Киир

Киир

Хой

Нэдиэлэ саҕаланыытыгар араас сынньалаҥ кулууптарыгар, биэчэрдэргэ, бардарга сылдьыбатыҥ ордук буолуо. Солуута суох кыра төрүөттэн доҕотторгун, ордук дьахталлары, кытта сыһыан эмискэ алдьаныан сөп. Бу нэдиэлэтээҕи былааннаргар кэккэ уларытыылары киллэр. Нэдиэлэ иккис аҥаара бэркэ ааһыа. Бу кэмҥэ эн “этиҥ аһыллан”, араас дьиктини көрөр-билэр, ичээмсийэр дьоҕуруҥ көбөн кэлиэ.

Оҕус

Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар бииргэ алтыһар кэллиэгэҕин эбэтэр кэргэҥҥин кытта сыһыаныҥ тупсуо, сааһыланыа. Бу – атастары-доҕоттору кытта куомуннаһан араас көрдөөх-нардаах тэрээһиннэргэ, биэчэрдэргэ сылдьарга, сынньанарга үчүгэй кэм.

Ол эрээри үп-харчы боппуруоһугар сэрэхтээх буол, былааҥҥа киирбэтэх ороскуот, сүтүк тахсыан, малыҥ-салыҥ алдьаныан сөп. Өрөбүллэри дьиэҕэр атаарарыҥ ордук.

Игирэлэр

Мантан салгыы тугу гынаргын, күүскүн-кыаххын уонна дьоҕургун-дьулуургун туохха туһаайаргын мунаара сылдьаҕын. Чахчы, үлэбэр-хамнаспар, хайдах сыһыаннаһабын: барытын уруккутунан хаалларабын дуу, тугу эрэ уларытабын дуу? Нэдиэлэ бастакы аҥаара – доруобуйаны көрүнэргэ бэртээхэй кэм. Өрөбүллэргэ үлэни-хамнаһы барытын умнан, үчүгэй аҕайдык сынньан, күүстэ-сэниэтэ мунньун.

Араак

Интэриниэтинэн эбэтэр айаҥҥа сылдьан дьону-сэргэни кытта алтыһыыҥ элбиэ. Наһаа интэриэһинэй, киһи холобур оҥостуон сөптөөх дьонун кытта билсиэҥ. Ити чааһыгар нэдиэлэ бастакы аҥаара аһара бэрт буолуо. Кэрэ эбэтэр күүстээх аҥаары булан, истиҥ иэйиилээх сыһыаны олохтуур кыах да көстүө. Нэдиэлэ ортотугар суут-сокуон бэрэстэбиитэллэрин кытта бэрдэ суох аалсыһыы буолуон сөп. Өрөбүллэри дьиэҕэр атаар.

Хахай

Тыҥааһыннаах, долгуйуулаах нэдиэлэ күүтэр. Билэр дьоҥҥут, аймахтаргыт ортотугар араас кыһалҕа үөскээн, ол быһаарыытыгар күүскэ үлэлэһиэххит. Ыал хахайдар элбэхтик үп-харчы боппуруоһун быһаарсыахтара. Харчы боппуруоһун сыспакка-соспокко нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар быһааран кэбиһэргит ордук буолуо. Кимнээхтэн эрэ көмө кэлиэн сөп.

Өрөбүллэргэ дьиэҕэр ыалдьыттары ыҥырыма.

Кыыс

Дьиэ кэргэҥҥит иһигэр баар уустук-мунаах боппуруостары барытын быһаарсан кэбиһэргэ үчүгэй кэм. Дьиэ кэргэн иһигэр сыһыан муҥутуурдук тупсуо, эһиги сүрэххит аҥаара хайдах курдук үчүгэйин өссө төгүл көрөн-билэн итэҕэйиэххит. Аймахтары-доҕоттору кытта сыһыан эмиэ аһара бэрт. Нэдиэлэ ортотугар кимниин да кыыһырсыма, ол эйиэхэ наадата суох. Өрөбүллэргэ бэйэҥ массыынаҕынан ыраах айаҥҥа барыма.

Ыйааһын

Урут хаһан эрэ оҥоро сатаабыт дьыалаҕар төттөрү төннөн кэлиэҥ. Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар аскын-үөлгүн көрүн, тугу эрэ уларытар наада буолла быһыылаах. Саҥа диетаны боруобалаан көр. Эмтэнэн доруобуйаны тупсарарга үчүгэй кэм. Ол эрээри, араас хиимийэнэн, эминэн наһаа үлүһүйүмэ. Арыгыны эмиэ испэтэх ордук. Сүһүрэр куттал баар. Өрөбүллэргэ атын дойду дьонун кытта букатын алтыһыма.

Скорпион

Наһаа элбэх уонна үчүгэй иэйиилээх нэдиэлэ күүтэр. Ордук, таптаһа сылдьар эдэр дьону. Кэлэр кэскилгитин толору эрэллээх көрөҕүт, ол эрэлгит эһиги күннээҕи дьыаланы быһаараргытыгар күүскэ көмөлөһөр. Саамай сүрүнэ, тохтоон-олорон эрэ хаалыма, инниҥ диэки айымньылаахтык анньан баран ис. Өрөбүллэргэ араас сүүйсүүлээх оонньууга кыттыһыма, көрдөөх бэчэрииҥкэлэргэ сылдьыма.

Охчут

Бу кэмҥэ эн хайдах эрэ бириэмэ уонна миэстэ булан, соҕотоҕун хаалан олоххун-дьаһаххын толкуйданнаххына, куккун-сүргүн сааһыланнаххына сатаныыһы. Онто суох салгыы ситиһии-кыайыы аргыстаах сылдьарыҥ уустук буолуо. Уоскуй, үчүгэйдик толкуйдан. Чугас дьоҥҥун, дьиэ кэргэҥҥин кытта сыһыаҥҥар тугу эрэ уларытыаххын баҕарар курдуккун. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар ыалдьыттыы барыма, бэйэҕэр да ыалдьыттары ыҥырыма.

Чубуку

Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар бэрт элбэх уонна интэриэһинэй кэпсэтии, алтыһыы күүтэр. Билэр дьоҥҥун, доҕотторгун кытта чугасаһыаххын, кэпсэтиэххин баҕараҕын. Муударай киһини кытта көрсөн элбэх саҥаны-сонуну билиэххин сөп. Куорат таһыгар, даачаҕа, пикниккэ сынньана барыы аһара табыллыа. Ким эрэ көмөҕө ыҥырдаҕына – сөбүлэс. Эн онно бэйэҕэр наһаа туһалааах уопуту, билиини ылыаҥ.

Күрүлгэн

Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар үп-харчы, баай-дуол боппуруоһа бэркэ табыллар чинчилээх. Былааннаабытыҥ барыта туолуо, дохуотуҥ эбиллиэ. Бу кэмҥэ бэйэҥ да өйдүөҕүҥ, улахан дьыаланы ситиһэргэ элбэх үп-харчы эрэйиллэрин.

Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар балаһыанньа төрдүттэн уларыйыа: харчы киириитэ тохтуурун ааһан, өссө сүтэриэххин сөп. Кыахтаах, улахан дьону кытта иирсимэ, ол туох да үтүөнэн түмүктэниэ суоҕа.

Балыктар

Бэйэҥ ис уонна тас туруккун сааһылан, тупсар, өрө тарт. Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар өйүҥ-санааҥ аһара тобуллан, сытыырхайан, урукку-хойукку олоххун барытын саҥалыы анааран көрөр кыахтаныаҥ. Ааспыт алҕастаргар-кыайыыларгар сыана быһыаҥ. Бэйэҥ хайдах бааргыттан тупсан, үчүгэй буолан көстө сатаама. Ол туһата суох. Оҥоро сатаан “үчүгэмсийиитэ” да суох бэйэҥ үчүгэйгин.  

Санааҕын суруй