Саха киинэтэ, төһө даҕаны аар саарга тахсыбыт аатырдар, «Сахавуд» эҥин диэн дорҕоонноохтук ааттаннар, оҕоҕо аналлаах уус-уран, ойуу киинэни (мультфильмы) оҥорон таһаарыыга үөскэх эрэ таһымыгар сылдьар. Оттон хайа баҕарар сайдыылаах омукка оҕо киинэтин уһулуу бастакы уонна тыын суолталаах. Биһиэхэ, хомойуох иһин, ону өйдүүр дьон олус аҕыйах. Бэҕэһээҥҥэ диэри оҕо киинэтин сайыннарыыга тиийиэхпит ыраах дии саныырым...
Муус устар 7 күнүгэр, киинэ тыйаатырыгар ыҥырыынан сылдьар тоҕоостоох түгэн көстүбүччэ, «Оҕо саас» диэн уус-уран киинэ сүрэхтэнэр бастакы күнүгэр алтыс кылааска үөрэнэр кыыс оҕобун илдьэ бардым. Кырдьыга да, киһи санаатыгар туппута туолар дииллэринии, мин бу киинэ афишатын эрдэ көрөн, олус сөбүлээбитим. Афишаҕа сурдьуларбын санатар бэлэсипиэттээх уолаттар хаартыскалара уонна аллараа өттүгэр хас биирдии тыа оҕотугар өйдөнөр «илиннэр – арҕаалар» диэн сурук баара. Ону ааһан иһэммин хаартыскаҕа түһэрэн бииргэ үөрэммит оҕолорбор ыыппытым: «Көрүҥ, бу биһиэхэ эрэ буолбатах, атын улуустарга эмиэ баар эбит» диэн.
Киинэ олус судургу «Оҕо саас» диэн аата уонна биирдэ да истибэтэх Никандр Федоров диэн эдэр режиссер аата миигин сонньуппатаҕа. Бэйэм сэрэйэн көрөр дьоҕурбунан бу киинэттэн туох эрэ уратыны, дьиҥнээҕи уонна үйэлээҕи кэтэспитим. Оттон оҕом, хаһан да үчүгэй сахалыы оҕо киинэтин көрбөтөх кыысчаан, улаханнык баҕарбатар да, киинэ тыйаатырыгар сылдьыбатаҕа ыраатан барсыбыта. Кини иһигэр, арааһа, дьиэтигэр олорон били сөбүлүүр «Дорама» сериалын көрүөн баҕарбыта.
Тыйаатырга киирэ түһээт, хайа эрэ уолаттар бөлөҕүнэн аймалаһа сылдьалларыгар хараҕым хатанна. Онтум киинэҕэ оонньообут оҕолор режиссердарын кытта эбит. Оччолооҕу көрөөт, хаартыскаҕа түһэрэн ыллым. Бэрт сэргэх, элэккэй дьон, үөрүүнү кытта сөбүлэстилэр. Кыыһым бэйэтин саастыы оҕолору көрөн, эмиэ сэргэхсийбит курдук буолла.
Киинэбит саҕаланна. Саала наһаа толорута суох. Киэһэ үлэ кэннэ син баар буолуохтарын сөп этэ даҕаны, үчүгэй оҕо киинэтигэр сылдьа үөрүйэҕэ суох дьон буоллахтара. Дьэ, уот умуллаатын кытары, оҕо сааска илэ айан саҕаланна. Сүрүн дьоруой Сарыал дьиэтиттэн тахсан барыаҕыттан, доҕотторун көрсүөҕүттэн саҕалаан, олус мындырдык толкуйдаммыт сюжеттар тахсан истилэр.
Оҕом сотору-сотору уолаттар кэпсэтиилэриттэн күлэн ылар. Кини, төһө да куорат оҕото буоллар, сахалыы саҥарар убайдардаах, саха кылааһыгар бииргэ үөрэнэр уолаттардаах, онон киинэҕэ баар барыта киниэхэ олус чугас уонна өйдөнүмтүө буолан биэрдэ.
Тус бэйэм, эрэдээктэр идэбинэн, оҕолор диалогтарыгар онон-манан көнүөн сөптөөх түгэн баарын истэн хааллым эрээри, сценарист уонна оператор чаҕылхай үлэтин кэрэхсии олороммун, улаханнык аахайбатым.
Мин санаабар, саалаҕа олорор дьон улахан аҥаара «бу мин туспунан киинэ дии, бу мин кэмим, мин доҕотторум» диэн саныы олорбут буолуохтаах, тоҕо диэтэххэ, манна буолар барыта оччотооҕу да, билиҥҥи да тыа оҕолорун үөрүүлээх уонна хомолтолоох олохторун хайдах баарынан сатабыллаахтык көрдөрөр.
Чуолаан, 80-90-c сыллар оҕолоругар: сыбаалканы кэрийии, бастакы бэлэсипиэти кэтэһии уонна алдьатыы, биир эмэ куһаҕан уол кыра уолаттарга хоруол буолан сордуура, бөһүөлэк биир эмэ дьикти киһитин туһунан эт тардар үһүйээннэрэ, оҕурсу уорааччылар айдааннара, түүннэри уот оттон хортуосканы үтэн, тушенка сылытан аһаан астыныы, матасыыкыллаах уолаттар, кыргыттар, ыһа-тоҕо сөтүөлээн дьоллонуу уонна атын да киһи сүрэҕэр букатын иҥпит оҕо саас кэрэ түгэннэрэ баар буоллахтара эбээт.
Эдэр режиссер киинэтигэр анимация элэмиэннэрин киллэрэн биэрбитэ көрөөччүгэ олус сонун уонна соһуччу буолла. Бэйдиҥэ оҕолорун оонньуутун олус кэрэхсээтим. Киинэҕэ киһи итэҕэйбэт оонньуута суох диэтэхпинэ, омуннааһын буолбата буолуо. Сүрүнэ, киинэни мин оҕом итэҕэйдэ, оттон мин оҕом саҥа саҕаланан эрэ олоҕор маннык – чахчы таһымнаах, «дьиҥнээх» оҕо киинэтин бастакытын көрбүтүттэн долгуйдум.
Онон Саха сирин олохтоохторун сахалыы оҕо киинэтин сайдыытыгар элбэҕи оҥорор кыахтаах НИКАНДР ФЕДОРОВ диэн күүстээх режиссердаммыппытынан үөрэн уонна долгуйан тураммын ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин. Туспа уруй-айхал тылларын киинэ сценариһыгар, уһулуу операторыгар, тыас-уус операторыгар уонна ырыа айааччытыгар аныыбын.
