Олунньу 26 күнүгэр, Дьокуускайга ыытыллар Сунтаар күннэрин чэрчитинэн, С.Н.Донской-2 аатынан СӨ Үөрэҕи сайыннарар уонна кылааһы үрдэтэр институт (ИРОиПК) мунньахтыыр саалатыгар учуутал, таҥара үлэһитэ, Саха сиригэр бастакы методическай босуобуйа уонна сахалыы-нууччалыы тылынан тахсыбыт азбука (создатель "Передвижной русско-якутской азбуки") ааптардара Илья Егорович Попов төрөөбүтэ 145 сылыгар анаммыт бэлиэ тэрээһин буолла. Көрсүһүүгэ 80-ча киһи кыттыбытыттан сүүрбэтэ – кини аймахтара.
Манна улуус салалтата, өрөспүүбүлүкэ көхтөөх уопсастыбанньыктара, И.Е. Попов аймах-уруу дьоно, Сунтаардааҕы Таҥара дьиэтин үлэһитэ Павел Слепцов сылдьан, ирэ-хоро сэһэргэстилэр. Илья Попов олоҕун, киллэрбит кылаатын дьүүллэстилэр.
Онно Илья Егоровиһы Саха сиригэр нууччалыы тыллаах литэрэтиирэ төрүттэниитигэр акылаат уурсубут, нууччалыы тылынан бичийэр уус-уран проза үгэстэрин түстэспит суруйааччы да быһыытынан билиниэххэ сөп диэн түмүктээтээтилэр.
Институт сыл аайы ыытыллар "Сыл бастыҥ учуутала" диэн күрэххэ Илья Попов аатынан анал аат олохтуох буолла.
Кылгас ыспыраапка:
Илья Егорович Попов - урукку истиилинэн, 1872 сыл бэс ыйын 29 күнүгэр Сунтаар Хаданыгар олохтоох Матрена Кочнева уонна төрүт саха Егор Попов дьиэ кэргэннэригэр төрөөбүт. Ийэтэ Матрена төрүттэрэ инньэ Бүөп Бөтүрүөп ыраахтааҕылыырын саҕана Архангельскай уобаластан кэлбит дьон эбит.
Илья Попов Сунтаардааҕы Таҥара дьиэтин приходской оскуолатын бүтэрэн, бастаан Саха сирин күбүрүнээтэрин канцеляриятыгар суруксуттаабыт, ол кэннэ учууталлаабыт. Кэргэнэ Ирина Ананьевна дьахталлар прогимназияларын бүтэрбит.
1903 с. иккиэн Булгунньахтаахха учууталлыы тиийбиттэр. Эһиилигэр Иван таҥара санын ылан, Сунтаар Кутанатыгар көһөллөр. Тоҕус оҕолоноллор.
Кэлин Илья Попов Бутукай нэһилиэгиттэн Матрена Тарасованы ойох ылар, үс оҕолоноллор.
1910 сыл сайыныгар Попов Саха сирин Епархиятын састаабыгар киирсэн, Иркутскайга буолбут миссионердар сийиэстэригэр кыттыбыт.
Кини көҕүлээһининэн, 1911 с. Түбэй Дьаархаҥҥа Ботомоойутааҕы таҥара дьиэтин иһинэн оскуола аһыллыбыт.
