буоларын өр да өр толкуйдаан баран, дьэ билэн бэйэм суруйбутум. Оннук билсибиппит. Таптал диэн киһиэхэ күүс биэрэр санаа, бу иэйии үчүгэйгэ, кэрэҕэ тардыһарга ананар.
Мария Кривошапкина, 22 саастаах, Дьокуускайтан:
– Мин тапталлаахпын Айсены кытта бииргэ буолбуппут үһүс сыла буолла. Күн бүгүҥҥэ диэри кинилиин кэпсэттэхпинэ сүрэҕим долгуйар, күн аайы тапталбыт уота күүскэ умайар. Үйэ тухары өйдөбүнньүк курдук арыаллыы сылдьар бэлэх оҥоруохпун баҕарабын. Кинини кытта элбэх дьоллоох түгэннэрбин ситимниибин. Холобур, “Ыал буолуохха” диэбит түгэнэ... Кинилиин “Инстаграмынан” билсибиппит. Эбэн эттэххэ, куйаар ситимин көмөтүнэн элбэх киһи билсэр-көрсөр быһыылаах. Дьиҥнээх олоххо көрсүһэр күммүт эмиэ наһаа долгутуулаах этэ. Таптал диэн, мин санаабар, саамай ыраас, истиҥ, күүстээх сыһыан. Таптал баар буолан олох баар. Сирдээҕи дьолгун көрсөн, алаһа дьиэни тэринэн, оҕо-уруу тэнитэн олороруҥ – дьол. Онон бары таптааҥ, таптатыҥ, тапталлаах буолуҥ!
Айаал Иванов, эдэр исписэлиис:
-- Мин икки сыл анараа өттүгэр дойдум иннигэр ытык иэспин төлөөн аармыйаттан сулууспалаан кэлбитим. Дойдубар кыс хаар түһэ турар кэмэ этэ, тулабыт ып-ыраас, сып-сырдык. Доҕотторбун кытта ахтылҕан таһаарыыта, үөрүү-көтүү, кэлии-барыы элбэҕэ. Ол сылдьан, киэһэ эрэстэрээҥҥэ аһыы тиийдибит. Ас сакаастаан күүтэ олордохпутуна, наһаа кырасыабай официант кыыс тиийэн кэллэ. Кинини көрдө-көрөөт түөһүм иһэ хайдах эрэ итийэн хаалбыта. Халлааҥҥа көтүөхпүн кынатым суох, сиргэ тимириэхпин сир кытаанах балаһыанньата үөскээбитэ. Ээ, уол остуолтан ыстанан туран, кыыспын эккирэтэн тиийдим. Билсиһэ сатаатым да, кыыһым атыыр аккаас этэ. Аныгы олох ситиминэн, сарсыҥҥы күнүгэр “Инстаграмынан” билсибиппит. Бу кэлэн иһэр тапталлаахтар күннэрин хаһааҥҥытааҕар да долгуйа күүтэбин. Тапталлаахпын үөрдээри, дьоллоору, бэлэх утары уунаары. Мин тапталым Анита күн ахсын үөрдэр, олохпор сырдыгынан сыдьаайар. Бу орто дойдуга бука бары таптаары, таптатаары ананан кэллэхпит эбээт. Бу ураты сыһыан өйдөһүүттэн, бэйэ бэйэҕэ ытыктабыллаах сыһыантан тутулуктанар диэн бигэтик билэбин.
Айтал Слепцов, Эбээн Бытантайтан:
– Тапталлаахтар күннэригэр Саинаны үөрдэр, дьоллуур туһугар кыһаллыам. Иккиэн “Лед 2” диэн киинэҕэ сылдьыахпытын баҕарабын. Аармыйаттан кэлэрбэр кини I куурус этэ, көрөөт сөбүлээн, таптаан, кини сүрэҕин сүүйэргэ санаммытым. Кэлин барыта санаа-хоту табыллан хаалбыта, бииргэ буолбуппут. Биирдэ үөрэхпит Саҥа дьылыгар киниэхэ анаан бэйэм ырыа айан, кэнсиэр кэмигэр ыллаабытым. Наһаа долгутуулаах түгэн этэ. Ыллаан бүппүтүм кэннэ кини кыбыста-кыбыста сыанаҕа тахсан, сылаастык кууспута уонна “махтанабын” диэбитэ. Таптал диэн киһи таба талыыта дии саныыбын. Бэйэ бэйэҕитин өйдөһөр, ахтыһар, санаһар, олоххут тухары эрэллээх доҕор буолар киһини буларгыт – бу дьиҥнээх таптал.
Елизавета уонна Павел Портнягиннар, Елизавета хоруйдуур:
-- Бу күн “романтическай ужин” былаанныыбыт. Кэргэммэр бэлэх бөҕө бэлэмнээбитим. Эр киһиэхэ аналлаах бэлэхтэри атын да күҥҥэ бэлэхтиэххэ сөп. Онон бу күн арамаантыкаҕа сыһыаннаах бэлэхтэри оҥорорбун сөбүлүүбүн. “Кини наһаа үөрүө” дии саныыбын. Кини миигин соһуччу бэлэхтэринэн, соһуччу кэлиинэн-барыынан үөрдүбүт түгэнэ элбэх. Миэхэ эппэккэ эрэ сылдьан эмискэ соһутан үөрдэр үтүө үгэстээх. Мин ону наһаа сыаналыыбын. Кинини кытта бэстибээлгэ күрэхтэһэ сылдьан билсибиппит. Кини -- артыыс, мин салайааччы курдук балаһыанньалаах этибит. Таптал диэн өйдөһүү уонна өйөһүү буоларын бары билэр буолуохтааххыт. Бэлиэтээн эттэххэ, холобур, төрөппүттэргиттэн, чугас дьүөгэлэргиттэн тугу эрэ кистиэххин сөп. Оттон таптыыр киһигэр букатын арыллан, туох баар санааҕын-онооҕун барытын үллэстэҕин.
Барыгытын Тапталлаахтар күннэринэн!
Екатерина Афанасьева
