Биһиги эрэдээксийэбит ыалдьыта Арассыыйа Аармыйатын кылаабынай графическай дизайнера, Коми Өрөспүүбүлүкэтин Сыктывкар куоратыттан төрүттээх, Сунтаар күтүөтэ Дмитрий ПИСОЦКАЙ.
-- Билсэн кэбиһиэххэ, хантан кэлбит күндү ыалдьыккыный?
-- Наһаа уһатан-тэнитэн, ааттаан-суоллаан билиһиннэрэллэрин сөбүлээбэппин. Боростуойдук Дима диэн ааттыылларын ордоробун. Ким хайдах ылынарынан, баҕар, Дмитрий Сергеевич да буолуохпун эмиэ сөп. Бэйэм киһи быһыытынан олох боростуойбун.
Коми Өрөспүүбүлүкэтин столицата Сыктывкар куоракка 1986 сыллаахха төрөөбүтүм. Оскуолаҕа үөрэнэр сылларбар биир кэмҥэ художественнай оскуоланы үөрэнэн бүтэрбитим. Ийэм оҕо эрдэхпиттэн уруһуйга талааммын таба көрөн үөрэттэрбитэ. Онон оскуола 9 кылааһын кэнниттэн тута ускуустуба училищетыгар “графическай дизайнер” идэтигэр үөрэнэ киирбитим.
Үөрэхпин бүтэрэн, олоҕум киэҥ аартыга арыллан, мегаполис үрдүк үөрэҕэр үөрэнэр сыал-сорук туруорунан, А.Л. Штиглиц аатынан Санкт-Петербург художественнай-промышленнай академиятыгар “графическай дизайн” идэтигэр салгыы үөрэнэ киирбитим. Ол эрэн, үөрэтии хаачыстыбатын астыммакка, салгыы үөрэммэтэҕим. Үөрэтэр преподавателлэрбинээҕэр билиим таһыма үрдүк курдуга. Онон 3 эрэ сыл үөрэнэн, ситэтэ суох үрдүк үөрэхтээхпин. Дизайн эйгэтигэр үлэлээн барбытым. Бу хайысхаҕа 7 сыл үлэлээбитим. Боростуой дизайнертан саҕалаан арт дириэктэргэ тиийэ үүммүтүм. Араас дойдунан мэлдьи хомондьуруопкаҕа сылдьарым, бырайыактарга үлэлэһэрим.
-- Төрөппүттэриҥ Комига олороллор дуо?
-- Төрөппүттэрбитигэр 2 оҕобут, миигиттэн биир сыл балыс балтылаахпын. Кини Санкт-Петербурга олохсуйан олорор, мэдиссиинэҕэ генетика эйгэтигэр үлэлиир. Аҕам омугунан украинец. 80-с сыллар саҕаланыыларыгар Украинаттан Комига табаарыһын сыбаайбатыгар туоһу быһыытынан кэлбит. Коми Өрөспүүбүлүкэтигэр кэлэн, ийэбин көрсөн кэргэн ылбыт уонна олохсуйан хаалбыт.
Ийэм Елена Николаевна Февральская омугунан олохтоох омук – ыраас хааннаах коми. Судаарыстыбаннай сулууспаҕа үлэлээбитэ. Аҕам Сергей Дмитриевич Писоцкай -- Коми Өрөспүүбүлүкэтигэр атах таҥаһын оҥорууга үрдүк квалификациялаах норуот маастара. Бу кэтэн олорор “пимыны” аҕам тикпитэ (өйдөөн көрбүтүм, оруобуна биһиги унтуубутугар маарынныыр таба тыһа унтууну кэтэн олорор. Ону комилар “пимы” диэн ааттыыллар эбит – С.Б.)
-- Омугуҥ ким диэн буоларый?
-- Коми-украинец. Непалга сырыттахпына, миигин испанец эбэтэр итальянец диэн ылыналлар.
-- Оҕолонноххуна, омуга ким диэн буоларый?
-- Булкаас омуктаах мулат буолар буоллаҕа. Хайа да омук диэн ааттаннын, онно туох да уратыны көрбүппүн. Бэйэбин “человек мира” диэн ааттанабын. Омугуттан тутулуга суох сир үрдүгэр киһи аймах барыта биир. Омугунан араарбаппын. Кылаабынайа, киһи быһыытынан хаачыстыбаны өрө тутабын, сыаналыыбын.
-- Кэргэҥҥин хайдах ылыннылар?
-- Күннэй Комига икки төгүл бара сылдьыбыта. Дьонум, аймахтарым бары наһаа сөбүлээбиттэрэ, чугастык ылыммыттара.
-- Ийэм ыраас хааннаах коми омуга диэтиҥ. Омук быһыытынан туспа ааттаахтар-суоллаахтар дуо? Биһиги, сахалар, үксүгэр нууччалыы ааттаах-суоллаах да буолларбыт, сахалыы аат, араспаанньа эмиэ баар.
-- Комилыы аат-суол суох. Онно холоотоххо, эһиэхэ интэриэһинэй сахалыы ааттар бааллар эбит. Сахалыы ааттартан – Айталина, Мичийэ, Саргылаана, Аина, Нарияна ааттары чугастык сөбүлүү истэбин. Оҕолорбун үөрүүнэн сахалыы ааттаталыам.
-- Коми тылын төһө билэллэрий? Ийэҥ билэр дуу?
-- Биһиги көлүөнэ тылбытын соччо билбэппит, үөрэппэтэхтэрэ. Ийэм кыратык билэр. Тыаҕа олорор, аҕа саастаах көлүөнэ, булкуйа да буоллар син билэр. Ыччат билбэт диэххэ сөп.
Эһиэхэ Саха сиригэр төрөөбүт тылларын оҕотуттан кырдьаҕаһыгар тиийэ билэллэрин сөхтүм. Тыаҕа бары сахалыы эрэ саҥараллар.
-- Коми тылынан хаһыат, сурунаал тахсар дуу?
-- Мин оҕо эрдэхпинэ баар буолара. Билигин чопчу билбэппин. Суох быһыылаах. Үксэ нууччалыы тылынан тахсар.
-- Дима, ханнык итэҕэли бэйэҕэр чугастык ылынаҕын?
-- Буддизм. Саамай чиэһинэй, кырдьыктаах итэҕэл диэн саныыбын. Хас биирдии итэҕэл бэйэтэ “уникальнай”. Мин айылҕаҕа, уокка сүгүрүйэбин, эниэргийэтин итэҕэйэбин.
-- Аны Саха сиригэр төннүөххэ. Хайдах, туох дойду эбитий?
-- Саха сиригэр үһүс кэлиим. Саҥа дьыл иннинэ кыстыы кэлбитим. Сунтаарга дьоммутун кытта олоробут. Күннэй Тойбохойго быраастыыр. Мин идэм -- интэриниэтинэн үлэ. Сунтаарга интэриниэт сибээһэ мөлтөх да буоллар, кыах баарынан интэриниэтинэн үлэлиибин. Кэргэним дьонугар, төрөппүттэрбитигэр, көмөлөһөбүн. Бэйэлэрэ маҕаһыыннаахтар. Үлэлииргэ олус интэриэһинэй.
-- Олохтоох омук менталитета хайдах эбитий?
-- Биири ордук бэлиэтии көрдүм, ол туохтан сибээстээҕин билбэтим. Мин билэр-билбэт киһибин кытта булгуччу дорооболоһор үгэстээхпин. Манна дорооболостоххуна, тоҕо эрэ хардарбаттар, тоҥкуруун (закрытый) соҕус майгылаахтар эбит. Ол эрээри мин ону туох да диэбэппин, хайдах баарынан ылынабын, өйдүүбүн.
-- Күннэйи кытта хайдах билсибиккиний?
-- Кэргэним миигиттэн 9 сыл балыс (сэмэйдик күлэн кэбиһэр). Бу иннинэ интэриниэт ситимигэр инстаграмынан билсэр этибит. Кини миэхэ суруппута.
-- Инстаграм эйгэтэ киэҥ. Кини хайдах эйиэхэ суруппутай?
-- Хаартыскаҕа түһэрэр идэлээхпин. Бу – миэхэ хоббим. Мин ордук азиаттыы дьүһүннээх кыргыттары хаартыскаҕа түһэрэрбин сөбүлүүбүн. Кыра эрдэхпиттэн илиҥҥи дойдуну, илиҥҥи норуот мэдиссиинэтин, дьонун-сэргэтин олоҕун-дьаһаҕын интэриэһиргиибин.
Биир интэриэһинэй хаартысканан сиэссийэм (фотосессия) бүтүн интэриниэт ситиминэн тарҕанар, күүлэйдиир. Ону Күннэй барытын сэҥээрэ көрөр эбит.
-- Дьэ, ол гынан ханна, хайдах сирэй көрсөн билистигит?
-- Москубаҕа Арбат уулуссатынан баран иһэбин. Кини дьүөгэтин кытта мин аттыбынан ааһан иһэн: “Это же Дима Писоцкий!” – диэн саҥа аллайбытын истэн, аттыларыгар чугаһаан кэллим уонна “хантан миигин биллиҥ?” диэн ыйыталастым. Онуоха: “Инстаграмҥа эйиэхэ баарбын. Эн хаартыскаларгын интэриэһиргээн көрөбүн”, – диэн эппиэттээбитэ.
-- Дьүөгэтэ эмиэ саха кыыһа этэ дуо?
-- Суох. Калмычка этэ. Иккиэн азиаттыы дьүһүннээхтэрин сэҥээрэ көрбүтүм. Онно Күннэйи бэлиэтии көрбүтүм. Ол кэннэ мүччү туппатаҕым, салгыы билсибиппит. Билигин олорбуппут 5-с сылыгар барда.
-- Кэргэниҥ ханна үөрэммитэй?
-- Дьокуускай куоракка 2012 сыллаахха Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйи кыһыл көмүс мэтээллээх бүтэрбит. Ол кэнниттэн Москуба куоракка Пирогов аатынан Национальнай мэдиссиинэ университетын үөрэнэн бүтэрэн, былырыын сайын дойдутугар -- Саха сиригэр кэлэн, төрөөбүт улууһугар, Сунтаар Тойбохойугар бырааһынан үлэлиир. Университекка бастакы кууруска үөрэнэ киирэллэригэр 34 буолан үөрэммиттэр. Онтон 16 эрэ буолан бүтэрбиттэр.
-- Күн курдук сандаарбыт саха кыыһа Күннэй эйигин тугунан абылаата? Тас көрүҥүнүнэн, майгытынан, өйүнэн...
-- Оччолорго кини 2-с куурус устудьуона этэ. Аан бастаан көрөрбөр, биллэн турар, тас көрүҥүнэн наһаа кырасыабай. Тылынан этэргэ сөптөөх тыл, сыанабыл тиийбэт... Көрсүө, сэмэй майгылаах. Тылга мэнээк тииһэ сылдьыбат, аҕыйах саҥалаах.
-- Москубаҕа олороҕут?
-- Москубаҕа биир хостоох кыбартыыралаахпыт. Онно кэлэ-бара олоробут.
-- Биһиги сиикэй убаһа этин, балыгы сиибит. Биирдэ эмэ боруобалаан көрдүҥ дуу, хайдах эбитий?
-- Мин, дьиҥинэн эттэххэ, вегетарианецпын. Эт аһылыгы соччо сиэбэппин. Ол эрээри, эт, балык аһылыктаах дойдуга кэлэммин, кыралаан сиибин. Сиикэй эти сиэн көрбөтөҕүм, балыгы боруобалаабытым. Киһи айаҕар киирэн, ууллан хаалар минньигэс эбит.
-- Салгыы ханна олохсуйар былааннааххыт?
-- Олохтоохтук быһаарына иликпит. Москуба таһыгар олохсуйуохпутун баҕарабыт. Киһи эниэргийэтин, күүһүн-уоҕун ылар буолан, мегаполиһы сөбүлээбэт эбиппин.
-- Коми омуга ханнык тыл бөлөҕөр киирсэрий?
-- Финно-угорскай норуокка.
-- Омугуттан тутулуга суох оҕо – утуму салҕааччы. Төһө оҕолонор былааннааххыт?
-- Мин оҕону олус сөбүлүүбүн, таптыыбын. Хааччаҕа суох, таҥара төһөнү биэрэринэн.
-- Тымныыны хайдах тулуйан сылдьаҕын? Эһиэхэ маннык тымныы буолбата биллэр.
-- Комига кыһын муҥутаан 30 кыраадыс тымныйар, сымнаҕас килиимэттээх дойду.
-- Ханнык дойдулары кытта быысаһарый?
-- Ханты-Мансийскай Өрөспүүбүлүкэни, Архангельскай уобалаһы кытта.
-- Аармыйаҕа сулууспалаабытыҥ дуу?
-- Суох. Ол да буоллар Оборуона министиэристибэтигэр – араас логотибы, буклеты, о.д.а. аармыйа бреннэрин оҥорууга үлэлэстэҕим дии.
-- Тугунан дьарыктанаргын ордук сөбүлүүгүн?
-- Успуорт актыыбынай көрүҥнэринэн: хайалаах сиргэ хайыһарынан, бэлисипиэтинэн сылдьарбын сөбүлүүбүн. Маны тэҥэ “скалолазание” сөбүлүүр дьарыгым. Хайалаах сирдэринэн айанныырбын, сылдьарбын ордоробун. Сыл аайы Гималай хайаларынан, Непалынан айанныыбын. 20-чэ хонук сылдьабын. 200 км сири сатыы хаамабын. Хайа киһиттэн төһөнөн элбэх сыраны, эниэргийэни ылар да, соччону төттөрү биэрэр уратылаах.
-- Дима, интэриэһинэй кэпсээниҥ иһин махтанабын. Дьиэ кэргэҥҥэр эбиллиини, дьоллоох олоҕу баҕарабын.
Саргылаана БАГЫНАНОВА.
