“Кыым” хаһыаты почтанан суруппут дьоҥҥо бука барыларыгар ааҕа, бэлэх быһыытынан, этиҥ охсубут маһа тиийэрин туһунан элбэхтик суруйан турабыт.
Кэмниэ кэнэҕэс, ол мастарбытын улуустарынан-куораттарынан дьэ ыыталаан эрэбит. Мастар “Арассыыйа почтатын” салааларынан тарҕатыллыахтара (“Кыым” хаһыаты кытта холбуу сууланан буолбакка). Ааспыт нэдиэлэҕэ хоту улуустарга ыыппыппыт, бу нэдиэлэттэн саҕалаан Саха сирин улахан улуустарыгар ыыталыы сылдьабыт.
Бу иннинэ эмиэ этиллибитин курдук, бу мастары эрэдээксийэ үлэһиттэрэ бэйэбит хара тыаны кэтэ сылдьан көрдөөн, булан, эрбээн, арҕаспытынан сүгэн Дьокуускайга киллэрдибит.
Баҕар, этэргэ судургу буолуо, ол гынан баран сыал-сорук оҥостон көрдүү таҕыстахха этиҥ охсубут маһа дэбигис көстөн быстыбат эбит. Онон, трассаттан хас эмэ килэмиэтирдээх сирдэри кэрийэ, ууну-хаары, бадарааны-дулҕаны оймуу сылдьан көрдөөн булаҕын. Сирдьиппит – биллиилээх бэйиэт Уйбаан Уххан. Аны, сорох мас олус эмэҕирбит, көҥдөйдөөх, эбэтэр чаҕылҕан охсубутуттан туга да ордубакка бытарыйан хаалбыт буолан кыһытар. Булбут маскын отоһут Дьөккөн Сөдүөтэ ыйбыт-кэрдибит сиэрин-туомун толорон, сыт таһааран, алҕаан, эрбээн баран, аны ону трассаҕа хаалбыт массыынаҕар сүгэн тиэрдиэхтээххин. Хаһыат эрэдээксийэтигэр эр киһи кэмчи буолан, ол таһыыта – бэйэтин туһугар эмиэ улахан кыһалҕа. Хата, табыллар быабытыгар, быйыл кураан эрээри этиҥнээх дьыл буолан, чаҕылҕан охсубут маһа да элбэх, ойуур да кураанах соҕус эбит. Ол курдук, “уазик” массыынанан түөртэ-биэстэ кырынан, сыалай саһаан маһын тастыбыт (уонча маһы).
Ити кэннэ, көрдөһүүбүтүн быһа гыммакка, биллиилээх норуот эмчитэ, отоһут Федот Иванов-Дьөккөн Сөдүөтэ кэлэн сахалыы улахан сиэри-туому толорон, алҕаан, алгыһын-арчытын чопчу туһаайан барбытыгар улахан махталлаахпыт. Ити курдук сир харатыгар, алтынньыга диэри маспыт таһыытын, эрбээһинин барытын үмүрүттүбүт.
Ол кэннэ “Кыым” суруналыыстара салгыы бэйэбит быһан-отон, кырааскалаан, суулаан- аалаан улуустарынан тыырдыбыт, түҥэттибит. Онон, анаан идэтийбэтэх дьон оҥоһуктара буолан, бу Айыыбыт арчыта ойуута-дьарҕаата, тас дьүһүнэ, баҕар, ис киирбэҕэ суох, толоос-томороон, кырааската халыйбыт да буолуон сөп эрээри, күүһэ-кыаҕа баҕас эҥкилэ суоҕа чахчы. Даҕатан эттэххэ, ылбыт маскытын бэйэҕит сүрэххит хайдах сытарынан, уһугун-кылаанын мүлүрүтэн, нарылаан, тупсаран биэриэххитин сөп. Ол – омнуоламмат.
Санатабыт, бу барыта – быйыл, ол эбэтэр 2020 сыл сайыныгар, этиҥ охсубут мастара.
Айдарыылаах дьон этэллэринэн, “этиҥ охсубут маһа төһөнөн сибиэһэй да – соччонон күүстээх”. Ол эбэтэр, ааспыт сайын этиҥ охсубут маһа хас эмэ уонунан сыллары быһа туһалыы сылдьыан сөп.
Этиҥ мээнэ маһы охсубат. Үгэс курдук, этиҥ таҥарата Сүҥ Дьааһын тойон уот чаҕылҕан кымньыытынан араас көстүбэт мөкү күүс хорҕойбут-олохсуйбут маһын быһа курбуулуур. Ол түмүгэр, мас ырааһырар, ураты дьайыыланар. Бу маска Сүҥ Дьааһын тыына-күүһэ, уоҕа-кылына иҥэ сылдьар буолан, маннык мастан араас абааһылар-адьарайдар, иччилэр-сибиэннэр ырааҕынан сылдьаллар. Быһата, маннык мас баар сиригэр ханнык да хараҥа күүс чугаһаабат.
Бу ылбыт маскытын – Айыыгыт Арчытын – дьиэҕитигэр ханна баҕарар ууран кэбиһиэххитин, бэйэҕитин кытта илдьэ сылдьыаххытын, чугастык саныыр киһигитигэр бэлэх биэриэххитин сөп.
“Кыым” эрэдээксийэтэ.
