Былырыын “Кыым” хаһыат 27-с №-гэр “Соҕотоҕун – Гималай хайаларыгар” диэн ыстатыйа тахсыбыта. Онно саха кыыһа Марина Дьячковская Непал дойдутугар баран кэлбитин, тугу көрбүтүн-истибитин, ааптарыскай туур тэрийэрин туһунан кэпсээбитэ уонна ыстатыйа түмүгэр: “Күһүн туристары сирдии барабын, ким баҕалаах барсыҥ”, – диэн ыҥырбыта. Марина эппитин курдук, ааптарыскай туур бырагырааматын толорон, ситэрэн-хоторон баран, 2019 сыл ахсынньы ыйыгар Непалга үлэлии көппүт.
Саҥа сыл хабарааннык саҕаламмытын бары эппитинэн-хааммытынан билбиппит. Ол тыйыс тыына, хомойуох иһин, билигин даҕаны ааһа илик... Непалга өр буола барбыт былырыыҥҥы ыалдьыппыт Марина хамсык кэмигэр ханна сайылаабытын, билигин хайдах дьаһанан олорорун, уопсайынан, туох сонуннааҕын ыйыталастыбыт. Ыалдьыппыт кэпсээниттэн кэрчик-кэрчик быһа тардан билиһиннэрэбит.
2020 сыл Непалга туризм сыла этэ
Непал дьонун үс итэҕэллээхтэр диэн этэллэр. Ол – индуизм, буддизм уонна... туризм. Туризм диэн кинилэргэ көннөрү көр-нар буолбакка, саамай сүрүн экэнэмиичэскэй тирэхтэрэ буолар.
2020 сылы непаллар Туризм сылынан биллэрбиттэрэ, өр күүппүттэрэ, дьаһанан-сорунан туран бэлэмнэммиттэрэ. Саҥа сылга 2 мөл. тахса туриһы күүппүттэрэ, үүнэр сылга эркин курдук эрэллээх сылдьыбыттара. Мин ахсынньы ыйга тиийбиппиттэн саҕалаан дьиэ бөҕө дьэндэйбитэ, атыы бөҕө тахсан испитэ. Непаллар кирэдьиит бөҕөҕө киирэ-киирэ көстүүнэйдэри арыандалаан, эрэстэрээннэри тутаттаан барбыттара. Былырыын сылдьыбыппынааҕар ончу уларыйан, көрдөрбүтүнэн туран, сайдан-барҕаран испитэ.
2020 сылга хамсык буолуо диэн сэрэйбит суох буоллаҕа. Киһи үөйбэтэх өттүттэн ыарыы туран хаалан, Туризм сыла бүтүннүү таҥнаһынна.
Харантыыны хайдах саҕалаабыттарай?
Мин Покхара диэн сиргэ олоробун. Покхара – Непал дойдутун туризмын киинэ, 300 тыһ. нэһилиэнньэлээх. “Непал кыраныыссата сабыллар” диэн биллэриэхтэрин аҕай иннинэ, Австралияттан дьүөгэм айаннаан испитэ. Мин кинини көрсөр сыаллаах Непал киин куоратыгар – Катмандуга – айаннаабытым. Кини номнуо Сингапурга тиийбит этэ, онтон салгыы миэхэ көтөн кэлиэхтээҕэ. Арай ол көтөн кэлэр күнүгэр “Непал бүгүҥҥүттэн туристарга кыраныыссатын сабар” диэн биллэрии тарҕанна. Ол сокуоннара түүн киириэхтээҕэ. Дьүөгэм, хата, киэһэ уон чааска көтөн кэлэр буолан, Непал иһигэр киирэр кыахтаах эбит диэн билбиппит. Көрсөр баҕабыт улахана, онон сүрүнэ, “киирдин, онтон төттөрү төннөрүн баҕас быһаарыахпыт” диэн буолла. Ити саҕана ыарыы төһө улахан кыһалҕаны аҕалара биллибэккэ турара. Биһиги дьолбутугар, дьүөгэм этэҥҥэ, моһоло суох айаннаан кэлбитэ. Ити барыта кулун тутар 13 күнүттэн саҕаламмыта.
Ыарыыттан хайаларга куотуу
Непалга туризм кэмэ – саас уонна күһүн. 3 нэдиэлэнэн ол кэми биллэриэхтээх этилэр. Харантыын саҥардыы саҕаламмытыгар дьүөгэбин кытары Марди Химал диэн ааттаах суолунан хайаҕа ытта барбыппыт. Эрдэттэн итинник былааннаах этибит.
Харантыын быстах кэмҥэ буолуоҕа, аҕыйах кэминэн барыта орун-оннугар түһүөҕэ диэн санаалаах сылдьыбыппыт. Салгыы хайаҕа баар Чомронг диэн улахан дэриэбинэҕэ айаннаабыппыт. Онно сибээс, интэриниэт диэн суох, аан дойдуга буола турар аймалҕан кэлэ илигэ, хамсык тыына ханан да биллибэт этэ. Непал киин куораттарыгар эрэстэрээннэр, көстүүнэйдэр сыыйа-баайа сабыллыталаан киирэн барбыттара. Оттон дэриэбинэҕэ олорбуттарын курдук олорбуттара.
“Туох баар туристары хайаттан түһэриэххэ наада” диэн сурах дэриэбинэни тилийэ көппүт этэ. Биир күн көстүүнэйбит менеджерэ “туристары барыларын Покхараҕа ыытабыт, сарсыныгар оптуобус кэлиэҕэ, онон айаннаарыҥ” диэбитэ.
Хайаҕа баар туристары барыларын булан, ааттарын ааттаан туран, пааспардарын хаартыскаҕа түһэртээн биир сиргэ мунньубуттара. Уонна “Непал иһигэр суол-иис сабыллар, кэлии-барыы тохтотуллар” диэн, маас-таас курдук этэн кэбиспиттэрэ.
Соһуйбутум диэн, непаллар, дьэ, толоругастара, көхтөрө, дьаһаллара киирбит этэ. Непал омугун майгытын туһунан бастакыттан ээл-дээл сылдьар, соччо туохха даҕаны улахаҥҥа наадыйбат дьон диэн өйдөбүл хаалбыта. Хамсык буолбут да буоллаҕына, харантыын эрэсиимэ олоххо бытааннык киириэҕэ диэн санаалааҕым. Оннук буолбатаҕа. Туристары үүрэргэ дэриэбинэ дьоно барыта туруммут этэ, бэл, ытыктыыр кырдьаҕас дьоннорун ыҥырбыттар этэ. Бары мааскалаах, сорохтор оннооҕор охсор мастаах кэлбиттэрэ.
Туристары барыларын хомуйан оптуобуска олордубуттара. Аннапурна эрэгийиэниттэн Покхараҕа диэри айанныырга күһэллибиппит. 50-ча км. Онно тиийиэхпитигэр диэри иккитэ тохтотон бэрэбиэркэлээбиттэрэ: пааспардарбытын, Покхараҕа хаһан кэлбиппитин ыйыталаспыттара. Туристары барыларын балыыһаҕа илдьибиттэрэ, кыраадыспытын мээрэйдээбиттэрэ. Уонна Покхараҕа айаннатан аҕалан баран, ким ханна барарынан барыларын ыытан кэбиспиттэрэ.
Чуумпу куорат, куттаммыт дьон
Покхараҕа өр олордоҕум. Туризм киинэ буолан, бэрт сэргэх, түүнүн-күнүһүн күөстүү оргуйа турар “тыыннаах куорат” буолара. Оптуобуһунан сэттэ саҕана тиийэн баран, Покхараны билбэтэҕим: дьоно мэлдьи толору, киириилээх-тахсыылаах куораттан туга да хаалбатах этэ. Эрэстэрээн, кафе үлэлээбэт, дьон-сэргэ хаамсыбат – уулусса уу чуумпу... Арай ханна да ыксаабаттыы, аймалҕан кинилэри эрэ хаарыйбатахтыы, ынах-сүөһү, ыт хаама сылдьаллара уонна бүттэ.
Иэмэ-дьаама биллибэт бүдүк-бадык күннэр саҕаламмыттара. Олохтоохтор куттанан, дьиэттэн быкпат этилэр. Индияттан сүпсүктээх, дьиксиниилээх сонуннар кэлэллэрэ. Индияҕа кэлэн хаалбыт, сатаан төннүбэккэ сылдьар туристары кырбыылларын, онтон олохтоохтору полициялар маһынан быһыта сынньан, дьиэлэригэр үүртэлээн эрэллэрин туһунан.
Дьолбутугар буолуо, непаллар оннук хабыр майгылара суоҕа абыраабыта. Полиция даҕаны дьону быһыта сынньыбытын истибэтэхпит. Арай дьиэлэригэр олорбот балыксыттары батыһа сылдьан тутаттаан, дьиэлэригэр үүрэллэрэ.
Дьэ, аҕыйах күнүнэн мөлүйүөнүнэн туриһы көрсөөрү олорбут Непал кылгас кэм иһигэр иһийэн хаалбыта. Ас маҕаһыына, аптека эрэ үлэлиирэ. Тэлэбиисэргэ дөрүн-дөрүн “Непалга коронавируһу туристар аҕаллылар” диэн буруйдааһыннар иһиллитэлииллэрэ. Аан маҥнайгы вируһу сөмөлүөккэ булбуттар этэ. Биир дьахтар ыалдьыбытынан сибээстээн, барыларын көрбүттэр, бэрэбиэркэлээбиттэр. Ол эрээри, саамай сүрүн тарҕаммыт сирэ – Индия.
Непал уонна Индия быысаһар сиригэр сатыы сылдьар кыраныысса (пешеходная граница) баар. Непал уонна Индия кыраныыссалара төһө даҕаны сабыллыбытын иһин, ол суолунан дьон киирэрэ тохтооботох. Тыһыынчанан непаллар Индияттан дьиэлэригэр төннүбүттэр. Онон вирус күөдьүйүүтэ Индия аттыгар сытар дэриэбинэлэртэн тарҕаммыта.
Улахан кириисис, дьон өлүүтэ
Харантыын буолбута маҥнайгы икки ыйыгар непаллар бары дьиэҕэ олорбуттара. Мин эмиэ отой быкпакка, наадабар эрэ тахсарым. Нэдиэлэҕэ биирдэ ас ыла диэн. Ити курдук син өр үтүө суобастаахтык олорон баран, үһүс ыйыгар уулуссаҕа дьон элбээбитэ, күүлэйдии тахсар буолбуттара – хайа муҥун олоруохтарай?
Ыарыы бүрүүкүөҕүттэн Непал дьоно улахан харчыны сүтэрдилэр, иэс бөҕөҕө ыйаннылар. Былаас өттүттэн хааппыла көмө суох. Кэлин харантыын сымнаан, дьон үлэлээн испиттэрэ. Ол эрээри былаас нолуок хомуйуутуттан саҕалаабыта. Арыанда биэрэр дьон сыананы түһэрбэтэхтэрэ. Онон, харантыын бүппүтүн да кэннэ, тэрилтэлэр 30-40 эрэ %-на арыллыбыта.
Хамсык биллэриллибитин кэннэ, үһүс ыйыгар бырабыыталыстыба үлэтин сөбүлээбэккэ, миитиннэр саҕаламмыттара. Ол да буоллар, туох да ситиһии суох. Аан дойду үрдүнэн ыарыыны утары охсуһаллар, онтон өрүттүбүт киһи диэн саҥалыы былаан оҥостоллор. Оттон Непалга туризмы быыһыыр туһунан толкуйдууллар.
Бу дьыл балаҕан ыйын 21 күнүн туругунан хоруонаҕа ыалдьыбыт – 65 276 тыһ. киһи. Күн аайы тыһыынчалыы киһи ыалдьар, киһи өлүүтэ уопсайа – 411.
Непалга киһи өлүүтэ (араас биричиинэнэн), уопсайынан, элбэх. Онон хамсыктан өлбүт дьон ахсаана кинилэргэ улахан трагедия курдук көстүбэт. Харантыын саҕаламмыт бастакы ыйыгар 1200 киһи бэйэтигэр тиийинэн өлбүтэ. Ис дьиҥэ, ыстатыыстыка этэринэн, күн аайы (быһа холоон) уоннуу киһи бэйэтигэр тиийинэр эбит.
Непалга сайынын сэрэхтээх. Айанньыттарга бу дьыл кэмин сүбэлиэм суоҕа этэ. Непал – олус кэрэ айылҕалаах, үрдүк баараҕай хайалардаах, туристары тарда турар дьикти сир. Ол эрээри айылҕата сайынын туох баар куһаҕаны барытын көрдөрөр: халаан уута, тохтоло суох ардах, муссон (сайын муораттан, кыһын кураанах сиртэн үрэр тыал), дьааттаах үөн-көйүүр... Быйыл биир сиргэ сир сиҥнэн түһэн дьон өлүүлээх түмүктэммитэ. Аны Непалга чаҕылҕан чаҕылыйара – кутталлаах. Бу сиргэ аан дойду үрдүнэн чаҕылҕантан өлүү ордук элбэх көрдөрүүлээх.
Бу кыһалҕаларыгар эбии, туризм дьыалата тохтоон, дьахтар, оҕо аччыктаан өлүүтэ элбээтэ... Онон, манныгы көрөн-истэн, дьол диэн кыра да буолар эбит диэн санаа саҕыллар. Ол – олорор дьиэ уонна аһыыр ас баара.
Хаайтарбыт туристар
Аан дойдуга омук сиригэр күүлэйдии, олоро, үлэлии тиийэн баран хаайтарбыт дьон кыһалҕата өр быһаарыллыбакка турбутун бары истэн-көрөн, ааҕан билбиппит. Непалга ол дьыала эмиэ мөккүөрдээх этэ.
Элбэх турист дьиэтигэр бара охсоору билиэт бөҕөтүн атыыласпыттар этэ уонна хаайтарбыттара. Билиэттэрин төннөрбөккө эрэйдэммиттэрэ. Непал кыраныыссата сабыллыбытын кэннэ, эвакуация эриэйсэлэрэ саҕаламмыттара. Мин Австралияттан кэлбит дьүөгэм, оннук эриэйсэ аһыллаатын кытары, тута айаннаабыта. Билиэтин сыаната 4 тыһ. дуоллар этэ (билиҥҥи биһиги харчыбыт туругунан 300 тыһ. солк. тахса)! Эвакуация эриэйсэлэрин билиэттэрин сыаналара көннөрү сыанаттан 5-10 төгүл ыараабыттара. Арассыыйа посольствота биирдэ эрэ эвакуация эриэйсэтин оҥорбута. Непалга баар Арассыыйа посольствота олус үчүгэйдик үлэлээбитэ, эрийдэххэ, тута эппиэттииллэрэ, эрийэ-сураһа сылдьыбыттара. Мин ол биирдэ тахсыбыт эриэйсэнэн кыайан көппөтөҕүм. Ахсынньыттан быһа олорбут киһи быһыытынан ыгылыйбат, ыксаабат этим, кэлин бу быһыы-майгы амырыаҕа, уоскуйуоҕа диэн санаалааҕым.
Омуктарга Непалга сылдьыы быраабылата
Непал сиригэр-уотугар сылдьыы ханнык да омук киһитигэр 150-тан элбэх күн буолуо суохтаах. Ити күнтэн уһуннук сылдьыбыт дьону ыстарааптыыллар. Кыраныыссалар сабыллыбыттарын кэнниттэн, араас биричиинэнэн дойдулаабатах омуктар, биллэн турар, 150 күнтэн уһуннук сырыттахпыт. Бакаа туох да миэрэ ылыллыбакка сылдьыбыта. Оттон бу дьыл балаҕан ыйын 2-с күнүттэн аан дойдутааҕы эриэйсэлэр саҥардыы саҕаламмыттара. Онно хаалбыт туристартан ыстараап тутан киирэн барбыттара. Дьиҥэ, хамсык эмискэ саҕаланарын, соһуччу кыраныыссалар сабыллалларын ким өтө көрбүтэ баарай? Ыстараап төлүүллэрин сыыһа диэбит туристар петиция хомуйан киирэн барбыттара, улахан суруналыыстардыын сибээстэспиттэрэ – улахан хамсааһын тахсыбыта. Ол иһин Непаллааҕы Туризм министиэристибэтэ ыстарааптыыры тохтоппута.
Ол эрээри бастакы эриэйсэ саҕаламмыт күнүттэн Непалга баар омуктартан күҥҥэ 3-түү дуоллары (200-тэн тахса солк.) туталлар. Онон бу дьыл ахсынньытыгар диэри Непалга көҥүллүк хаамыахха сөп.
Ыарахан кэмҥэ дьон бэйэ-бэйэтигэр сыһыана
Непал дьоно төрүкү сэмэйдэр уонна амарахтар диэн бэлиэтии көрдүм, ити – быһа барыллаан. Холобур, оптуобуска айаны ылан көрүөххэ. Кырдьаҕас киһи киирдэ даҕаны, тута туран биэрэллэр, оҕо баар буоллаҕына, ханнык баҕарар киһи көтөҕөн олорор, бүөбэйдиир. Туран эрэ төрүт билбэт дьон кэпсэтэн, үөрэн-көтөн, куустуһан барыахтарын сөп.
Күннээҕи олохторугар “дай”, ол аата “эдьиий, убай, балыс, быраат” диэн ыҥырсаллар, билбэт да дьоннорун итинник чугаһатан ааттыыллар.
Хамсык кэмигэр бэйэбит кыһалҕалаахпыт диэбэккэ, миэхэ кытары көмөлөһө сатыыллара. Мин дьиэ арыандалаан олорбут хаһаайыным маҥнай сэрэхэдийэ саныыр этэ, кэлин дьиэтин сыанатын кытары түһэрбитэ. Харчы кыһалҕатыгар ыктарбыт дьоҥҥо маҕаһыын иэс биэриэн сөп. Ити курдук бэйэ-бэйэлэрин итэҕэйэр, эрэмньилээх сыһыаннаах омук эбит. Уонна Непал – куттала суох сир. Соҕотоҕун хайаҕа да бардахпына, сэрэхэдийэ, куттана сылдьыбаппын, киһи холкутук сынньанар.
Хаайтарбыт туристары хас да кафе босхо аһатара. Ыксаабыт дьон босхо да олоруохтарын сөбө. “Фейсбук” ситимин бөлөҕүгэр олохтоох дьон “кыһалҕалаах дьон суруйуҥ, көмөлөһүөхпүт” диэн уоскуталлара, биллэллэригэр ыҥыраллара.
Дьон кытаанах санаалаах
Төһө даҕаны кириисис сатыылаатар, үгүс дьон санаата күүстээх. Билсибит дьоммуттан харантыын, ыарыы туһунан ыйыталаһааччыбын, санааларын истиэхпин баҕарааччыбын. Ону этээччилэр: “Саамай сүрүнэ, дьиэ кэргэммит чөл сырыттын, онтон атына улахан оруола суох”, – диэн этэллэрэ. Харчы төһө даҕаны наадалаах буоллун, ону ойоҕос дьыала курдук көрөллөр.
Билигин Покхараҕа олорон олус иллээх уонна үлэһит кырдьаҕас ыалы кытары билсибитим. Туристар уопсай бөлөхтөөхпүт, ол онно биир нуучча уола видео баарын ыыппыта уонна “бу видеоҕа баар дьон аһыыр сирдээхтэр, өйүү таарыйа аһаан кэлиэххитин сөп” диэбитэ. Ол сир оруобуна мин дьиэбиттэн чугас. Биир күн бардым. Оҕонньор баара. Олус минньигэс аһы астаан үөрдүбүтэ. Салгыы алтыһан, кимнээҕин билэн барбытым.
Кришна уонна Лакшми диэн 76 уонна 78 саастаах оҕонньордоох эмээхсин. Аймахтара, оҕолоро суох. 40 сыл анараа өттүгэр эрэстэрээн арыйбыттар. Сыаналара атын аһыыр сирдэргэ тэҥнээтэххэ, икки төгүл чэпчэки уонна туохтааҕар да минньигэс этэ. Аны кэлбит туристары барыларын үөрэн, аймахтарын курдук көрсөллөр. Ол эйэҕэс сыһыаннара аан дойду дьонун умсугутар эбит. Мин тиийэ сылдьан, эһэлээх эбэбэр сылдьар курдук санаммытым. Ити курдук 40 сылы быһа астарын минньигэһин сүтэрбэккэ, үлэлээн-хамнаан, онтон үптэнэн олорбуттар, онтон хамсык буолан, уустук балаһыанньаҕа түбэһэн хаалбыттар, судаарыстыба бииртэн биир нолуогу эрэйэрэ улаатан испит.
Ол эрээри, үлэлэрин ыһыктыбакка, ытаабакка-соҥообокко, эрэллэрин сүтэрбэккэ үлэлииллэрин сөхпүппүт. Мин бэйэм “Инстаграм” сирэйбэр кинилэри кэпсээбиппэр үгүс киһи “ырысыаптарын кытары үллэстиэхтэрэ дуо?” диэн ыйыталаспыт этилэр. Быһа гыммакка, “онлайн эбиэт” диэни тэрийбиппит. Онно ас астыылларын, эрэстэрээннэрин хайдах тэрийбиттэрин туһунан кэпсээннэрин уһулан көрдөрбүппүт. Ол видеоны көрбүт “Инстаграммар” баар дьонум харчы ыыппыттара. Уопсайа, 27 тыһ. рупий хомуллубута (17 тыһ. солк.). 7 тыһ. рупийынан – көмүскэнэр тэриллэри (мааска, эмп) ылбыппыт. Оттон хаалбыт харчыны барытын оҕонньордоох эмээхсиҥҥэ туттарбыппыт. Онно үөрбүттэрин көрүөххүт этэ. Аны атын омуктар кинилэргэ бурдук аһын астыыр оһох ылан биэрбиттэрэ. Билигин астарын бүлүүдэтэ кэҥээн, олус минньигэс тыкваттан, дьаабылыкаттан бөрүөк астаан саҕалаан эрэр.
Дьон, баҕар, атыннык ылыныан сөп: “Тоҕо бу саха кыыһа ханнык эрэ омук сиригэр туора дьоҥҥо көмөлөһөрүй”, – диэн. Ол эрээри, мин бэйэм санаабар, үтүөнү оҥоруу – ханна бааргыттан, кимиэхэ көмөлөһөргүттэн тутулуга суох буолуохтаах. Ханнык да кэмҥэ, миэстэҕэ тулалыыр чугас дьоҥҥор көмө-тирэх, үтүө сыһыаннаах буолуохтааххын.
Түгэни туһанан, “Инстаграммар” баар миигин кэтиир, мэлдьи суруйар дьоҥҥо махтанабын. Ыраахтан да олорон, бэйэм тула биир санаалаахтарым түмсүбүтүттэн, куруук сибээскэ баалларыттан үөрэбин.
Баҕа санаам, былааным
“Бу кыыс, уопсайынан, тугу дьарыктанарый?”, “Хантан үптэнэн олороруй?” диэн саныахтарын, мунаарыахтарын сөп. Бүтэһик үс сылларга фрилансердыыбын. Ол аата интэриниэт нөҥүө ыраахтан үлэлиибин. Ол иннинэ Арассыыйаҕа университекка, Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтигэр үлэлээбитим.
Онтон бэйэбин атын хайысхаҕа холонон көрөөрү, көҥүллүк сылдьаары ааптарыскай туурдары тэрийэн барбытым. Испэр бу дьыала быстах буоларын билэрим, бэйэм сүрүн идэбинэн (нутрициолог) кэлин дьарыктаныаҕым диэн санаалаах этим. “Куһаҕан эмиэ үчүгэйдээх” дииллэринии, хамсык кэмэ миигин сааһылаан уонна сүрүн идэбинэн дьарыктанарбар кыах биэрдэ. Бу сайыҥҥыттан саҕалаан сөпкө аһыырга ааптарыскай куурустары ыытабын. Маны таһынан, копирайтинг, саайт оҥоруу, оскуола оҕолоругар химияҕа консултаассыйа ыытыы уонна сакаас киирдэҕинэ, бириэмэ баар буоллаҕына, мэдиссиинэҕэ сыһыаннаах ыстатыйалары аангылыйаттан нуучча тылыгар тылбаастыыбын. Онон аныгы үйэ буолан, интэриниэккэ киирдэххэ, үлэ олус элбэх, киһи харчыны хантан да олорон, хайдах баҕарар өлөрөр кыахтаах.
Непалга олорорго элбэх харчы наадата суох. Биһиги харчыбытынан 15-20 тыһ. этэргэ дылы, “баайдык-тоттук” олоруохха сөп. Аны туран, билигин турист суох буолан, сыана 3-4 төгүл кыччаата.
Баҕа санаам диэн – ЮНИСЕФ-ка “здоровье детей и матерей” диэн хайысхаҕа үлэлиэхпин былаанныыбын. Ол иһин туох баар бырайыактарбынан ити тиэмэ өттүгэр үлэлэһэбин.
***
Марина дойдутуттан 5000 км ыраах баар. Ол да буоллар ситимин быспат. Хамсыгынан сибээстээн, уустук да балаһыанньаҕа түбэһэн ыллар, санаатын түһэрбэккэ үлэлии-хамсыы сылдьарын билэн үөрэбит уонна дойдутугар этэҥҥэ кэлэрин күүтэбит. Киниэхэ ситиһиини баҕара хаалабыт уонна өссө даҕаны сибээстэһиэхпит!
Марина Инстаграмҥа Непаллааҕы бэлиэтээһиннэрин таһааран иһэр. Онон, сэргиир дьон @evitaleto диэн аатынан булуоххутун сөп.
Сардаҥа БОРИСОВА.
