80, 108 - 135 тыһыынча солкуобай хамнастаах үлэҕэ наадыйаҕыт дуо?

“Баахта эрэ күнүгэр бачча хамнас төлөнөр дуо, оттон сынньалаҥ биир ыйыгар тугунан аһаан-таҥнан олоробун?”- диэн «Таас-Yрэхнефтегаздобыча» тэрилтэҕээрдэттэн түлүппүөннээн, электроннай аадырыстарыгар суруйан ыйытыҥ.

Баахта ньыматынан үлэҕэ булгуччу Мииринэйгэ олорор дьиэ көрдүүр наадата суох. Дьокуускайтан, Мииринэйтэн чугас сытар улуустартан Таас-Үрэххэ баран ниэпкэ-гааска үлэлииргэ хааччах билигин суох. Киин куораппытыгар олус элбэх ыччат түптээн үлэ булбакка сылдьар. Дьокуускайга хантан үрдүк хамнастаах үлэ көстөөхтүөй? Доп-доруобай уолаттар таах-сибиэ дьарыктаахтар, сорох ускул-тэскил сылдьар. Ол-бу пицца, ролл таһыытынан дьарыктаннаҕа буолаллар. 15-18 тыһыынча солкуобайдаах хамнаска күнү супту хам аччык аҥаардаах монитор мыҥаан олороллор, араас эбийиэк харабыллыыллар. Бачча кыра хамнаска, куорат сиргэ, дьиэ-кэргэҥҥин иитиэҥ дуо? Суох!

Мииринэй оройуонугар оробуочай идэлэргэ үлэ дэлэй. Кэлэн бэйэҕитин тургутунан көрүөххүтүн сөп. Ол эрэн биир “ноолоох”. Үрдүк хамнастаах идэлэргэ сананааччылар, дьиҥнээх газовиктар, нефтяник эрэ буоллаххытына бу биллэриини болҕойоргут оруннаах.

Кыра хамнаска ыраах сиртэн бу диэки сыбыытыыр ончу барыһа суох. Тоҕо диэтэххэ, Мииринэйгэ дьиэ куортамын, көстүүнэй, ас-таҥас, айан төлөбүрүн сыаната ыарахан. Аны ыраах айанныыр киһи ыһыктанарыгар, испиэс таҥастанарыгар эмиэ ороскуотуруон наада.

Кыһынын кэлиитин саҕана Мииринэй куоракка үлэ миэстэтин баанын баһыйар бырыhыанын бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ тосхотоллор.

«Роснефть” хампаанньа самалыга ООО «Таасүрэхнефтегаздобыча» ниэп уонна гаас хостооһунун сыаҕын начаалынньыгын дуоһунаһыгар үлэҕэ ыҥырар. Бу эппиэттээх үлэҕэ анал идэлээх киһиэхэ ыйга 135 тыһыынча 798 солкуобай хамнас төлүөхпүт диэн биллэрэллэр. Тэрилтэ ирдэбилинэн, ниэп-гаас салаатыгар үрдүк үөрэхтээх, биэс сылтан итэҕэһэ суох ыстаастаах буолуохтааххын.

Эмиэ бу тэрилтэҕэ материальнай сыаннастаах тэриэбэ сыаҕын начаалынньыга ирдэнэр. Хамнаһа – 84 тыһыынча 195 солкуобай.

Турба утумнарын өрөмүөнүн хонтуруоллуур сыах начаалынньыгар эмиэ бакаансыйа баар. Бу үлэҕэ үс сыл быһаччы ИТР састаабыгар сылдьыбыт киһи сөп түбэһэр. Хамнаһа – 108 тыһыынча 636 солкуобай. Бу салааҕа Кыһыл-Сыырга, ЯТЭКка, Дьокуускайга гааһы убатар собуокка, уопсайынан углеводородтаах сырьены, уматыгы кытары быһаччы үлэлээбит ыччат холонон көрүөн сөп.

«Таасyрэхнефтегаздобыча» супервайзер-инженер идэтигэр (ыйга сүүс тыһыынчаҕа тиийэ хамнастаах) үлэҕэ ыҥырар. Супервайзер диэн скважинаны үүттүүр чүүччэйэр үлэни (буровые работы) быһаччы сүрүннээччи.

Бу салаа скважиналары өрөмүөннүүр сулууспатыгар биэс сылтан итэҕэһэ суох үлэлээбит инженеры көрдүүллэр. Хамнаһын эмиэ сүүс тыһыынча солкуобайга тиийэ эрэннэрэллэр.

Гаас салаатын идэтигэр технологтары көрдөөбүттэрэ өр буолла. Хамнастара – 63 тыһыынча 371 солкуобай. Сэмэй хамнас диэм этэ.

Өскүөрүтүн, “ниэп-гаас хостооһун биһиги тус дьыалабыт буолбатах” диир буоллаххытына, балардааҕар кыра хамнастаах атын үлэ буолунай. Холобур, булчут! Тыаҕа ниэп-гаас эспэдииссийэлэрин кытары үлэлиир сэттэ уонугар диэри саастаах, биэс сыл устата сааҕа көҥүллээх киһини сол да була иликтэр. Булчукка 50 тыһыынчаны кэриҥэ солкуобай төлүүбүт дииллэр. Эмиэ эрдэттэн ыйытыах тустааххыт: “Биир ый маннык хамнаһы төлүүгүт, оттон баахта кэмиттэн сынньанар өр кэммэр тугунан олоробун?” – диэн.  

«НГДУ Восточная Сибирь» («Иирэлээхниэп») хампаанньаҕа анал үөрэхтээх эколог ирдэнэр. Бу үлэҕэ үс сылтан итэҕэһэ суох уопуттаах киһи буолара ирдэнэр. Дьиҥинэн, быыла суох, дьэ кырдьык, паапканы тута сылдьар үлэ. Экологы сайыны быһа халтай күүттүлэр. Ама, Саха сирин үрдүнэн эколог идэлээх ыччат суох дуо?! 80 тыһыынча солкуобай хамнас буолбатах үһү дуо?!

Эмиэ “НГДУ «Восточная Сибирь» тэрилтэ уматыгы хачайдыыр ситимнэргэ өрөмүөннүүр силиэсэри (оператор 4 разряда) көрдөөбүтэ эмиэ балачча өр кэм буолла.

Араас эрэгэйиэннэртэн, гааска сыһыаннаах испэсэлиис арааһа Мииринэйгэ үлэлии кэлэрэ үксээн иһэр. Баахта ньыматынан үлэлииллэр. Холобур, Иркутскай, Новосибирск курдук соҕуруу куораттартан аймахтарбыт тобус-толорулар. Ниэп-гаас тэрилтэлэригэр автокран машинистара, монтажниктар, элиэктириктэр, суоппардар, гааска сыhыаннаах силиэсэрдэр, сыбаарсыктар ирдэнэллэрин туһунан Мииринэйдээҕи үлэлээх буолуу киинэ информациятын куруук таһаара турар.

Онон, ханнык эрэ биричиинэнэн үлэтэ суох хаалбыттар баахта хас күннээҕин, үлэ хамнаһын, бириэмийэтин, баахтаттан босхолонор кэмҥэ компенсация төлөнөрүн туһунан чуолкайдаһыҥ. Биир ыйга сүүс тыһыынчаны өлөрөн баран, нөҥүө ыйыгар туох да төлөбүрэ суох лигиччи сынньанар буоллаххытына, хамнаскыт кыччаан, сүүйтэриилээх тахсыаххыт.

Холобур, куукуна оробуочайдарын уонна болуотунньуктары үлэҕэ ыҥыраллар. Олох быыстала суох үлэлииллэр. Хамнастара - 46-47 тыһыынча солкуобай. Бу кыра хамнас. Манныкка сөбүлэнэр киһи хамнаһын ый аайы дуу, биир баахта кэмигэр эрэ төлөнөрүн дуу чуолкайдаһан баран кэлиэхтээх.

Холобур, биир баахта 45 күннээх. Эмиэ бачча күн туох да төлөбүрэ суох сынньанаҕын диир буоллахтарына кыра хамнастаахтарга төрүт барыһа суох. Кырдьык, Дьокуускайгар уон аҕыс тыһыынча солкуобайга монитор манаабыт ордук буолан тахсар. Аны Дьокуускайтан эбэтэр Бүлүү улуустарыттан сылдьан үлэлиир буоллаххына, айан ороскуота эмиэ суоттаныллар.

Ол эрэн, ханнык да түгэҥҥэ, ааҕан-суоттаан көрдөххө, ниэп-гаас идэтийиилээх дьоҥҥо син биир тоҕоостоох буолан тахсар. Үлэ, килиэп боппуруоһа ыараатар ыараан иһэр. Ыйыталаһыҥ, сураһыҥ.

Станислав Алексеев,

Мииринэй куорат.