Саха норуотун остуоруйаларын урукку сахалыы таһаарыыларын билигин тымтыктанан да туран булбаккын. Хор, ол курдук норуот кыһалҕатыйан ааҕан иҥэриннэҕэ, туһаннаҕа, оҕолорун ииттэҕэ. Фольклорист И.А. Худяков саха остуоруйатын туһунан маннык суруйбута баар: “Аҥаардас саха остуоруйатын эрэ да хомуйбут буоллар, сахалар өйдөрө-санаалара хайдах сайдан кэлбитин туһунан элбэҕи билиэххэ сөп”.
Орто Азия, Сибиир түүрдэрин, Арассыыйа омуктарын остуоруйаларын нууччалыы тылбаастаан сэбиэскэй кэмҥэ добуочча тарҕата сатаабыттара. Ону билигин буларыҥ эмиэ уустук. Үксүгэр букинистикаҕа атыыга сытар буолар.
“Хатан” сурунаал тэриллиэҕиттэн (2008 сылтан) ычык-бычык, онтон 2015 сылтан туспа рубрикаланан араас омук остуоруйалара тахсан барбыттара. Сахабыт тыла барахсан баайа, имигэһэ онно эмиэ арыллыбыта, араас уотунан күлүмүрдүү оонньообута. Ол түмүгэр “Үс, икки, биир – остуоруйаҕа киир!” диэн кинигэ оҥоһуллан таҕыста. 22 омук остуоруйата киирдэ. Кинигэ кээмэйэ дьоҕус, дьүһүнэ дьэрэкээн, тупсаҕай ойуулардаах. Хас биирдии ыалга күндү бэлэх буолар кыахтаах.
Бу кинигэ биир ураты дьиктилээх – омук остуоруйаларын нууччалыы тылбаастарыттан сахалыы тылбаастаатыбыт. Ол аата, биир өттүнэн, нуучча тыла барыбытын сомоҕолуур күүстээх буолан тахсар.
Омук остуоруйалара, дьиктитэ диэн, саха киэнигэр олус майгынныыллар. Ордук Орто Азия, Сибиир түүрдэрин остуоруйалара. Хакаастар, алтаайдар, казахтар, каракалпактар, о.д.а. омуктар киһи бөрүкүтэ суох майгытын, сыыһатын-халтытын күлүү-элэк, омсолоох гынан ойуулууллар.
Киһи аймаҕы киэҥ куйаарга көтүппүт академик Сергей Павлович Королев: “Остуоруйаны итэҕэйэр киһи хаһан эрэ син биир онно тиийэр, тоҕо диэтэххэ, кини амарах сүрэхтээх киһи буолан улаатар”, – диэн эппиттээх. Кырдьык, үөрэхтээх, киэҥ билиилээх киһи бэрдэ буола улаатарга остуоруйа сүҥкэн суолталаах. Остуоруйаны аахпыт оҕо айар дьоҕура сайдар. Төрөөбүт омугун эрэ киэн туттубакка, атын омуктары эмиэ ытыктыыр киһи буолан үүнэр.
Онон “Хатан” сурунаал ааҕааччыларыгар өссө биир күндү бэлэҕи оҥордо: “Үс, икки биир – остуоруйаҕа киир!”
Сэҥээриилэр