Кулун тутар 11 күнүттэн улахан экраҥҥа режиссер Дмитрий Кольцов, Тимофей Сметанин «Егор Чээрин» сэһэнин матыыбынан уһуллубут - “Рядовой Чээрин” киинэтэ тахсыаҕа. Киинэ сүрэхтэниэн иннинэ хартыына режиссерун көрсөн кэпсэтэргэ сананныбыт.
Киинэ устуута 2012 сыллаахтан, Аркадий Новиков көҕүлээһининэн саҕаламмыт, хомойуох иһин артыыс күн сириттэн туораан хартыына оҥоһуллуута тохтуурга күһэллибит. Уһуллубут лиэнтэни үс сыл буолан баран салҕыырга сананан, хартыына продюсера Ньургун Иванов режиссеры Дмитрий Кольцовы кытары көрсүбүт. Манна даҕатан эттэххэ, киинэ саҕаланар биэрсийэтигэр Кольцов киинэ биир тутаах уобараһыгар – лейтенант Лобода оруолугар уһуллубут эбит.
«Мин киинэҕэ уһулларга көннөрү тас көрүҥмүнэн эрэ барсыбытым, бу иннинэ актер быһыытынан уопутум суоҕа, ол эрээри хартыына устуутугар бүүс-бүтүнүү ылларан киирбитим. Бастакыбын илэ харахпынан көрбүтүм, хайдах курдук киэҥ хабааннаахтык барыта уһулларын. Бу иннинэ тэлэбиидинньийэҕэ рекламаны оҥорон таһаарыы эйгэтигэр 20 сыл үлэлээбитим, онон син туох эрэ уруккуттан билэр өрүттэрим бааллара да урукку үлэбэр холоотоххо далааһына улахана сөхпүтүм. Урукку үлэбэр, режиссер, оператор, звукорежиссер, графика оҥорор исписсийэлиистэр хайдахтаах курдук хомуллан, чочуллан биир хамаанда буолан үлэлииллэрин көрөн, бэйэбин хаһан эмит режиссер быһыытынан холонон көрүөх санаа киррбитэ. Ол туһунан доҕорум Ньургун Иванов билэр этэ, ол иһин кини этиитин үөрэ ылыммытым. Ол эрээри биһиги манна кэккэ кыһалҕалары көрсүбүппүт.
Маҥнайгытынан - киинэбит бастакы биэрсийэтин сүрүн дьоруойа Федот Львов ыгым гастролун графигыттан сылтаан кыттыыны ылар кыаҕа суоҕа, үгүс тутаах уобарастар үс сыл иһигэр ыйааһын эбэн дьүһүннэрэ-бодолоро уларыйбыт этэ, ол иһин саҥа персонажтары саҥаттан көрдүүргэ күһэллибиппит.
Иккиһинэн – “Егор Чээрин” сэһэҥҥэ хас да тус-туһунан түбэлтэлэр тустарынан кэпсэнэр, биир сыалай хартыына суох этэ. Хара бастакыттан оҥоһуллубут уруккулуу форматы аныгы уларыйа турар спецэффектарга,динамикаҕа үөрэммит көлүөнэҕэ көрдөрөр табыгаһа суох курдуга. Ол иһин биһиги өскөтүн сүрүн дьоруой уларыйар буоллаҕына, ол аата бүтүн сценарий төрдүттэн эмиэ уларыйыахтаах диэн санааҕа кэлбиппит.Сэһэн сүрүн түгэннэриттэн таҥан күүрээннэх, тыҥааһыннаах, түмүктээх туох баар киинэ жанрдарын тутуһан, биир бүтүн устуоруйа оҥоруохтаахпытын өйдөөбүппүт. – диэн кэпсиир Дмитрий Кольцов.
Чээрин оруолугар сүрүн дьоруойу өр көрдөөбөтөхтөр. Кастиҥҥа бастакынан кэлбит Хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар судаарыстыбыннай тыйаатырдарын артыыһа Айаал Степанов тута бигэргэммит. Режиссер кинини көрөөт да тута өйдөөбүт, маннык быһыылаах-таһаалаах саха киһитэ сүрүн оруолга барсыан сөбүн. Идэтийбит артыыстартан киинэҕэ Саха сирин үтүөлээх артыыһа Дмитрий Трофимов эрэ уһуллубут, атыттар бары көннөрү дьон. Сүрүн батальнай сыаналар 2015 сыллаахха уһуллубуттар. Байыаннай дьайыылар: уот-сэрии, кыргыһыы, атаакаҕа киирии, сэнэрээт-миинэ эстиилэригэр пиротехника көстүүлэригэр МЧС үлэһиттэрэ олус көмөлөспүттэрэ. Бу сырыыга устар бөлөх МЧС-тартан эмиэ көмө көрдөспүтүн хата акааастаабатылар, анал үөрэхтээх, бэлэмнэниилээх туспа бөлөх дьону биһиэхэ сыһыаран. Уот-сэрии, эстиилэр, саа-саадах тыаһын-ууһун көрдөрөр хартыыналар анал куттала суох сиргэ полигоҥҥа Бүлүүлүүр суолга ааспыттара. ДОСААФ түмэлэ станковай “Максим” бүлүмүөт , таанканы ытар саа уларсан, оттон «Сахафильм» байыаннай пуорма, ППШ, ППС аптамааттары, снайперскай бинтиэпкэ, саллаат сэбин-сэбиргэлин уларсан олус абыраатылар.
Хартыына дьиҥ көстүүтүн толору ойуулаан көрдөрөргө хамаанда олус кыараҕас, хааччахтаах кыахтаах этэ. Хонуулар ортолоругар окуопа хаһарга, элбэх дьону онно күргүөмнээн киллэрэргэ, уот-күөс отторго. Ол иһин аһаҕас халлаан анныгар кыра павильон курдук оҥостон, үөһээ өртүн күн уота киирэрин курдук пленканан тардан, хромакеенынан устубуппут, кэлин Белоруссия айылҕатыгар барсар көстүүлэри киллэрэн биэрэр гына.
«Ньиэмэс таанкалара, сөмөлүөттэрэ – маны барытын көмпүйүүтэр графикатынан уруһуйдаан, чочуйан биэрдибит. Уонна онтон да атын илэ тыыннахтыы киллэрэр кыаҕа суох түгэннэрбитин бу көрүҥүнэн тупсардыбыт. Пострадакшн – бу биһиги үлэбит биир саамай уустук, кэрдиис түгэнэ буолла. Манна киирдилэр өҥүн коррекциялааһын, буруо-тараа киллэрии уонна онтон да атын эффектэр – түмүгэр хартыына олус интириэһинэй буолла” – диэн санааатын үллэстэр Дмитрий Кольцов.
“Айтал олус сатабыллаахтык уһулунна. Кини дьиҥнээх дьоруой уобараһын көрдөрдө. Өскөтүн сэһэҥҥэ Чээрин көрдөөх, саҥалаах-иҥэлээх персонаж буоллаҕына, киинэҕэ кини –дьоһун, киэҥ холку, нүһэр да диэххэ сөп. Дьиҥнээх эрэллээх доҕор, байыас. Киинэ дьоҥҥо тиэрдэр сүрүн санаата – бу аныгы тыыһынчанан сурутааччылаах комикс, блогер дьоруойдара буолбатах, бу дьиҥнээх олоххо баар буола сылдьыбыт эн биһи курдук дьон, кый ыраах чиэски сиргэ тиийэн Ийэ дойдуларын көмүскээбит саллааттар.
Мин сэбиэскэй кэм уолчаанабын. Барыларын курдук сэриилэһэ оонньуурум, биһигини дьиэҕэ үчүгэй, умсугутуулаах сэриилээх киинэнэн эрэ киллэриэххэ сөп этэ” – диэн эбэн эттэ режиссер.
Оччотооҕу кэм малларын-салларын бэйэлэрин ис сүрэхтэриттэн уларсан, хартыынаны ситэрдилэр чааһынай коллекционнердар. Кинилэр устар бөлөххө: кобура, патефон, бэчээттиир массыынка уонна онтон да атын кэрэхсэбиллээх сээкэйдэри аҕалан биэрбиттэрэ. Ордук, чуолаан Дмитрий Вареновы устар бөлөх бэлиэтиэн баҕарар. Итинник маллары көрдөөн булар олус элбэх сыраны, билиини ирдиир. Оннооҕор сэбиэскэй оптиканы ниэмэс киэниттэн араарарга. Режиссер бэлиэтииринэн бырайыак сүрүннээн энтузиаст дьон хамсааһыннарынан-көҕүллээһиннэринэн хамсаан кэллэ, тиһэҕэр тиэрдилиннэ. Дьон туох да гонорара суох ис саналарыттан көмөлөспүттэрэ соччонон кэрэхсэбиллээх.
«Мин олус эрэнэбин биһиги хартыынабытын көрөөччү көрүө уонна чиэһинэйдик сыаналыа диэн. Хара бастакыттан этиэхпин баҕарабын, биһиги улахан судаарыстыбыннай бырайыак буолбатахпыт, биһиги көннөрү көрөөччүгэ диэн анаан бу киинэни устубуппут, үүнэн эрэр көлүөнэҕэ туһаайан, сэһэн ис хоһоонугар, бары фронтовиктарга дириҥ убаастабылбытын биллэрэн туран. Сахалыы тылынан саҥарар сыаналарга олус харыстабыллаахтык, кыһанан туран болҕомтобутун уурдубут, саха снайперын уратытын чорботон бэлиэтии сатаатыбыт. Эрэниэ этибит, баҕар Арассыыйаҕа кыралаан да буоллар киинэбит прокатка барыа диэн. Ол эрээри эрдэттэн туох да диир кыах суох. Саха сиригэр көрөөччү хайдах ылыныа да салгыы оннук барыа. Арассыыйа таһымынан баҕар туох эмит тыас тахсыа диэн ээр-сэмээр испитигэр кэтэһэбит. Киинэ биллэн турар киэҥ эргимтэ көрөөччүгэ ананан уһуллубута, атын регионнар эмиэ көрдүннэр диэн. Миэхэ киинэ устар тус, анал үөрэҕим суох, барыта этэргэ дылы «хонууга» сылдьан үөрэниллибитэ. Урукку үлэбэр уопутум мэлдьэҕэ суох бу киинэ устарбар көмөлөстө. Төһөтүн да иһин видеорекламаҕа 500 кэриҥэ сценарий суруйдаҕым, көмпүйүүтэр графикатын бөҕө оҥордоҕум. Бу үлэм мин киинэ устарга – бастакы холонуум. Инникитин былаан элбэх, табылыннаҕына Чээрин салгыытын устуом. Туохтааҕар да улаханнык сүрэҕим-быарым фантастика уонна остуоруйа эйгэтигэр сытар, ол да буоллар ханнык баҕар жанр үчүгэй буоллаҕа сырдыкка, кэрэҕэ угуйар буоллаҕына. Ол иһин триллердары, дьулаан көстүүлээх киинэлэри устартан кыккыраччы аккаастанабын. Туох диэхпиний, чэ бастаан маҥнайгы үлэбин көрөөччү сыаналаатын” – диэн кэпсэлин түмүктээтэ режиссер Дмитрий Кольцов.
«Рядовой Чээрин» Улуу Кыайыы 75 сылыгар тахсыахтаах этэ. Ол эрээри дойду үрдүнэн хамсык туран киинэ сүрэхтэниитэ биллибэт болдьоххо көһөрүллүбүтэ. Киинэ көрдөрүүтэ кулун тутар 11 күнүттэн бары киинэ тыйаатырдарыгар саҕаланыаҕа.
Сонико Лебедева
