Бүгүн, тохсунньу 26 күнүгэр, Ил Түмэн спикерэ Петр Гоголев суруналыыстарга анаан Зум нөҥүө пресс-кэмпириэнсийэни биэрдэ.
Брифини кини пресс-сэкэрэтээрэ Чокуур Гаврильев иилээн ыытта. Тэрээһин саҕаланыыта Петр Васильевич парламент ааспыт сыллааҕы үлэтин-хамнаһын кылгастык билиһиннэрдэ уонна суруналыыстар ыйытыыларыгар хоруйдаата. Олортон ордук интэриэһинэйдэрин кылгастык билиһиннэрэбит.
Петр Васильевич парламент үлэтин ааспыт сыллааҕы 3 сүрүн түмүгүн эттэ: 1. Бэрэсидьиэн Төрүт сокуоҥҥа уларытыылары киллэриигэ туһаайыытын олоххо киллэрии. 2. Улуу Кыайыы 75 сыла. 3. Арктикаҕа урбааны өйөөһүҥҥэ парламент балай эмэ үлэни ыыппыт.
Ааспыт сылга Ил Түмэн 11 пленарнай мунньаҕы уонна 1 парламент Сэбиэтин мунньаҕыт ыыппыт. Онно 279 нуорма-быраап аакталарын ылыммыттар, ол иһигэр: 95 сокуону, олортон 14 - базовай уонна 184 уурааҕы.
Петр Васильевич кылгастык федеральнай былааһы кытары үлэ туһунан кэпсээтэ, онно атын парламеннар 3 сокуону оҥорбуттарын өйөөбүттэрин, биһиэннэрэ көтөхпүт сокуон барылларын атын субъектар соччо-бачча ылымматтарын аҕынна.
Ааспыт сессияҕа миниистир Высоких уонна дьокутаат Аммосов атааннаһыыларын туһунан ыйытыыга, Петр Васильевич Высоких куруук дьокутааттары быһа түһүэн кэммэнтээрийдиирин, оннук олох табыллыбатын, премьери кытары көрсүһүүгэ ити боппуруоһу хайаан да туруорарын эттэ.
Нэһилиэк баһылыктара кулууп үлэһитинээҕэр кытары кыра хамнаһы аахсалларын аҕыннылар. Ол боппуруоһу спикер туох дии саныырын ыйыттылар. Онуоха тохсунньу 26 күнүгэр итиниэхэ сыһыаннаах төгүрүк остуол буолуохтааҕын, онно туох эмэ быһаарыы ылыллыахтааҕын туһунан спикер эрэнэрин биллэрдэ. Ити боппуруос урут эмиэ көтөҕүллэ сылдьыбытын, ол эрээри олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыттан туох да түптээх этии киирбэтэҕин аҕынна.
Дьокуускай куорат ураты ыстаатыһын туһунан куораттан талыллыбыт дьокутааттар мэлдьи туруорсалларын эттэ, сотору кэминэн ити боппуруоска тиһэх туочука туруоруллуохтааҕар эрэннэ.
Парламент үлэтин сыыппараҕа көһөрүү күүскэ барарын эттэ. Оноуха хамсык да дьайбыт: парламент дистанционнай үлэни кэмигэр баһылаабыт, билигин сыыппараҕа көһүү өссө да ситэриллиэхтээҕин эттэ.
Виктор Лебедев дьыалата суукка барбытынан сибээстээн, туох эмэ дьаһал ылыллыа дуо диэҥҥэ, спикер "мин итини СМИлэр суруйууларыттын билэбин, холуобунай-процессуальнай кодекс ирдэбилэ диэн туспа. Мин регламент хамыыһыйатыгар орооһор кыаҕым суох. Барытын суут-сокуон быһаарыа" диэтэ. Аны туран, билигин парламеҥҥа икки мандат туолбакка турар: 68 дьокутаат баар (70 буолуохтаах). Халыма-Индигиир быыбардыыр уокуругуттан быыбар хаһан буоларын Киин быыбардыыр хамыыһыйа быһаарарын эттэ. Сэрэйдэххэ, балаҕан ыйыгар, биир кэлим куоластааһын күнүгэр буолара буолуо диэтэ. Оттон Киин быыбардыыр уокуруктан дьокутаат Владимир Членов олохтон барбытынан, билигин кини боломуочуйатын көтүрэр туһунан парламент сессияҕа муста илик буолан быһаарына илик эбит, ол эрэ кэннэ биирдэ аппыт мандаты бүөлүүр туһунан быһаарыы ылыллыахтааҕын эттэ.
Парламент 2019 сыллаахха тэҥнээтэххэ, ороскуотун 2020 сылга 70 мөл. солк. аччаппытын аҕынна. Билигин парламент аппараатыгар 128 киһи үлэлиир эбит, олортон 37 киһи (сүрүннээн муоста сууйааччылар эҥин, техперсонал) СЭТОҕа көһөллөрүн эттэ. Кэнэҕэһин парламент ороскуотун улаатыннарар соруга суоҕун, тенденция төттөрү аччатан иһэрин көрдөрөрүн эттэ.
Саха сирин Төрүт Сокуонугар Арассыыйа уларыйбыт Конституциятыгар сөп түбэһиннэрэн үлэ барыахтааҕын эттэ.
Ааспыт өрөбүллэргэ буолбут миитиннэр туһунан ыйытыыга, Петр Васильевич аҕа киһи быһыытынан оҕолору онно-манна уган биэриини ылымматын эттэ. Онуоха дьон уулуссаҕа бырачыастаан тахсыбыт буоллаҕына , ол аата кыһалҕа баарын, ону быһаарарга диалог олохтонуохтааҕын эттэ. Эрэгийиэннээҕи парламеннар онуоха быһаарар оруолу ылыахтарын сөбүн эттэ.
Парламеҥҥа ханнык да конфронтация суоҕун, вице-спикердэри, кэмитиэт салайааччыларын кытары төһө да мөккүһэн ыллаллар, үлэ сөпкө барарын, хас киһи баар да, соччо санаа баар буоларын аҕынна, парламент саха дьонун интэриэһин көмүскүүргэ биир сомоҕо буолан үлэлиир соруктааҕын санатта.
Икки чаастан ордук барбыт пресс-кэмпириэнсийэттэн быһыта-орута тардан ылан суруйдахха маннык.
