Мин Марисса туһунан олох эдэркээн кыыс эрдэҕиттэн “Үөһээ Бүлүүттэн биир эдэр күүстээх айылгылаах кыыс тахсан эрэр” диэни истэрим. Кини туһунан суруйуохпун баҕарбытым ыраатта. Дьылҕабыт кинини кытары 10-тан тахса сыл буолан баран алтыһыннарда. Бүгүн эрэдээксийэбит ыалдьыта 37 саастаах эрээри, номнуо уопутурбут көрбүөччү Марисса Дмитриевна КОНОНОВА-Сырдык Күүс. “Арчы” дьиэтигэр ыытыллар Таҥха киэһэлэригэр киниэхэ уһун уочарат буолааччы. Марисса Саха сиригэр ыытыллыбыт “Битва экстрасенсов” күрэххэ үс төгүл кыттыбыта.
– Марисса, ааккын-суолгун истибитим 10-тан тахса сыл буолла. Түгэн көстүбүччэ, хата, билсиһэр буоллахпыт.
– Үөһээ Бүлүү Харбалааҕар төрөөбүтүм. Олорбут, улааппыт сирим – Ороһу. Уон биир ыйдаахпыттан эһэлээх эбэбэр иитиллибитим. Ииппит эбэм М.И. Томская түөрт кылаас үөрэхтээх, сырдык дьүһүннээх, кыра уҥуохтаах дьахтар этэ. Оттон эһэм В.М. Осипов (хос аата Хоноһо) сахаҕа кырасыабай, улахан уҥуохтаах бөдөҥ-садаҥ киһи этэ. Бииргэ төрөөбүт алтабыт, мин ыал улахан оҕотобун. Ийэлээх аҕам билигин дойдуларыгар – Үөһээ Бүлүү Харбалааҕар олороллор. 10-ча сиэннэннилэр. Бэйэм улахан кыыстаахпын.
– Туох идэлээххиний?
– Бүлүүтээҕи педагогическай колледжы бүтэрбитим. Кэлин үрдүк үөрэххэ юрист идэтигэр үөрэммитим.
– Киинэҕэ эмиэ оонньообут эбиккин.
– “Сырдык Күүс” киинэҕэ кылаабынай оруолу оонньообутум. Киинэ режиссёра – Николай Донской. Киинэ куһаҕан санааны үтүө санаа баһыйарын көрдөрөр. Киинэҕэ уһулларым саҕана Мария Иванова диэн этим. Ити киинэ кэнниттэн ааппын-суолбун уларыппытым. Бу киинэ матыыбыгар олоҕуран (ремейк) “курутуой” мистическэй триллер уһуллуон баҕарабын. Чэ, ити баҕа санаа эрэ... Баҕар, хаһан эмит олоххо киириэ.
– Ыараханнык ыалдьа сылдьыбыккын. Баҕар, кэпсиэҥ буолаарай? Табыгаһа суох ыйытык буоллаҕына, бырастыы гынаргар көрдөһөбүн.
– Ааспыт 2019 сыл сэтинньи ыйыгар мэйиибэр ыарахан эпэрээссийэни ааспытым. “Аневризма сосудов головного мозга” диэн диагноһы 2016 сыллаахха Москуба куоракка олорорум саҕана туруорбуттара. Биир киэһэ төбөбөр туох эрэ “болячка” тахсыбытын сэрэйбитим. Маннык ыарыыга ыалдьыахтаахпын эдэр эрдэхпиттэн билэр этим. Хайдах эрэ Үөһээттэн сэрэтэр курдуктара. Баһым уҥуоҕун арыйан, сыалай тымыр салааларын ылан бырахпыттара. Онон эмтээбит көмүс илиилээх быраастарбар үйэ тухары махталлаахпын.
– Дьэ, кэпсэтиибитигэр киириэххэ... Эн айылгылаах киһи быһыытынан дьон-сэргэ ортотугар биллибитиҥ балай да кэм буолла. Онон ыйытыахпын баҕарабын, Марисса, эн кимҥиний: эмчиккин, көрбүөччүгүн?
– Сахалыы өйдөбүлүнэн “көрбүөччү” диэн буолабын. Эмтээһининэн төрүкү дьарыктаммаппын. Дьону кытта үлэлээбитим 18 был буолла. Оҕо эрдэхпиттэн “ону-маны” көрөр-истэр этим. 90-c сылларга араас өтө көрөөччү, билгэлээччи эрэ элбэҕэ. Хайдах эрэ бириэмэтэ оннук этэ. Кириисис, ырыынак саҕаланыыта, олох-дьаһах ыарахана, үп-харчы кэмчитэ... Өйдүүргүт буолуо, киин тэлэбиидэнньэ экирээнигэр араас чумактар, кашпировскайдар ууну иитэн эмтииллэрин. Билигин санаатахха, ол эбит, дьэ, дьиҥнээх “экстрасенстар ХАЙПтара”!
Эбэм, төһө да хомуньуустуу өйдөөх-санаалаах буоллар, наар оннук “идэлээх” дьону дьиэбитигэр аҕалан хоннорор-өрөтөр этэ. Ол сылдьан, ол дьону көрөн айылҕабынан аһыллан хаалбыппын дии саныыбын. Тугу көрбүппүн, истибиппин эбэм мээнэ дьоҥҥо кэпсиирбин боборо. Кини миигин кытаанахтык “спарталыы” ииппитэ.
– Эдэр да сааскыттан дьону көрөн-истэн саҕалаабыт эбиккин. Аан бастаан хайдах саҕаламмытай?
– Оскуоланы бүтэрбитим биир сыл буолан баран Бүлүүтээҕи педколлежка үөрэнэ киирбитим. Онтон ыла дьону “көрөбүн”. Устудьуон дьүөгэлэрбэр бэйэм көрүүлэрбин кэпсиирим, сөҕөөччүлэр аҕай.
Бастакы көрүүлэниим устудьуоннуу сырыттахпына, харчы сүтүүтүттэн саҕаламмыта. Онно ким ылбытын чопчу этэн биэрбитим. Ол кэнниттэн аны киһи сүтүүтүгэр көрүүлэммитим. Ол киһини “ким дьаһайан” баран билиммэккэ, кистэнэ сылдьыбытын хаартысканан көрөн, ыйан биэрбитим. Биллэн турар, тустаахтар сөбүлүөхтэрэ суоҕа диэн холобурдаан кэпсиирбин туттунабын.
Онтон ыла көрүүлэниим саҕаламмыта... Милииссийэлэр миигин кытта үлэлэһэр буолбуттара. Булчут ыт курдук миигин түүннэри-күнүстэри “улахан дьыаҕа” илдьэ сылдьар буолбуттара. Итинник түбэлтэ, быһылаан элбэх этэ. Урут сүтүккэ үлэлэһэр эбит буоллахпына, билигин соччо орооспоппун.
Оҕолонон, ити дьарыкпын быраҕа сылдьыбытым. Онтон баарым батарбакка, “дьонум-сэргэм кыһалҕатыгар көмөлөһүөхтээх эбиппин” диэн санааттан ийэбин кытта бииргэ олорон, биир күн тэтэрээт лииһигэр биллэрии суруйан дьаһалта дьиэтигэр ыйаттарбытым. Биир дойдулаахтарым интэриэһиргээбиттэрэ. Бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэн, ыраахтан-чугастан кэлитэлиир буолбуттара. Ол мин дьарыкпар күүһү, итэҕэли үөскэппитэ. Онтон ыла олорор улууспар “ясновидящай” эдэр кыыс туһунан сурах-садьык тарҕаммыта, Дьокуускайга тиийэ иһиллибитэ. Үгүстүк куоракка ыҥырар буолан барбыттара, ол кэнниттэн манна көһөн кэлбитим.
– Утум, удьуор баар дииллэрин итэҕэйэбин. Эн удьуордаргар айдарыылаахтар бааллар дуу?
– Мин Тоттох ойуун сиэнэбин, хас да хос эһэбит. Сылгыны сүөһүнү барытын эмтиир киһи эбитэ үһү.
– Инникини өтө көрөҕүн дуу?
– Киһи олоҕун, инникитин көрүүлэнэр сүрдээх ыарахан. Билиҥҥи дьон, тэлэбиисэргэ ТНТ ханаалыгар буолар “Битва экстрасенсов” аныгы үйэ шоутун көрө-көрө, үрдүк баҕайы ирдэбиллээх буоллулар. Маннык биэрии сымыйа, сирэй көрбөх шоу буоларын сэрэйбэттэр.
Мин, Москубаҕа олоро сылдьыбыт кэммэр бу күрэх “кастиныгар” сылдьан, илэ кыттыбыт буоламмын, эппинэн-хааммынан билэбин. Ол туһунан Саха сирин араас интэриниэт-таһаарыыларыгар кэпсээн турабын. Ол эбэтэр, барыта үпкэ-харчыга атыылаһыллар информациялар, экстрасенстар. Бары айылҕаттан дьиҥнээх талааннаах дьон эбитэ буоллар, таҥараҕа тэҥнэспит дьон буолуо этилэр уонна онтон олохпут да уларыйыахтаах этэ. Таҥара киһини бүтэй гына айбыта мээнэҕэ буолбатах.
– Москубаҕа олорон тугу үлэлээтиҥ?
– 4 сыл Останкино тэлэбиидэнньэ киинигэр бырайыактарга IT менеджеринэн уонна чааһынай хампаанньаҕа интэриниэт маркетологынан үлэлээбитим.
– Уопсайынан, утары олорор киһигин хайдах көрөҕүн-истэҕин? Инникитин туох күүтэрин хайдах тымтыктанан билэҕин?
– Инникини тымтыктанар туох да куһаҕана, аньыыта-харата суох эрээри, аһара айылҕалаах эрэ дьон көмөтүнэн олорооччулар сыыһаны оҥороллор. Инникини көрөрбөр, бастаан Айыылартан хайдах билэрбинэн көрдөһөбүн. Үөһээттэн көҥүл кэллэҕинэ биирдэ эрэ, испэр “ээх” диэн көҥүллүүр санаа киирэр. Ол эрэ кэнниттэн иннибэр олорор киһини көрөр бырааптанабын.
Тустаах киһиттэн тугу да ыйыталаспакка олорон, кэпсээн киирэн барабын. Харахпар киинэ каадырын курдук хартыыналар көстөн кэлэллэр. Ол эбэтэр истэбин уонна курдаттыы билэн олоробун. Ити барыта информация хонуутуттан кэлэр. Бу олоххо барыта суруллар, көмпүүтэр диискэтин курдук “информация хранилищета” баар. Киһи инникитэ мас лабаатын курдук араас утахтаах буолар. Хас күн аайы киһи туох хардыыны, быһаарыныыны ыларыттан тутулуктаах. Онон хас да барыйааны этээччибин, барыта киһититтэн бэйэтиттэн тутулуктаах. Эппитим быһа холоон 60% курдуга туолар. Онтон атына көннөрү туһата суох көрүү курдук буолара эмиэ баар.
– Аан дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт хоруона хамсыга бүтэр уһуга кэлиэ дуо? Өрүттүөхпүт дуо?
– Хоруона хамсыга дьон-сэргэ айылҕаттан накаастабыла буолла, ыраастаныы курдук. Айгыратар да, уларытар да аналлаах. Дойдум дьоно, харыстана сылдьыҥ, бу ыарыы киһи туругун үөрэтэн көрөр, сотору-сотору өрө турар. Халы-мааргы быһыы ааһан, сүтэн хаалыа диир кыах суох.
– Дойдубутугар балаһыанньаны хайдах көрөҕүн?
– Саҥа дьыл иннинэ дойдубутугар туох улахан уларыйыы кэтэһэрин этэн турабын. Олох-дьаһах үгүс хамсааһына, үлэтэ-хамнаһа интэриниэт ситимигэр көһөр. Билигин саҥа көлүөнэ дьон кэмэ кэллэ. Харчы суолтата, көрүҥэ уларыйыа. Экэниэмикэ урукку тутула сүтэр кыахтаах. Былааһы утары элбэх араллаан тахсыаҕа. Бу – чугастааҕы сыллары хабан туран этэбин.
– Дьон эйиэхэ, сүрүннээн, туох кыһалҕалаах кэлэллэрий?
– Дьон миэхэ үксүн инникитин билээри кэлэр. Уонна, биллэн турар, тус олохторун сүрүн кыһалҕаларынан, дьиэ кэргэн сыһыаныгар, эр-ойох боппуруостарынан.
– Дьон олоҕор туох эмэ суоһуур куттал баар буоллаҕына, сэрэтиэххин, этэн биэриэххин уонна ону тохтотуоххун сөп дуу?
– Куттал суоһуурун сэрэтиэхпин сөп. Ол эрэн сороҕор эппэккэ хаалар түгэннэр бааллар, Үөһээттэн айахпын хам баайан кэбиһэллэр. Ол аата дьылҕа хараҕа кытаанахтык быһаарбыт диэн өйдөнөр. Онон, бука баһаалыста, миэхэ сылдьыбыт дьон манна өйдөөн-төйдөөн сыһыаннаһыахтарын наада.
– Билигин дьаҥ кэмигэр утары көрсөн олорон кэпсэтэр, алтыһар да сэрэхтээх курдук. Онон быһа ситимэ, алтыһыыта суох (бесконтактный прием), ол эбэтэр төлөпүөн нөҥүө, хаартысканан дьону көрүөххүн сөп дуу?
– Бассаап ситимин нөҥүө хаартысканан көрөн бэйэлэрин, олохторун кэпсиибин, маны тэҥэ алгыыбын. Бастаан хаартысканы көрөбүн уонна иһитиннэрии үчүгэйдик кэлэр буоллаҕына сеанс ыытабын, онтон кыайан иһитиннэрии кэлбэт буоллаҕына, аккаастанабын. Биир сеанска киирэр: олоҕун уопсай хартыыната (билиҥҥитэ уонна ааспыт олоҕо), билиҥҥи күннээҕи кыһалҕата, киһи этин-хаанын курдары көрүү, 10 сыл иһинэн инники олоҕун билгэлээһин. Ханнык баҕарар ыйытыктарга эппиэттиибин, сүбэ-ама биэрэбин. Чугас дьоннорун хаартыскаларынан кэпсиэхпин сөп. Сеансым 1-1,5 чаас устата буолар.
– Билигин эмчит, көрбүөччү аһара элбээтэ. Бары, чахчы, баардаахтара буолуо дуо?
– Дьэ, кырдьык, кэнники кэмҥэ эмчит, сэрэбиэйдьит, экстрасенс эрэ элбээтэ. Киһи барыта ойуун, удаҕан аатырар. Дьиҥэр, киһиэхэ барытыгар сэрэйэн көрүү айылҕаттан баар. Ол эрэн ону күүркэтэн, бэйэлэрин “мин” диэннэрин таһааран сыыһа тутталлара-хапталлара, саҥараллара элбээтэ. Онон өр сылларга, чахчы, дьоҥҥо дьоҕурун көрдөрөн биһирэммит, айылгылаах дьону эрэ итэҕэйиэхтэрин наада дии саныыбын.
Кэнникинэн сааһыраммын, дьону кытта алтыһарбын элбэттим, онтум интэриниэт ситимин “Инстаграм” сирэйигэр (@mari_syrdyk_kyys) бүтүн блог буолла. Манна дьоҥҥо-сэргэҕэ туһалаах буоллун диэн өр кэмнээх уопуппун үллэстэбин, сүбэ-ама биэрэбин.
– Ыыс-кырыыс киһиэхэ хайдах дьайарый? Онтон сатаан босхолонуохха сөп дуо? Хайдах?
– Киһи тыла ох, санаата батас, онон кырыыс эмиэ сэрэхтээх дьайыы буолар. Кырыыһы өһүлэр ыарахан. Айылҕалаах эрэ дьон өһүлэллэр. Хайдах өһүллэрин манна кэпсиир быраабым суох.
– Түүл диэн олорор олохпут сорҕото буоллаҕа.
– Түүл киһи олоҕун биир сүрүн араҥата буолар. Түүллээх дьон туспалар. Түүл икки өрүттээх: уйулҕа киэнэ уонна иччилээх түүл. Уйулҕа киэнэ улахан суолтата суох, ол гынан баран киһи бэйэтин иһигэр ырыҥаланан көрөрүгэр наадалаах түүл. Түүлү тойоннуурга сэрэниэххэ наада уонна мээнэ кэпсэниллиэ суохтаах. Сыыһа тойоннооһун олоххун алдьатыан сөп.
– “Аньыы-сэт” диэн өйдөбүл сахаҕа баар.
– Аньыы диэн – сиэри-майгыны кэһии. Киһи сиэрдээхтик, сэмэйдик сылдьыахтаах. Мин даҕаны сиэрэ суох быһыыланар этим. Эдэр сылдьан ким оннук буолбатаҕа баарай?! Онтуҥ сэтэ кэлэн, син биир ситиһэр. Онон бэйэ бодотун тардына сылдьар наада.
– Кэм-кэрдии иннинэ “суорума суолланыы” – олоххо баар көстүү. Олохтон маннык барбыт киһини туох сиэри-туому тутуһан харайыллыахтааҕый?
– Бэйэҕэ тиийинии – таҥара иннигэр ыарахан буруй. Бэйэҕэ тиийинии кэмигэр кэмсиммит кут бу Орто дойдуга олоҕун ситимин толоро сатыыр, син биир дэриэтинньик (привидение) буолар. Онон дэриэтинньик буолбатын диэн, умса сытыаран харайаллар, тэтиҥ маһы анньаллар. Бу сиэр-туом хайаан да тутуһуллуохтаах. Этин-сиинин төнүннэрбэтин диэн. Ол эрэн маннык хараллыбыт сорох дьон куттара сатаан барбакка сылдьар буолааччы. Сороҕор түүлбэр киирэн, көрдөһөн анараа дойдуга утаартарааччылар.
– Интэриэһинэй санаалары эппитиҥ иһин махтанабын. Бэйэҕин харыстан! Этэҥҥэ сырыт!
Саргылаана БАГЫНАНОВА.
