Ааспыт өрөбүлгэ (кулун тутар 11 күнүгэр) Томпо улууһун киинэ Хаандыгаҕа хапсаҕайга өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтэ түмүктэннэ.
Бу күрэхтэһиигэ 21 хамаандаттан 246 бөҕөс кытынна. Хапсаҕайга мэлдьи инники күөҥҥэ сылдьар улуустар күүстээх хамаандалары аҕалбыттар. Ол курдук Үөһээ Бүлүү, Амма, Таатта хамаандаларын бэлиэтиэххэ сөп.
Хапсаҕай диэн халбас харата буоллаҕа, кыл түгэнэ сыыһа тутуннуҥ да маастардар бырастыы гымматтар. Ол иһин бастыҥтан бастыҥнар мустубут түһүлгэлэригэр соһуччу кыайыылар, ааттаахтар бүдүрүйүүлэрэ, кылбар бырахсыылар мэлдьи тахсааччы.
80 киилэ ыйааһыҥҥа томполор бэйэлэрин уоллара, Саһыл нэһилиэгиттэн төрүттээх Олег Чернов чөмпүйүөннээтэ. Кини олох дьиэгэ суох көмүскэнэн, сөптөөх түгэннэргэ кимиилээх хамсаныылары оҥортоон утарылаһааччыларын барыларын кыайда. Бэл быһаарыылаах хапсыһыыга Үөһээ Бүлүү бөҕөһө Федор Данилов Олег Чернову атаҕыттан харбаан баран – кыайан суулларбата.
90 киилэ ыйааһыҥҥа Нам бөҕөһө Игорь Софронеев чөмпүйүөннээтэ. Кэнники кэмҥэ кини уонна Иннокентий Иннокентьев хапсыһыылара хапсаҕай түһүлгэлэрин биллэ киэргэтэр. Соторутааҕыта Ис дьыала министиэристибэтин турнирыгар кинилэр бэйэ-бэйэлэрин хардарыта кыайсыбыттара. Билигин кыайыы өрөгөйүн Игорь Софронеев биллэ.
90 киилэттэн үөһээ ыйааһыҥҥа соһуччу кыайыыны Томпо бөҕөһө Виталий Тимофеев ситистэ. Кини быһаарыылаах хапсыһыыга Увар Тимофеев сыыһа хамсаныытын туһанан көбүөргэ бүдүрүттэ. Инньэ гынан томполор икки чөмпүйүөннэнэ түстүлэр.
– Томполор уолаттара үчүгэйдик тустан сүргэлэрэ улаханнык көтөҕүлүннэ, – диэн кэпсиир Томпоттон төрүттээх успуорт суруналыыһа, өрөспүүбүлүкэ тустууга федерациятын пресс-сэкирэтээрэ Николай Бястинов. – Урукку өттүгэр биир даҕаны Томпо хапсаҕайдьыта өрөспүүбүлүкэ чөмпүйүөнүнэн буола илик, онон улуус успуорка устуоруйатыгар саҥа балаһа сурулунна. Чөмпүйүөннээбит Олег Черновка улахан тэлэбиисэр уонна 50 000 солкуобай туттарылынна. Ити курдук харчынан уонна сыаналаах малынан бириистэр – Увар Тимофеев курдук улахан ааттаах-суоллаах бөҕөһү кыайан чөмпүйүөннээбит Виталий Тимофеевка, үрүҥ көмүс призер Юрий Сыромятниковка (20 тыһыынча солкуобай бэриллибититтэн аҥаарын Кириэс-Халдьаайы ыалдьааччылара уйуннулар) туттарылыннылар.
Кырдьык, томполор өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтин бэркэ тэрийбиттэр. Итиччэ элбэх ыалдьыты аһатыы, түһэрии элбэх түбүгү эрэйэр. Аны туран бары чөмпүйүөннэргэ уонна призердарга сыаналаах бириистэр туттарылыннылар. “Бастыҥ быраҕыы иһин” номинация кыайыылааҕа, Таатта маастар-бэтэрээнэ Николай Иванов (70 кг) хотугу табанан наҕараадаланна. Оттон чөмпүйэнээт бастыҥ бөҕөһүнэн Уус Алдан бөҕөһө Афанасий Протопопов (62 кг) ааттаммыта. Кини ыйааһыныгар саамай элбэх бөҕөс (34) күөн көрсүбүтэ. Уус Алдан бөҕөһө успуорт маастарын нуорматын толорбутун таһынан дьиэтигэр илии тутуурдаах, өттүк харалаах (тэлэбиисэр уонна 30 000 суумалаах бэнсиининэн үлэлиир “Хускварна” эрбии”) эргиллибитэ.
Чөмпүйэнээт муҥутуур кыайыылааҕын быһаарыы икки ыйааһынынан ыытыллыбыта (70 киилэҕэ диэри уонна 70 киилэттэн үөһээ). 70 киилэҕэ диэри муҥутуур кыайыылааҕы быһаарыы Юрий Васильев сырдык кэриэһигэр анаммыта. Юрий Гаврильевич Кириэс-Халдьаайытааҕы спорт оскуолатыгар өр сылларга үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Билигин ити оскуола Виктор Лебедев аатын сүгэр.
Онон, муҥутуур кыайыылааҕы быһаарар күрэхтэһии. Финал аҥаарыгар Хаҥалас бөҕөһө Очиржап Очиржапов Үөһээ Бүлүү маастара Рустам Прокопьевы кыайбыта. Онон быһаарыылаах хапсыһыыга эмиэ Үөһээ Бүлүү маастара Егор Ивановы кытта көрсөр буолбута. Очиржап Очиржапов утарылаһааччытын эмискэ хатыйа тэбэн суулларбыта уонна муҥутуур кыайыылаахха бэриллэр 150 000 солкуобай хаһаайынынан буола түспүтэ. Кини Бурятияттан төрүттээх, саха кэргэннээх, сахалыы саҥарар эбит.
Оттон 70 киилэттэн үөһээ ыйааһыҥҥа муҥутуур кыайыылааҕы быһаарар күрэхтэһии ССРС Дьоруойа, аар-саарга аатырбыт снайпер Федор Охлопков төрөөбүтэ 110 сааһын үбүлүөйүгэр анаммыта.
Манна кыайыы өрөгөйүн Бүлүү боотура Николай Николаев биллэ. Кини өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр-көстөр хапсаҕайдьыттары эр-биир бүдүрүтэлээбитэ. Холобур, иккис эргииргэ Үөһээ Бүлүү боотура Увар Тимофеевы кыайбыта. Онтон финал аҥаарыгар эмиэ Үөһээ Бүлүү бөҕөһө Иннокентий Иннокентьевы суулларар. Бу кэнниттэн быһаарыылаах хапсыһыыга Нам бөҕөһө Игорь Софронеевы кылбар ньыманан быраҕан түһэрэр. Инньэ гынан Бүлүү боотура Николай Николаев эмиэ супербирииһинэн, 150 000 солкуобайынан наҕараадаламмыта.
Икки күннээх эриһии кэнниттэн хамаанданан түмүк маннык буолла: 1 – Үөһээ Бүлүү (54 очукуолаах); 2 – Амма (75); 3 – Таатта (78); 4 – Сунтаар (82); 5 – Томпо (84); 6 – Чурапчы (84); 7 – Хаҥалас (85); 8 – Дьокуускай (87); 9 – Бүлүү (103); 10 – Мэҥэ Хаҥалас (111); 11 – Кэбээйи (121); 12 – Ньурба (135); 13 – Уус Алдан (136); 14 – Нам (146); 15 – ХИФУ (162); 16 – Дьааҥы (186); 17 – Өлүөхүмэ (221); 18 – Өлөөн (224); 19 – Муома (243); 20 – Орто Халыма (243); 21 – Аллайыаха (249).
Чөмпүйүөннэр уонна призердар
55 кг (30 кыттааччы): 1 – Айаал Лыткин (Мэҥэ-Хаҥалас); 2 – Юрий Сыромятников (Томпо); 3 – Сергей Александров (Бүлүү) уонна Иван Лопатырев (Үөһээ Бүлүү).
62 кг (34 кыттааччы): 1 – Афанасий Протопопов (Уус Алдан); 2 – Александр Львов (Сунтаар); 3 – Дмитрий Ушницкай (Бүлүү) уонна Роберт Окороков (Амма).
70 кг (31 кыттааччы): 1 – Игнатий Андросов (Таатта); 2 – Юрий Сергин (ХИФУ); 3 – Очиржап Очиржапов (Хаҥалас) уонна Рустам Прокопьев (Үөһээ Бүлүү).
80 кг (23 кыттааччы): 1 – Олег Чернов (Томпо); 2 – Федор Данилов (Үөһээ Бүлүү); 3 – Афанасий Матвеев (Бүлүү) уонна Прокопий Петров (Дьокуускай).
90 кг (21 кыттааччы): 1 – Игорь Софронеев (Нам); 2 – Иннокентий Иннокентьев; 3 – Станислав Степанов (иккиэн – Үөһээ Бүлүү) уонна Алексей Захаров (Амма)
90 кг үөһээ (24 кыттааччы): 1 – Виталий Тимофеев (Томпо); 2 – Увар Тимофеев (Үөһээ Бүлүү); 3 – Николай Николаев (Бүлүү) уонна Дмитрий Рахлеев (Таатта).
Бэтэрээннэргэ
60 кг (14 кыттааччы): 1 – Алексей Дорожкин (Хаҥалас); 2 – Дмитрий Монастырев (Чурапчы); 3 – Александр Протопопов (Нам) уонна Клим Наумов (Сунтаар).
70 кг (19 кыттааччы): 1 – Николай Иванов (Таатта); 2 – Василий Уйгуров (Дьокуускай); 3 – Семен Павлов (Сунтаар) уонна Алексей Варламов (Мэҥэ Хаҥалас).
80 кг (19 кыттааччы): 1 – Александр Андреев (Чурапчы); 2 – Михаил Тихонов (Мэҥэ Хаҥалас); 3 – Алексей Некрасов (Дьокуускай) уонна Владислав Адамов (Үөһээ Бүлүү).
90 кг (15 кыттааччы): 1 – Сергей Владимиров (Хаҥалас); 2 – Алексей Михайлов (Сунтаар); 3 –Станислав Афанасьев (Дьокуускай) уонна Василий Бурмистров (Таатта).
90 кг үөһээ: 1 – Александр Румин (Нам); 2 – Николай Устинов (Амма); 3 – Лев Афанасьев (Дьокуускай) уонна Николай Тимофеев (Ньурба).
Сэҥээриилэр