Сайдыы тэтимэ төһө түргэнин бары билэ-көрө сылдьабыт. Аҕыйах сыллааҕыта почта нөҥүө кумааҕынан суруйса олорбут дьон бүгүн интэриниэт нөҥүө аан дойду дьонун кытта кэпсэтэ, суруйса охсор кыахтаахпыт. Бу – көмпүүтэр, интэриниэт байҕалын биир кыра таммаҕа. Онтон элбэҕи билэр уонна сатыыр киһи аҕыйах. Арай аныгы технология сайдыытын кытта тэҥҥэ барсан иһэр оҕо-аймах, эдэр дьон билэн эрдэхтэрэ.
Билиҥҥи көлүөнэ мэйиитэ көмпүүтэртэн итэҕэһэ суох түргэнник уонна мындырдык үлэлиир диэн этии оруннаах. Ону биһиги аан дойду таһымыгар толкуйдуур ситиһиилээх эдэр дьоммутунан сылыктыыбыт.
Сахабыт сиригэр сэдэхтик көстөр биир бастыҥ 3D-худуоһунньук, 3D-дженералист, компьютернай графика исписэлииһэ Артем Яковлев этэринэн, 3D-графиканы толору баһылааһын өттүнэн биһиги сахалар атын омуктартан күүскэ хаалан иһэбит. Онуоха аан дойдуга кини курдук идэлээх дьоҥҥо наадыйыы олус үрдүк. Онон кини оҕолоргутун, көмпүүтэр иннигэр күнү күннээн олороллоруттан сылтаан мөхпөккө, 3D-графика хайысхатынан сайыннараргыт ордук диэн сүбэлиир.
АЙАР ҮЛЭТИН ХААМЫЫТА:
-
Үөһээ Дьааҥы улууһун Баатаҕайыттан төрүттээх.
-
32 саастаах, кэргэннээх, биэс саастаах уол оҕолоох.
-
2004 сылтан тус баҕатынан видео таҥарга үөрэммит. Аҕатын сүбэтинэн радиотехник идэтигэр үөрэнэ киирбит.
-
2006-2010 сс. устудьуоннуу сылдьан, сайдар баҕаттан IT-лабораторияҕа хамнаһа суох үлэлээбит. Манна хааччаҕа суох интэриниэт баар буолан, көмпүүтэр графикатыгар үөрэнэр матырыйаал хомуспут. Ону сэргэ саха тылынан баай архыыбын уонна олоҥхону Olonkho.info порталга көһөрүүгэ үлэлэспит. Ол кэминээҕи өссө биир киэн туттар үлэтинэн М.К. Аммосов туһунан документальнай киинэлэри уһулбута буолар.
-
2010-2011 сс. телевидениеҕэ «Market.ru», «На игре», «Счастливая 5-ка» биэриилэргэ видео таҥааччы;
-
2011-2012 сс. YKT.RU сайтка виртуальнай турдары хаартыскаҕа түһэрээччи;
-
2012-2016 сс. Дьокуускайдааҕы кадеттар интэринээт-скуолаларыгар «Компьютернай графика» хайысхаҕа эбии үөрэхтээһин педагога;
-
2016 – 2020 сс. көмпүүтэр оонньууларын айан таһаарар «Bergen Games» тэрилтэни төрүттээччи;
-
2020 сылтан «CG БАЗА» көмпүүтэр графикатын онлайн оскуолатын салайааччыта.
-- Артем, 3D-технология диэн тугуй уонна ханнык эйгэлэргэ туттулларый?
-- 3D-технология диэн аан дойдуга балысханнык сайдыбыт IT (информационнай технология) биир саамай биһирэнэр хайысхата. Маны көмпүүтэр көмөтүнэн хайа баҕарар эттиги, көстүүнү дьиҥнээх курдук оҥорон таһаарыы диэн судургутук быһаарыахха сөп. 3D-технологияны бары эйгэлэргэ туһаналлар, мэдэссиинэҕэ тиийэ. Эһиги оҕолоргут көрөр араас дьэрэкээн мультиктарыгар, бэйэҕит көрөр эҥин-эгэлгэ, сөҕүмэр көстүүлээх уус-уран киинэлэргитигэр, телевидениеҕэ, архитектураҕа буоллун, инженерияҕа, тутууга уонна да атыттарга 3D-технологияны күүскэ туһаналлар. Дьиҥэр, тас дойдуларга бары эйгэлэргэ өтөн киирбитэ ыраатта, оттон биһиэхэ, хойутаан да буоллар, кэм ирдэбилинэн сыыйа-баайа тарҕанан эрэр.
-- 3D-графиканы оҥорорго киһи хас сааһыттан үөрэниэн сөбүй?
-- Билиҥҥи оҕо көмпүүтэргэ олус түргэнник сыстар, интэриниэт ситимигэр дэбигис быһаарсар. Сорох оҕо аныгы технологияларга улахан киһитээҕэр элбэҕи билэрэ, элбэҕи сатыыра – күннээҕи көстүү. Оҕо барыта кэриэтэ көмпүүтэргэ оонньуур, ханнык саҥа оонньуу тахсыбытын билэ-көрө сылдьар, ону таһынан туох баар долгутар ыйытыыларын Youtube ханаалыттан булан ылар, онон улахан да киһитэ суох туттар төлөпүөнүн, көмпүүтэрин кыамтатын, уратытын чопчу билэр, бары функциятын толору туһанар. Кини бэйэтэ бэйэтигэр системнай администратор буолар. Онон оҕо, анаан үөрэппэтэҕин да иһин, 3D-графика туһунан эрдэттэн өйдөбүллээх, билиилээх. Ол эбэтэр оҕо да, улахан да киһи бу хайысханан сайдар, үөрэнэр уонна үлэлиир кыаҕа тэҥ дии саныыбын.
-- Оччотугар биһиэхэ бу 3D-графиканы сатыыр исписэлиис тоҕо тиийбэтий?
-- Итиннэ сүрүн төрүөт дьон төбөтүгэр олоро сылдьар “наһаа уустук буолуо, кыайыам суоҕа” диэн санаатыгар сытар. Уонна, биллэн турар, үчүгэйдик уонна түргэнник үөрэтэр тэрилтэ тиийбэтигэр.
Дьиҥэр, оҕо даҕаны, улахан да киһи үс ый иһигэр 3D-графикаҕа үөрэнэр кыахтаах эбээт. Ол сатабылын кини салгыы сайыннаран, портфолио оҥостон, үчүгэй тэрилтэҕэ үлэлии киирэр эбэтэр бэйэтэ тэринэн үлэлиир кыахтанар. Үчүгэй 3D-худуоһунньук буоларга уруһуйдуур дьоҕур да, үрдүк үөрэх да ирдэммэт. Чахчы оннук. Сүрүнэ – үөрэнэр баҕалаах уонна кыһамньылаах буолара ирдэнэр.
-- Арай үөрэниэхпин баҕардым, оччоҕо тиэхиньикэ өттүнэн туох ирдэбил эбэтэр хааччах баарый?
-- Билигин дьиэттэн олорон үөрэнэр ньыманы эдэрдиин-эмэнниин дьон үксэ баһылаата. Онон мин онлайн үөрэтэбин. Түргэн интэриниэт, орто кыамталаах көмпүүтэр баар буоллаҕына, атын ирдэбил, хааччах суох. Дьарык кэнниттэн дьиэҕэ үлэ биэрэбин. Ону толорон иһэр киһи барытын ылынар уонна үөрэҕин түмүктүүрүгэр бэйэтэ бырайыактаабыт үлэтин оҥорон туттарар.
Сэһэргэһиибит түмүгэр бэйэбиттэн төһө эмэ эдэр киһи Артем Яковлев биир этиитин сөҕө иһиттим: “IT эйгэтигэр үлүгэрдээх үрдүк таһымнаах, үптээх-харчылаах улахан тэрилтэлэр тас дойдуга да, биһиэхэ да үлэ көрдүү кэлбит киһиттэн аны орто, үрдүк үөрэх туһунан дьупулуом көрдөөбөттөр, кинилэр эн 3D-графикаҕа тугу сатыыргын, тугу оҥорбуккун эрэ көрөллөр уонна офиска тиийбэккэ дьиэттэн үлэлиир кыах биэрэллэр”. Онтон улахан оҕом: “Ийээ, билигин үрдүк үөрэх туһата кыра, киһи баҕата, дьоҕура уонна сатабыла быһаарар” диэбитин санаан кэлэммин, оҕобун кытта сөбүлэһэргэ эрэ тиийдим.
Кэпсэттэ Мария Дегтярева-Күндэли
