Биһиги быыкаа өрөспүүбүлүкэбитигэр, култуураҕа улахан болҕомтону уурар буоламмыт эбитэ дуу, омуннаабакка аахтахха, хас салаа аайы тыйаатырдаах эбиппит. Саха академическэй тыйаатыра, Нуучча тыйаатыра, Опера уонна балет тыйаатыра, Олоҥхо тыйаатыра, Үүнэр көлүөнэ тыйаатыра, Киинэ тыйаатырдара уонна да атыттары ааттаталыы туруохха сөп. Бэл, биһигиннээҕэр буолуох улахан сайдыылаах судаарыстыбаларга бачча элбэх тыйаатыр суоҕа буолуо. Өссө, эбии кыһытаары, Эстрада тыйаатырдаахпыт ээ. Били, күлэн эппиккэ дылы, Арассыыйабыт аар-саарга аатырар артыыстарын аныгылыы этиллэр шоу-биисинэстэриттэн биһиги да хаалсыбаппыт... Аны туран, биһиги тыйаатырбыт бэҕэһээ-бүгүн тэриллибит эдэр тыйаатыр буолбатах. Номнуо 50 сааһын туола охсубут сааһыран эрэр тыйаатыр диэххэ сөп. Дьэ, чахчы... атын дойдулары кытары култуура эйгэтигэр баҕас уҥа-хаҥас бырахсыыһыбыт ээ, быһыыта. Маннык киһиргэнэн туран, Саха эстрадатын сэҥээрээччилэриттэн бу тыйаатыр бүгүҥҥү үлэтин-хамнаһын хайдах сыаналыылларын, ылыналларын-ылымматтарын, биһирииллэрин-биһирээбэттэрин туһунан токкоолостум.
Борис Степанов, дьоҕус тэрилтэ салайааччыта:
- Мин санаабар, Саха эстрадата, кырдьык, үйэ аҥаарын устатыгар, бытааннык да буоллар, лаппа сайдан кэллэ. Урукку артыыстар, ырыаһыттар, чахчы, норуот туһугар үлэлиир, ыллыыр эбит буоллахтарына, билиҥҥилэр хайдах эрэ сыччах харчы сырсыытыгар сылдьар курдуктар. Дьэ, кырдьык, бэйэбит испитигэр эмиэ кыракый шоу-биисинэстээхпит ээ диэбиккэ дылы... Дьокуускайбыт икки өрөбүлүгэр хас тыйаатыр, култуура дьиэтин, циркэтин аайы быыстала суох “сборнай” кэнсиэр бөҕөтө буолар. Дьэ, артыыстарбыт ол тыйаатырдарбыт икки ардыларыгар “сүүрэкэлээһиннэрэ” саҕаламмат үһү дуо... Биир ырыаһыт ол киэһэ кэтэ сылдьар таҥаһынан тахсан биир ырыаны ыллыыр. Атын тыйаатырга тиийдэххинэ, эмиэ ол хартыына. Хайа да кэнсиэргэ сылдьыбытыҥ син биир курдук. Аны, кэнсиэрдэрбит сыаналара бас быстар. Үтүктүһэ-үтүктүһэ, кырата, тыһыынчалыыга саайаллар. Кэнсиэргэ аны соҕотоҕун барбатыҥ биллэр, биир дьиэ кэргэнтэн хайаан да икки буолан бараҕын. Бу ыалтан биир-икки чаастаах кэнсиэргэ, кырата, 3000 солкуобай көтө-көтө бара турар. Сорох сулууҕа суох буолан, арааран истибэт, билээччилэр билгэлииллэринэн, “пахай, эмиэ паньыара, фонограмма эбит” диэн буолар. Ол аата, ити үлүгэр харчы төлөөбүтүҥ кэннэ ырыаһыттарбыт тахсан ыллаабакка, көннөрү айахтарын эрэ аппаҥнаталлар үһү. Ким билиэ баарай, баҕар, ол аныгы үйэбит ирдэбилэ буолуо...
Раиса Горохова, Майа сэлиэнньэтэ, 1 №-дээх оскуола учуутала:
-Мин кэргэммин кытары былырыын, сүрэҕи-быары сылаанньытаары, күлээри-үөрээри, өссө күллэхпинэ, хараҕым уутун соттуом диэн анаан былатыактаах көр-күлүү кэнсиэригэр киирбиппит. Мантыбыт Саха эстрадатыгар сыһыаннааҕа эбитэ дуу, суоҕа дуу, билбэппин. Билиэппит сыаната -- 1500 солкуобай. Онон иккиэммитигэр 3000 төлөөбүппүт. Хантан күлүүлээх буолуой... Дэриэбинэттэн көр-күлүү тыйаатырдара кэлээхтээбиттэр. Биллэрээччи да суох, быыһыгар дьөрү ырыа дуома да суох. Арай, били дьоммут, ойон тахса-тахса, күлүүтэ суох нүөмэрдэрин көрдөрөллөр. Суон сураҕырбыт Огдооччуйа эмээхсиммит итиччэ ыксаабыта эбитэ дуу, синигэр түспүтэ оччо эбитэ дуу, оруолун таҥаһын да таҥныбатах этэ. Били, араҕас баттаҕынан тахсан күллэртээбитэ буолла. Саатар, репертуара да уларыйбат эбит. Уопсайынан, дэриэбинэ кулуубун куһаҕан кэнсиэрин санатар. Итиччэ куһаҕан көр-күлүү киэһэтигэр өссө сылдьа илигим. Били былатыагым кэлэйэн-хомойон саккыраабыт хараҕым уутун сотторбор туһалаабыта. Маннык тэрээһиннэри ким тэрийэрэ эбитэ буолла?.. Бу сылга, саатар, киһилии тэрийиэ этилэр. Итиччэ сыанаҕа билиэттэрин атыылыыр буолан баран. Аны туран, ырыаһыттарбыт хас сыбаайба, үбүлүөй аайы кырата 7000 тыһыынчаҕа ыллыыллар. Кэнсиэртэн төһөнү ылаларын билбэппин. Бу дьон мантыларыттан нолуок диэни төлүүллэр дуу, суох дуу, ону билиэхпин баҕарабын.
Ульяна Пахомова, Дьокуускай куорат, биэнсийэлээх:
- Дьиҥэ, астымматым элбэх, ол эрээри бырааһынньыктарыгар аҥаардастыы хоруотуур эмиэ сыыһа курдук. Сахабыт эстрадатын сорох ырыаһыттарын ырыаларын, дьэ кырдьык, киһи эрэ дуоһуйа истиэн курдук. Сүүрбэччэ-уонча сыллар анарааларыгар уола-кыыһа биллибэт унаарыҥнаспыт эдэр уолаттар тахсан ытыыр икки ынчыктыыр быыһынан ыллыылларын курдук буолуо дуо, билигин баҕас атын. Ырыаһыттарбыт ырыалара ис хоһоонноох, тэтимэ, муусуката да киһини астыннарар. Түбүктээх үлэ кэннэ, түмүгэ да үтүө буолла. Тыыннаах муусука дэлэйдэ. Биирдиилээн ырыаһыттар сайыннылар. Былырыыҥҥыттан аны мюзикл диэн испэктээкил киэһэтин туруорар буоллулар. Ырыаһыттарбыт! Эргиччи талааннара сайдан, таһымнара быдан үрдээтэ диэххэ сөп. Былырыын биир испэктээкилгэ сылдьан улаханнык астыммытым. Ураты тыын, сонун хартыына. Дьэ, бэрт...
Клавдий Афанасьев, киинэ артыыһа, тамадаһыт:
-Мин бээтинсэ, субуота, өрөбүл күннэргэ үлэлиир буоламмын, кэнсиэргэ сылдьыбаппын. Ол эрээри сыана быһыахпын сөп. Эдэр ырыаһыттар ырыаларын тылын, өскө бэйэлэрэ суруйбут буоллахтарына, биллэн турар, киһи кыайан истибэт. “Кэл-бар, таптаатым, ытаатым” диэбит курдук мээнэ тыл ситимин холбууллар. Оттон дьиҥнээх суруйааччылар хоһоонноругар ырыа айдахтарына, муусуката, матыыба табыллыбыт буоллаҕына, дьэ, чахчы, тыыппалаах, ураты тыыннаах, ис хоһоонноох ырыа буолар. Киһи төһө баҕарар истиэн сөп. Эстрада тыйаатырыгар Алексей Егоров салайааччынан олорбутугар уларыйыы бөҕөтө барбыта. Испэктээкил, тыыннаах муусука киирэн биэрбитэ. Сити курдук салгыы бардахтарына, сайдыы баар буолуо дии саныыбын.
Татьяна Афанасьева, Дьокуускай куорат олохтооҕо:
-Ырыаһыттар кыра өрөспүүбүлүкэ көрөөччүлэригэр хал буолаллар. Наар биири көрөр-истэр арыт салгымтыалаах даҕаны. Онон ырыаһыттарбытыгар саҥаттан саҥа сыанаҕа тутта-хапта сылдьар уобарас, сыанаҕа кэтиллэр көстүүм, ураты ырыа, муусука ирдэниллэр курдук буолла. Мин Эстрада тыйаатыра өссө сайдарыгар баҕарабын. Билигин үлэлии сылдьар кэлэктиипкэ айымньылаах үлэни, үтүө сүгүрүйээччилэри баҕарабын.
Изабелла Рожина, Дьокуускай куорат, Гуманитарнай-чинчийэр институт үлэһитэ:
-Мин төһө да солото суох буолан, кэнсиэргэ элбэхтик сылдьыбатарбын, Саха эстрадатын тыйаатырын үлэтин үрдүктүк сыаналыыбын. Сайдыы баар дии саныыбын. Ырыа эйгэтигэр сылтан сыл сонун ырыаһыттар эбиллэн иһэллэрэ киһини үөрдэр. Үксүлэрэ эстрада тыйаатырыгар киирбэттэрэ буолуо да буоллар... Бэйэм, тылга сыһыаннах киһи буоларым быһыытынан, ырыа тылыгар болҕомтобун уурабын. Хоһоонньуттар суруйбут эбэтэр ис хоһоонун сатаан биэрбит хоһоонноох ырыалары киһи астына истэр. Атынатын истииллэр, жанрдар холбоһон, биир ситимҥэ киирэн нүөмэр оҥороллоро эмиэ олус интэриэһинэй. Холобур, Күннэйи кытары Джида ыллыыр нүөмэрдэрэ. Бүтэһигин Эрхаан сольнай кэнсиэригэр сылдьан турардаахпын. Кэргэнэ Санита Айдыын, уоллара Чаҕыл Николаевтыын, дьиэнэн кэнсиэрдииллэрэ, уопсайынан, хайдах эрэ олус истиҥ, сэргэх буолар эбит. Кэнсиэртэн үрдүк дуоһуйууну ылбытым.
Макар Николаев, урбаанньыт, Дьокуускай куорат:
-Мин кэнсиэргэ соччо сылдьыбаппын. Биирдэ эмэ ыҥырыллан сылдьааччыбын. Эдэр ырыаһыттар ырыаларын төрүт сөбүлээбэппин, тыллара-өстөрө куһаҕана сүрдээх. Биһиги көлүөнэ дьон урукку ырыаларга иитиллэн, истэн кэллэхпит дии. Ол иһин мин сарсыарда 11 чааска диэри “Виктория” араадьыйаны холбоон урукку ырыаһыттары истэбин. Дьэ, кинилэр, чахчы, истээччи сүрэҕин-быарын ортотунан киирэр ырыалардаахтар. Киһи төһө баҕарар астына-дуоһуйа истэр.
Ольга Егорова, ХИФУ үлэһитэ:
-Ээ, дьэ, ырыаһыттарбыт бары нууччатыйан эрэллэр дуу диэн, кэнникинэн дьиибэргии саныы сылдьабын. Инстаграмҥа Саха эстрадатын ырыаһыттарыгар киирэн көрөөрүҥ эрэ. Үксүлэрэ нууччалыы суруйаллар эбит. Дьэ, дьикти... Манан кинилэр элбэх подписчиктана сатыыллара эбитэ дуу, хайдах эбитэ дуу?.. Сатаан санаабаппын. Кинилэргэ, биллэн турар, элбэх киһи киирэр, көрөллөр, интэриэһиргииллэр. Дьиҥэ, кинилэр ыччакка холобур буолуохтаахтар этэ буолбатах дуо?! Төрөөбүт төрүт тылларынан киһи эрэ аахтар ааҕа олоруон курдук, ылбаҕайдык суруйдахтарына, тоҕо сатамматый?! Нууччатымсыйыы баран эрэ дуу диэн дьиксинэ саныыбын. Холобурга сылдьар дьоммут итинник нууччатымсыйа сырыттахтарына, кэлэр көлүөнэ ыччаппыт, оҕолорбут хантан төрөөбүт тылларынан саҥарыахтарай?! Маны толкуйданыа этилэр.
Владимир Чириков, “Туостаах-Киһилээх” туристыыр база салайааччыта, бөдөҥ урбаанньыт:
-Саха эстрадатын үлэтин үчүгэйинэн сыаналыыбын. Тоҕо диэтэххэ, элбэхтик кэнсиэрдииллэр, өрөспүүбүлүкэни биир гына гостуруоллууллар. Холобур, хоту элбэхтик сылдьаллар. Ол биһирэнэр. Ол эрээри биир хараастар түгэннээхпин. Тоҕо биир даҕаны эстрада ырыаһыта Арассыыйа таһымыгар тахсыбатый? Тоҕо Саха сиринэн эрэ муҥурданаллар? Бэйэлэрин истэригэр эрэ “звездалыыллар” ... Этигэн Хомус, Үрдэл курдук муусука күрэҕэр наар кыайар дьон кыайаллар. Онон Саха эстрадатыгар “улугуруу” буолаары гыммыт дуу диэн санаа киирэр. Искириипкэҕэ, марафоҥҥа, сүүрүүгэ, ытыыга, тустууга, буоксаҕа, дуобакка биһиги уолаттарбыт, кыргыттарбыт Арассыыйаҕа, аан дойдуга тиийэ хайдахтаах курдук кыайыыны ситиһэллэрий?! Ырыаһыттарбыт итинник үрдүк чыпчаалга тоҕо тахсыа суохтаахтарый?! Онон Татьяна Чаранскаяттан үрдүк үктэллээх үлэни күүтэбит, эрэйэбит!
Ыйыталаста-токкоолосто Туйаара СИККИЭР.
Хаартыскалар Интэриниэт ситимиттэн
