«Пугало» киинэ киэҥ эйгэҕэ тахсан, элбэх үбү-харчыны хомуйан эрэр. Ити үп саха киинэтин салгыы сайдыытын тирэҕэ буолара чахчы. Киинэ норуоппутун аан дойдуга ааттатара куһаҕана суох. Ксения Собчак анаан-минээн сахалар киинэлэрэ аатырыытын төрдүн-төбөтүн билэн, киэҥ эйгэҕэ кэпсээри кэлэн барда. Масюк оҥорбутун курдук киинэ буолбат ини диэн эрэнэбит.
***
Биһигини атын омуктар сэнээн сайдыыта суох, ньүдьү-балай, мөлтөх омук курдук көрдөрөллөрүн олох абааһы көрөбүт. Киинэбит тахсыыта саханы кырдьыгынан көрдөрөр кыаҕы биэрдэ.
Ол эрээри “Пугалоттан” биир чаас устата “норуоппут айдарыылаахтарын уонна итэҕэлбитин таҥнарда” диэн өһүргэммит элбэх.
Оттон мин көрөн баран, киинэ өбүгэлэрбититтэн, чараас эйгэ аан дойду олоҕун салайар күүстэриттэн кэлэн иһэр ыарахан тургутуулартан норуоппутун сэрэтэр этитиилээх кэлбит диэн санаатым. Сахалар өбүгэлэрбитин кытта ментальнай ситиммит күүстээҕин эбии быһаара, дакаастыы сатыыр наадата суох.
Өбүгэлэрбит илдьиттэрин, итэҕэлбитин өйдөөн, атын хааннаах, иитиилээх киһи төбөтүгэр идиэйэ быһыытынан киллэрбиттэр. Кэлэр уустук тургутууларга норуоппут харыстамматаҕына, сөпкө бэлэмнэнэн көмүскэммэтэҕинэ, туох буолуон сөбүн бу ураты айдарыылаах удаҕан дьахтар атаҕастабыллаах олоҕунан көрдөрөргө саха киһитэ холоноро уустук.
***
Биһигини тастан дьайыылартан өр кэм тулалыыр хайаларбыт уонна тымныыбыт чаҕытан, бүөлэнэн олорбуппут. Онтон үөскээбит майгы, олоҕу көрүүбүт өйбүтүгэр-санаабытыгар, геммитигэр, хааммытыгар дириҥник олоро сылдьар.
Аҕыйах сылынан айылҕа уларыйыытынан уонна харчы сырсыытынан биһиэхэ соччо санаабатах да уларыйыыларбыт тахсаары тураллар, саҕаланнылар даҕаны. Дьокуускай – мөлүйүөн, Саха сирэ 10-ча мөлүйүөн нэһилиэнньэлэнэн хааллаҕына да көҥүл.
Дьон туохтан элбиэн сөбүй?
Бастакытынан, глобальнай сылыйыынан, Гольфстрим сүүрүгэ уларыйан, Европа, Арассыыйа хоту өттө сойон, хаардара сайыннары ууллубат буолан, мууһуруу саҕаланаары турар дииллэр. Ол сабаҕа бигэргэнэр чахчыта элбиир. Оччоҕо дьон бөҕө Сибииргэ, ол иһигэр биһиэхэ кэлэр. Дьоппуоннар булкаан эстэн, арыылара ууга барбытыгар ХНТ-тан Сибииргэ сир ылан көһөллөрүн туһунан киинэлээхтэр, бэлэмнэнэ сылдьаллар диэн, уонча сыллааҕыта кэпсээбиттэрин урут суруйан турабын.
Иккиһинэн, Арассыыйа хоту сирин сайыннарар сөҕүмэр далааһыннаах хамсааһыны оҥорон эрэр. Өссө Косыгиннаах 60-с. сылларга былааннаабыттарынан, сир баайын хостооһун Арҕаа Сибииртэн биһиэхэ кэлиэхтээх. Килиимэт тымныйыытынан, наадыйыы элбээн, ньиэби, гааһы хостооһун өссө улаатыан сөп. Баай хампаанньалар Арҕаа Сибииртэн номнуо кэлэн, Кытайга гаас, ньиэп сүүрдэн аҕай эрэллэр. Сотору бары көһөн кэлээри, сир баайдаах учаастактары ылыы бөҕө. “Биһиги сирбит, баайбыт” диир кыахпыт суох. Сир, сир анна – федеральнай бас билии.
Атын өйдөөх-санаалаах, иитиилээх дьон элбээтилэр да, бэйэлэрин бэрээдэктэринэн, өйдөбүллэринэн олорон барыахтара. Биһиги үтүө майгыбытынан маннааҕы сиэри-туому, айылҕаны харыстааһыны тутуһуннара сатыырбыт кинилэр олохторугар мэһэй эрэ буолуон сөп. Оччоҕо ити киинэҕэ атаҕастанар үтүө санаалаах удаҕан дьахтар курдук абааһы көрүллэр, үүрүүгэ-үтүрүйүүгэ түбэһэр ыар дьылҕаланыахпытын сөп буолбатах дуо? Онон улахан уларыйыылар буолуохтарын сөбүн оонньуу-күлүү курдук көрүмүөхпүтүн наада.
Владимир Степанов
