Олунньу 15 күнүгэр Таатта Тыараһатыгар Арассыыйаҕа тыйаатыр, Саха сиригэр Сомоҕолоһуу, ону сэргэ төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүгэр аналлаах "Тыыннаах тыл" илин эҥэрдээҕи эдэр ааҕааччылар күрэхтэрэ буолан ааста. Тэрийээччилэринэн М.Н.Турнин аатынан Тыараһа орто оскуолата (сал. Полускин П.В), Л.Н.Турнин аатынан "Алгыс" норуот айымньытын дьиэтэ (сал.Сабарайкина А А.) буоллулар. Бырайыак ааптара - "Алгыс" норуот айымньытын дьиэтин уус-уран салайааччыта, Арассыыйа Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ Галина Полускина.
Күрэххэ Таатта, Чурапчы, Амма улуустарыттан уопсайа тоҕус оскуолаттан (Тыараһаттан икки оскуола, Чөркөөх, Ытык-Күөл, Чымынаайы, Амма улууһуттан Алтан, Соморсун орто оскуолалара, Чурапчы улууһуттан Чурапчы орто оскуолата, улуустааҕы гимназия, Соловьев орто оскуолата) барыта 63 оҕо кыттыыны ылла.
Кыра бөлөххө (1-5 кылаастар) 41, улахан бөлөххө (6-11 кылаастар) 22 оҕо кыттан, Саха сирин народнай суруйааччыларын айымньыларыттан ааҕан иһитиннэрдилэр. Күрэх уратыта - кыттааччылар проза жанрыгар (кэпсээн, сэһэн, роман) хапсар айымньылары, эбэтэр онтон быһа тардыылары эрэ аахтылар. Тэрийээччилэр сүбэлэһиилэринэн онно эбии ааптардаах остуоруйалар уонна драматтан монологтар киирэллэрэ көҥүллэммитэ.
Кыттааччылар сүрүннээн улуу классик суруйааччылар А.И.Софронов, Н.Д.Неустроев, П.А.Ойуунускай, биллэр прозаиктар Н.Е.Мординов -Амма Аччыгыйа, Д.К.Сивцев - Суорун Омоллоон, Софрон Данилов, Николай Золотарев - Якутскай, о.д.а айымньыларыттан ааҕан иһитиннэрдилэр.
Дьүүллүүр сүбэҕэ Арассыыйа, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, "Чолбон" литературнай сурунаал үлэһитэ Иван Осипов - Ойуур Уйбаан, П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын артыыһа, дириэктэри солбуйааччы Петр Макаров, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Кэскил” оҕо хаһыатын корреспондена Павел Ильин, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, суруйааччы Ирина Колодезникова, Тааттатааҕы "Кустук" оҕо образцовай драматическай тыйаатырын салайааччыта Татьяна Захарова, Таатта улууһун үөрэҕин управлениетыттан Нарияна Охотина үлэлээтилэр.
Күрэх сүүмэрдиир түһүмэҕэ бөлөхтөрүнэн арахсан икки сиринэн тэҥинэн ыытылынна. Онтон түмүктүүр түһүмэххэ икки бөлөхтөн уопсайа 16 ааҕааччы талыллан киирдэ. Эбиэт кэмигэр атын улуустартан кэлбит делегациялар Лука Николаевич аатынан түмэлгэ ыалдьыттаатылар. Түмэл сэбиэдиссэйэ Светлана Николаевна Собакина тыараһалар киэн туттар киһибит - Лука Турнин олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин-хамнаһын сырдатан кэпсээтэ.
Түмүктүүр түһүмэх Кыйы сэлиэнньэтин "Арчы" эстетическэй киинигэр 15.00 чаастан ыытылынна. Саала толору көрөөччүнэн туолла. Тыараһа орто оскуолатын "Дьоҕур" вокальнай бөлөҕүн ырыанан эҕэрдэтинэн саҕаланна. Онтон дьэ кыттааччылар биир биир талан ылбыт нүөмэрдэринэн тахсан айымньыларын ааҕан иһитиннэрдилэр. Бииртэн биир ураты айымньы, иэйиилээх ааҕыы манна баар буолла. Түмүктүүр түһүмэх кыттаччылара бары да олус бэлэмнээхтэрин көрдөрдүлэр, айымньы ис хоһоонун арыйарга бары кыахтарын ууран, олус кыһаллан, долгуйан туран аахтылар. Көрөөччүлэр олус чуумпутук, иһийэн олорон иһиттилэр. Төрөөбүт тылбыт улуу суруйааччыларбыт айымньыларын нөҥүө хас биирдии истээччини ардыгар долгутта, ардыгар күллэрдэ, ардыгар толкуйдатта...
"Тыыннаах тыл" күрэх түмүгэ маннык буолан таҕыста:
ГРАН-ПРИ - Ярослав Скрябин, 1 нүөмэрдээх Чурапчы орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ, "Үөрүү" оҕо сайдар киинин "Үрдэл" театральнай куруһуогун иитиллээччитэ (П.А.Ойуунускай "Кыһыл ойуун" драматтан монолог). Салайааччы А.И.Собакина.
Кыра бөлөххө:
1 миэстэ - Аделина Унарова, Ытык-Күөл 1 нүөмэрдээх орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ(П.А.Ойуунускай "Тураах тууһута") Салайааччы М.В.Алексеева.
2 миэстэ - Лилия Чехченнонова, Тыараһа орто оскуолатын 3 кылааһын үөрэнээччитэ, "Алгыс" НАДь иһинэн "Ыллык" театральнай студия иитиллээччитэ (Суорун Омоллоон, "Хараҥаҕа тыкпыт сырдык" ). Салайааччылар: Пудова Е.С., Полускина Г.И.
3 миэстэ - Айсана Полускина, Тыараһа орто оскуолатын 2 кылааһын үөрэнээччитэ, "Алгыс" НАДь иһинэн "Ыллык" театральнай студия иитиллээччитэ (Амма Аччыгыйа, "Тоҕус төгүл тоҕо" "Иккис тоҕо"). Салайааччылар: Халыева Г.Ф., Полускина Г.И.
Улахан бөлөххө:
1 миэстэ - Саяна Бучугасова, Тыараһа орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ (Амма Аччыгыйа "Сааскы кэм"). Салайааччылар: Давыдова В.И., Варламова У.Н.
2 миэстэ - Коля Чехченнонов, Тыараһа орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэ (Амма Аччыгыйа "Балаҕан иһэ") Салайааччы: Турнина В.И.
3 миэстэ - Сандаара Борисова, Чөркөөх орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ (П.А.Ойуунускай "Сүрэх"). Салайааччы: Бондарева М.П.
Анал ааттар:
"Кэскил" хаһыат номинацията - Вася Полускин, Тыараһа орто оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ, Алгыс" НАДь иһинэн "Ыллык" театральнай студия иитиллээччитэ (Н.Д.Неустроев "Куораччыт"). Салайааччылар: Данилова Е.С., Полускина Г.И.
"Чолбон" сурунаал номинацията - Сайаан Алексеев, Чурапчы улууһун Соловьев орто оскуолатын 2 кылааһын үөрэнээччитэ (Суорун Омоллоон "Дьэрэкээн оҕолор"). Салайааччы: Собакина Д.П.
"Бичик" кинигэ кыһатын номинацията - Афоня Наумов, Амма улууһун Соморсун орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ (Иван Гоголев "Манчаары"). Салайааччы: Охлопкова Н.С.
Саха тыйаатырын номинацията - Айгуль Игнатьева, Тыараһа орто оскуолатын 11 кылааһын үөрэнээччитэ (Алампа "Уйбааннаах Маайыстара"). Салайааччы: Соловьева С.К.
"Чугдаарар чуораанчык" Тыараһатааҕы "Хардыы" литературнай түмсүү номинацията - Василина Слепцова, Тыараһа орто оскуолатын 5 кылааһын үөрэнээччитэ (Петр Тобуруокап "Дьэдьэнньиттэр"). Салайааччылар: Давыдова В.И., Варламова У.Н.
"Дорҕоонноох ааҕааччы" номинация - Ефим Кладкин, Тыараһа коррекционнай интернат-оскуола 9 кылааһын үөрэнээччитэ (Петр Тобуруокап "Буукубалар мунньахтара"). Салайааччы: Турнина Н.И.
Күрэх тэрийээччилэрин анал номинацията - Ангелина Кривошапкина, Чурапчы улууһун Соловьев орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ (Николай Якутскай "Эһэлээх бөрө иирсээннэрэ"). Салайааччы: Попова Г.Д
Саха тыйаатырын махтал суруга - Артем Унаров, Ытык Күөл 1 нүөмэрдээх орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ (Т. Сметанин "Саллаат саата"). Салайааччы: Софронова М.Е.
"Умсугутуулаах ааҕааччы" - Таисия Софронеева, Амма улууһун Соморсун орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ (А.Кривошапкин "Мин хотугу дойдубуттан ордук үтүө сир суох"). Салайааччылар: Готовцева А.Г., Софронова М.П.
Күрэх кэннэ түмүк тахсыар диэри бары көрөөччүлэри, кыттааччылары ыллам ырыатынан Тыараһа орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Уйгууна Халыева эҕэрдэлээтэ. Ол кэннэ "Алгыс" норуот айымньытын дьиэтин иһинэн үлэлиир "Ыллык" театральнай студия оҕолоро кыттыылаах уһуллубут (видеограф: Сардаана Худогизова, аранжировка - Антон Иванов, звукозапись - Анатолий Варламов) Тыараһа орто оскуолатын 2 кылааһын үөрэнээччитэ, студия иитиллээччитэ Дайаана Сабарайкина толоруутугар И.Васильев - Лэгэнтэй тылларыгар уонна матыыбыгар "Туман" диэн ырыа килиибэ сүрэхтэннэ.
Салҕыы күрэх туһунан салайааччылар, кыттааччылар санаа атастаһыылара буолла. "Тыыннаах тыл" күрэх сыллата ыытылларыгар эттилэр, бастакы тэрээһин үрдүк таһымҥа ааспытын бэлиэтээтилэр, Таатта оҕолоро олус бэлэмнээхтэрин, талааннаахтарын тоһоҕолоон эттилэр.
Маннык күрэх үгүс дьон, тэрилтэ өйөбүлүнэн ыытылынна. Барҕа махталбытын биллэрэбит биһиги этиибитин өйөөбүт Таатта улууһун дьаһалтатыгар (Соров М.М., Сивцева И.А.), культура управлениетыгар ( Вырдылин Г.Г.), үөрэх управлениетыгар (А.Н.Миронова), Тыараһа нэһилиэгин дьаһалтатыгар (Сунхалыров С.В.), "Бичик" кинигэ кыһатыгар (салайааччы А.В.Егоров), "Чолбон" сурунаал редакциятыгар (редактор Макеев Д.Н.), "Кэскил" оҕо кинигэтин кыһатыгар (салайааччы А.Е.Андреева), П.А.Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырыгар (дириэктэр А.П.Николаев), Таатта улууһунааҕы Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыба тэрилтэтигэр (Павлов Д.Д.), Баайаҕатааҕы "Баай ас" кэпэрэтиипкэ (Андросов С.Н.), Тыараһа нэһилиэгин "Хардыы" литературнай түмсүүтүгэр (салайааччы Лексекуна Т.М.), ааҕааччылары бэлэмнээн аҕалан кытыннарбыт бары салайааччыларга, төрөппүттэргэ.
"Тыыннаах тыл" күрэх сыллата ыытыллыа, түһүлгэтэ кэҥээн, кыттааччыта элбээн иһэригэр бигэ эрэллээхпит.
Галина ПОЛУСКИНА
