“Бэлиитикэ – кирдээх дьыала. Онон итиннэ чугаһаабатах да, сыстыбатах да ордук” дииллэр. Чахчыта оннук, биһиги күннээҕи олохпут ол туоһута буолла. Итэҕэйэн талбыт, былааһы туттарбыт дьоммут диэҥҥэ күн аайы силиэстийэ, тутуу-хабыы, бииртэн биир хоруупсуйаҕа буруйдааһын, уорбалааһын... Былаас уонна сокуону кэһии, хоруупсуйа уобарастара хаһааҥҥытааҕар да тэҥнэстэ диэххэ сөп.
Дьон-сэргэ туох даҕаны уларыйбатыттан хал буолла, итэҕэлин сүтэрдэ. “Биһигиттэн син биир туох да тутулуга суох” диэн тугу да уларытар туһугар туруорсубат, тугу даҕаны модьуйбат, туохха да кыһаллыбат буолла. Дойдубутугар ыытыллар бэлиитикэ хаһан да тохтуо суох, былаас хаһан да уларыйыа суох диэн санаа баһыйда... Оттон уоруйах талабырдьыттар хамаандаларыгар, саатар эрэ, оннук ээл-дэл сыһыан наада.
Дьэ, оннук кэмҥэ, былырыын Арассыыйа бэрэсидьиэнин быыбарыгар “хаҥас” патриоттуу күүстэр, хомуньуустар холбоһон, саҥа лиидэри хандьыдаатынан туруорбуттара соһуччу буолбута. Ол “Ленин аатынан сопхуос” САУо дириэктэрэ Павел Грудинин этэ. Үчүгэй тэрийээччи, хаһаайыстыбанньык, тэрилтэтин үлэһиттэрин, онно олорор ыччаттарын кэскилин туһугар ыалдьар уонна онтун чопчу дьыаланан дакаастыыр, эбиитин, патриоттуу идиэйэлээх, тус харизмалаах нуучча дьоһун киһитин Арассыыйа боростуой дьоно-сэргэтэ өрө көтөҕүллэн ылыммыттара.
“Дойдубутугар чөл күүстэр бааллар” диэн эрэх-турах санаа үөскээн, барыбытын кынаттаабыта. Оттон Саха сирин нэһилиэнньэтэ Арассыыйа үрдүнэн, Павел Грудиниҥҥа саамай элбэх бырыһыаны биэрэн, саҥа лиидэри дьиҥнээх дьоруой оҥостубута. Бэрэсидьиэн быыбарыгар Павел Грудинин иккис буолбута, ол эрээри “ама, 11% куолаһы эрэ ылбыта буолуо ду?” диэн билигин да киһи толкуйга түһэр.
Хомойуох иһин, Павел Грудинин быыбарга турунуоҕуттан, онно кыттыаҕыттан киниэхэ уонна кини салайар сопхуоһугар саба түһүү тохтоло суох бара турар. Быйыл кыһын Госдуумаҕа РФКП дьокутаата Жорес Алферов өлөн туораан, кини оннугар РФКП политбюрота Госдуумаҕа дьокутаатынан П.Грудинины киллэрээри гыммытын Киин быыбардыыр хамыыһыйа, Кириэмил буоланнар сөбүлэспэккэлэр, сүпсүлгэн бөҕөтүн таһааран, утары үлэ ыытан, бопсон турбуттарын түмүгэр ол сатамматаҕа.
Билигин киһи абарара – Москуба уобалаһыгар баар соҕотох “ырай муннуга” дэнэр “Ленин аатынан сопхуос” САУо сирдэрин Арассыыйа биллэр-көстөр рейдердэрэ былдьаан эрэллэрэ.
Павел Николаевич бэйэтэ этэринэн, бу сопхуоһу 25 сыл салайыаҕыттан, биэс улахан “рейдердии” атаака оҥоһулла сылдьыбыт. Бу бандьыыттар эрэ буолбакка, үксүн кинилэри кытта силлэспит администрация, судаарыстыбаннай уонна быраабы араҥаччылыыр уорганнар чунуобунньуктара, кинилэрдиин “уопсай хочуоллаах” күүстэр этэ диэн кэпсиир. “Бу – хаһан да тугу да оҥорон таһаарбатах, кими да үлэ миэстэтинэн хааччыйан, хамнастаан үлэлэппэтэх дьон. Сатыыллара сыччах биир: бандьыыттыы былдьыыллар, баайдарын оффшорга таһаараллар, атыылыыллар. Онтон эмиэ кэлэллэр, эмиэ былдьыыллар, эмиэ атыылыыллар, онтон эмиэ кыраныысса таһыгар бараллар”, – диир Павел Николаевич.
Ол атаакалартан, ыараханнык да буоллар, суутунан син кыайан тахсан испиттэр. Оччолорго кини улахан бэлиитикэ муоһатын ылса илигэ, онон, суут хайдах баарынан көрөрө буолуо. Оттон билигин кини Арассыыйа бэрэсидьиэнин дуоһунаһыгар сананнаҕа! Кини туруорунан, дойдуга бүрүүкээбит быһыыга-майгыга утары турар ботуруйуоттуу, уоран-талаан буолбакка, дьон туһугар дьиҥнээхтик ыалдьан, дьойдуну сайыннарыах күүстэр баалларын көрдөрдөҕө. Ол онтон куттаннахтара. Онтон айманнахтара...
Бэл, ханнык эрэ ыраах эрэгийиэҥҥэ төрүт тылынан тахсар хаһыакка холуннарар бырапагаанданы элбэх харчыны кутан туран таһаартарар буоллахтарына – ол мээнэҕэ буолбатаҕа өйдөнөр. Хаһан баҕарар, куттанар, сэрэнэр буоллахтарына, ону утары киирсэллэр. Оттон Арассыыйа боростуой дьоно, үлэлээн иитиллээччилэрэ, интэлигиэнсийэтэ Павел Грудинин уобараһын нөҥүө “биһиги өссө да баарбыт, утары киирсэр кыахтаахпыт!” диэн бэйэлэрин гражданскай бырааптарын, кыахтарын өйдөөтөхтөрө.
Кэнники сыллар усталарыгар Арассыыйа тыатын хаһаайыстыбата эһиннэ, тыа сирэ урусхалланан сытар. Уруккута кыахтаах хаһаайыстыбалар былдьаныллан, ол түмүгэр эһиннилэр. Онтон бу Грудинин салайар сопхуоһа оройуоҥҥа, уобаласка соҕотоҕун хаалан экэнэмиичэскэй-социальнай өттүнэн туох да сатабыллаахтык сайдан, бэйэтин дьаһанан олорор. Олоруо да эбит, өскөтүн ити курдук хара балыырынан, рейдердии былдьаан ыла сатаабаттара буоллар. Бу нэгэй быһыыланыы бэлитиичэскэй сакааһынан оҥоһулларыгар туох да саарбахтааһын суох. Тоҕо диэтэххэ, суут, борокуратуура курдук быраабы араҥаччылыахтаах уорганнар “рейдердэр” диэки буолбуттар. Бүгүҥҥү Арассыыйа олоҕун чахчыта итинник. Төһөнөн киһи үлэһит, кырдьыксыт, бэйэтэ санаалаах, ону туруулаһар, төһөнөн дьон-сэргэ туһа диэн саныыр да, соччонон кинини хам баттыы, сири-буору кытта тэҥнии сатыыллар. Хомойуох иһин, ити Арассыыйаҕа нуорма буолла.
Онон, өскөтүн Павел Грудинин тэрилтэтин былдьаан да ыллахтарына, кини онтон самныбакка, тугу да кэтэмэҕэйдээбэккэ, бэлитиичэскэй олоххо күүскэ киирэн, үлэни ыытыа, дьону-норуоту бэйэтин тула түмүө диэн эрэнэ күүтэбит. 2024 сыл биллибэккэ үүнүө. Кытаат, Грудинин!
Н.Герасимова.
