Аныгы үйэ оҕолоро олус сайдыылаахтар. Саҥа технологияҕа сыстаҕастар, билиигэ-көрүүгэ тардыһыылаахтар, сытыылар-хотуулар. Бу нэдиэлэтээҕи “Тэбэнэт” ыалдьыта Настя Дьяконова @ananaaaaass диэн оскуола үөрэнээччитэ. Кинини биир саастыылаахтара эдэр блогер быһыытынан билэллэр. Кэпсээннээх-ипсээннээх көрүдьүөс кыыс тэттик видеоларын “Инстаграм” сирэйигэр 30,5 тыһ. киһи сэргээн көрөр.
– Настя, дорообо! Эйигин “Инстаграмҥа” дьоруойдаргынан билэбит. Холобур, Стелла, Гетла, Саманта, Ийэ, Сонуннаах Суоппуйа уо.д.а. уобарастар бааллар. Кэпсэтиибитин билсиһииттэн саҕалыахха. Бэйэҥ тускунан кэпсээ эрэ...
– Мин Чурапчыга олоробун. Бэйэм Дьокуускай куоракка 2005 сыллаахха күн сирин көрбүтүм. Билигин С.К. Макаров аатынан улуустааҕы Чурапчы гимназиятыгар 9-с кылааска үөрэнэбин. Оскуолаҕа үөрэнэрбин олус сөблүүбүн. Биһиги гимназиябыт Степан Кузьмич Макаров аатын сүгэр. Кини хорсун буойун, учуутал. РСФСР уонна Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, Чурапчы улууһун бастакы бочуоттаах гражданина, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. Олоххо дьулуурун иһин саха Маресьевынан ааттаммыта. Билиини-көрүүнү иҥэрэр гимназиябыт 1995 сыллаахха төрүттэммитэ, күн бүгүн 300-тэн тахса үөрэнээччилээх. Мин кылааспар 24 оҕо үөрэнэр.
– Настя, араас дьүһүннээх париктары кэтэ-кэтэ устар видеоларгын тыһыынчанан киһи сэҥээрэр. Бу уобарастар хайдах үөскээбиттэрэй?
– Тэттик видеоларынан үлүһүйүүм өссө 2-с кылааска үөрэнэ сырыттахпына саҕаламмыта. Бастакы холонууларбын “Ютуб” ханаалыгар укпутум ээ, син балачча киһи көрбүтэ. Биир саастыылаахтарым киирэн көрөллөр этэ. Онтон биирдэ мин үлэм анныгар наһаа куһаҕан кэмэнтээрий хаалларбыттарын көрөн, улаханнык хомойон, бу дьыалабын тохтотон кэбиспитим. Дьэ, бириэмэ ааһа түспүтүн кэннэ, 2019 сыллаахтан эмиэ тапталлаах дьарыкпын сайыннаран барбытым. Аан бастаан үөрэнээччи олоҕуттан видеолары устан саҕалаабытым. Онтон хайдах эрэ сайыннаран, ийэлээх оҕо персонажтарым үөскээбиттэрэ, салгыы ийэ дьүөгэлэрэ эбиллэн биэрбиттэрэ. Кэлин бу дьоруойдар олохторун-дьаһахтарын, үлэлэрин-хамнастарын, ситиһиилэрин көрдөрөн, сэрийээл курдук буолбута. Видео дьоруойдара: ийэ, учуутал Стелла Гаврильевна, Гетла, Гена, Самаанта, Сонуннаах Суоппуйа киирэллэр. Хайдах эрэ оҕолор мин видеоларбын көрөн, араас үчүгэй этиилэри хааллардахтарына, санаалыын көтөҕүллэбин. Бу этиллибит уобарастар эмискэ баҕайы толкуйданан, олоххо киирэн барбыттара.
– Видеоларгын ким устарый? Идиэйэтин ким толкуйдууруй?
– Видеоларбын бэйэм режиссёрдаан, таҥан устабын. Билигин интэриниэт эйгэтэ сайдан, араас информация, видео тарҕанар. Тус санаабар, интэриниэккэ наһаа элбэх куһаҕан баар. Оҕолорго, оскуола үөрэнээччилэригэр сөптөөх үчүгэй, көрдөөх видеолар тиийбэттэр. Мин дьоҥҥэ-сэргэҕэ үөрүүнү бэлэхтээри, настарыанньаларын көтөҕөөрү маннык видеолары устан таһаарар буолбутум. Сорох видеоларым билиҥҥи кэм социальнай кыһалҕатын эмиэ таарыйаллар. Онон барыта көр-күлүү эрэ курдук буолбакка, киһини толкуйдатар видеолар эмиэ бааллар. Оҕо төрөппүтүн, учууталын кытта сыһыаныгар аналлаах тэттик видеолары айан, устан таһаарабын. Элбэх төрөппүт этэр ээ “бу видеоларга бэйэбитин көрөбүт “ диэн. Ол аата аҥаардас оҕолорго эрэ буолбакка, төрөппүттэргэ эмиэ наадалаах, балачча суолталаах буоллаҕа. Төрөппүттэр оҕолорун кытта сыһыаннарын туораттан көрөн, ханнык эрэ түгэҥҥэ сыһыаннарын уларытыахтарын, сыыһаларын өйдүөхтэрин сөп буоллаҕа. Оҕолор эмиэ бэйэлэригэр үтүө түмүк оҥостоллоругар мин үлэлэрим туһалыахтарын сөп дии саныыбын. Онон мин вайнарым чэпчэки ис хоһоонноохтор, туох да куһаҕаны көрдөрбөттөр. Онон, көрөөччүлэрим да саастара араас. Уһуйаан иитиллээччилэриттэн саҕалаан, аҕам саастаах дьоҥҥо тиийэ бары сэргээн көрөллөр.
– Настя, оскуолаҕа үөрэнэрбин олус сөбүлүүбүн диэбитиҥ. Саамай сөбүлүүр уруогуҥ ханныгый?
– Мин саамай сөбүлүүр уруоктарым нуучча тыла, литэрэтиирэтэ уонна физкультура буолаллар.
– Оскуолаҕын бүтэрдэххинэ, ханнык үөрэххэ киирэр былааннааххыный? Инники идэҥ туһунан толкуйдаммытыҥ дуо?
– Бакаа билбэппин. Толкуйдана сылдьабын.
– Үөрэҕиҥ, вайн устутуутун таһынан өссө туох дьарыктааххыный?
– Гимназиям иһинэн үлэлиир “Дайыы” үҥкүү ансаамбылыгар дьарыктанабын. Ону таһынан бэйэм кыра биисинэстээхпин. Ол курдук, слайм оҥорон атыылыыбын. Өссө урут слайм оҥоруутугар маастар-кылаас тэрийэн ыытар этим.
– Тыый, сүрдээх үлэһит киһи эбиккин ээ... Бэйэҥ саастыылаахтарыҥ ортотугар биллэр-көстөр киһи буоллаҕыҥ. Өрөспүүбүлүкэ үгүс үөрэнээччилэрэ эйигин истэн билэр буолуохтаахтар. Төһө элбэх эрэллээх доҕоттордооххунуй?
– Доҕотторум олус элбэхтэр. Дьоллоох киһи элбэх доҕордоох буолар дии саныыбын. Дьиҥнээх доҕоттор киһи үөрүүлээх түгэнигэр эрэ буолбакка, кыһалҕалаах кэмигэр илиилэрин уунар буолуохтаахтар. Миэхэ оннук доҕоттор бааллар.
– Дьэ, билигин күннээҕи олохпутугар блогер диэн тылы элбэхтик истэбит. Эн санааҕар, блогер диэн кими ааттыылларый?
– Блогер диэн дьоҥҥо бэйэтин сөбүлэтэр, туох эрэ талааннаах, киэҥ билиилээх, тугу эрэ саҥаны-сонуну дьоҥҥо кэпсиирдээх ураты киһи буолуохтаах дии саныыбын.
– Биллэн турар, биллэр-көстөр буолар араас өрүттээх. Аны туран, хомуйбут ааҕааччыларыҥ, сурутааччыларыҥ иннигэр эппиэтинэс сүгэр буоллаҕыҥ. Бээ, 30,5 тыһ. диэн мээнэ сыыппара буолбатах. Бэйэтэ биир улуус уопсай нэһилиэнньэтин ахсааныгар тэҥнээх буоллаҕа...
– Оннук бөҕө. “Инстаграмҥа” сирэйбин ааҕааччы элбээн барбытыгар төрөппүттэрбэр кэпсээбитим. Кинилэр элбэх дьон болҕомтотун тардыы наһаа эппиэтинэстээҕин уонна үчүгэй уонна куһаҕан өрүттээҕин быһааран эппиттэрэ. Холобур, ким эрэ хайҕаан, ким эрэ сиэрэ суохтук суруйан мөкү соҕустук быһыыланыан сөп диэн. Бу миэхэ олус сөбүлүүр дьарыгым буоларын иһин, үчүгэйдик толкуйданан баран, бу эйгэҕэ салгыы үлэлииргэ дуоспуруннаахтык санаммытым. Миэхэ куһаҕаны, кыаллыбаты-сатамматы суруйааччы аҕыйах. Ааҕааччыларым сырдыгынан сыдьаайаллар, күүспэр күүс эбэллэр, айар үлэбэр саҥа идиэйэлэри сүбэлээн да биэриэхтэрин сөп. Устунан билигин бу эйгэҕэ аналлаах чинчийэр үлэни суруйа сылдьабын, суруйбут үлэбинэн “Инникигэ хардыы” кэмпириэнсийэҕэ кыттаары бэлэмнэнэбин.
– Наһаа үчүгэй! Настя, уопсайынан, маладьыас киһи эбиккин. Барытыгар харса суох киирсэн ис, ситиһиилээх, бу курдук үлэһит майгылаах буол. Ситиһии диэбиккэ дылы, бу тылы хайдах өйдүүгүнүй?
– Ситиһиилээх буоларга баҕа уонна сүрэх наада дии саныыбын. Кыра эрдэхпиттэн сөбүлүүр дьарыкпын сайыннаран, маннык элбэх киһи көрөр блогера буола үүннүм. Барыта кыраттан саҕаланар. Онон киһи бэйэтигэр үлэһит майгытын сайыннарыахтаах эбит диэн санааҕа кэллим. Айар үлэбин саҕалыырбар ким да миэхэ ыйан-кэрдэн, сүбэлээн биэрбэтэҕэ. Бэйэм баҕабынан барытын толкуйдаабытым. Видеоны хайдах устуохха сөбүн, таҥары, сынаарый суруйууну барытын интэриниэттэн хасыһан үөрэппитим. Онон баҕа диэн сүрдээх улахан күүс буоларын эппинэн-хааммынан билэн сылдьабын. Киһи элбэҕи хасыһан үөрэттэҕинэ, аахтаҕына эрэ сайдар. Киһи тугу эрэ ситиһиэн баҕарар буоллаҕына, ол туһугар турууластаҕына, хайаатар да барыта кыаллар, сатанар. Арай, туох эрэ кыаллыбат, сатаммат буоллаҕына, санааны түһэрэр сатаммат. Араас ньыманы туһанан син биир кыһалҕаны быһаарар быдан ордук.
– Түмүккэ, Настя, эйигин наһаа асчыт диэн ааҕааччыларыҥ суруйбуттар этэ. Биир эмэ минньигэс бүлүүдэҥ ырысыабын “Кыым” ааҕааччыларыгар, баһаалыста, биэр эрэ...
– Мин түргэнник астанар бүлүүдэлэри сөбүлүүбүн. Ас ырысыаптарын интэриниэт ситимиттэн көрөбүн. Биир саамай сөбүлүүр бүлүүдэм ырысыаба олус судургу.
Холобур, састаабыгар маннык наада:
- Лаваш
- Куурусса филетэ
- Помудуор
- Сибиэһэй оҕурсу
- Хаппыыста
- Майаныас
Салгыы маннык астыыбыт. Бастаан лаваш үрдүн майаныаһынан сыбыыбыт, ыһаарыламмыт филени уонна үөһээ этиллибит оҕуруот астарын кубиктыы кырбаан баран, уочаратынан тарҕатан уурабыт. Барытын биир кэлим лавашпытыгар суулуубут. Ол кэннэ грильгэ кыратык ыһаарылаан ылабыт, олус минньигэс дьиэтээҕи шаурма бэлэм буолла. Бу ырысыабы “Инстаграмҥа” таһаарбыппар элбэх киһи сэҥээрбит этэ. “Кыым” ааҕааччылара, эмиэ астанаарыҥ, минньигэстик аһааҥ! Этэҥҥэ буолуҥ!
Үгүс кэпсээннээх, сытыы-хотуу Настяҕа үөрэҕэр, айар үлэтигэр ситиһиини баҕарабыт. Маннык талааннаах ыччаттардаахпыт тухары, биһиги инникилээхпит диэн бигэтик этиэххэ сөп бөҕө буоллаҕа!
Балаһаны бэлэмнээтэ
Екатерина АФАНАСЬЕВА.
