Хой
Бу күннэргэ, төһө кыалларынан, бэйэҕэр туһалаах сонуну, иһитиннэриини билэ-көрө сатаа. Онно бэйэҕин долгутар хоруйдары булан, үлэҕэр-хамнаскар улахан хамсааһыны таһаарыаҥ. Ким эмэ көрдөстөҕүнэ – саарбахтаама, тугу барытын быраҕан да туран көмөлөһөргө кыһан. Ол эйиэхэ уон бүк улаатан төннүөҕэ.
Сэттиэлэ саҕаланыытыгар кэллиэгэлэргин кытта иирсимэ, туттуна сатаа. Күүскүн-сэниэҕин харыстаа.
Оҕус
Олох уустуктарыттан олус баттаппыт, самныбыт курдуккун. Туох да кыайтарбат. Онон, баар балаһыанньаны өйдөөн, тугу эрэ уларытан, күүскэ хамсаныаххын наада. Оччоҕуна сэттиэлэ иккис аҥаарыгар ситиһии-кыайыы суолугар киириэҥ. Үпкэ-харчыга сыһыаннаах, улахан суолталаах быһаарыыны ылыныаҥ. Өрөбүллэргэ бэйэҕэр аһара барсар, олоҕуҥ аргыһа буолар кыахтаах “идеальнай” киһини көрсөр чинчилээххин.
Игирэлэр
Аһара сылаарҕаабыккын, онон доруобуйаҕын көрүнэриҥ уолдьаспыт. Тымныйыыттан сэрэн. Орто күҥҥэ уопсай туруккун уларытар тэрээһини ыыт. Ону хайдах тэрийэргин бэйэҥ толкуйдаа: дьону мунньаҕын дуу, соҕотоҕун дуу... Ол кэннэ кыһалҕаҕын барытын киэр илгэн кэбис. Сэттиэлэ бүтүүтүн диэки үп-харчы кыһалҕата долгутуо. Тугу барытын быраҕан туран ону быһааран кэбис. Өрөбүллэргэ “уохтаах утаҕы” иһимэ.
Араак
Бэйэҕэр муҥутуур эрэллээх буол. Ылсыбыт дьыалаҕар айымньылаахтык сыһыаннас, саһа сылдьар дьоҕургун-талааҥҥын уһугуннар. Сэттиэлэ ортотугар дьыалабыай кумааҕыга, докумуоҥҥа букатын чугаһаама, улахан тэрилтэлэргэ сылдьыма. Сэттиэлэ бүтүүтүн диэки тугу саныыргын барытын саҥара сылдьыма, туттун. Саҥа дьыллааҕы ороскуоккун ааҕын. Аһара дэлэмсийимэ, бэлэҕинэн үлүһүйүмэ, харчыгын кэмчилээ.
Хахай
Туох эрэ кыһалҕаттан, урукку туруоруммут соруккун уларытарга күһэллиэҥ. Ол – үчүгэйгэ. Саҥа ылыммыт сыалыҥ-соругуҥ быдан туһалаах, көдьүүстээх буолуо. Ханыы күҥҥэ ханнык эрэ тойону-хотуну кытта кыыһырсыы буолуон сөп, онтон аһара долгуйума. Орто күн – таптал күнэ. Туох эрэ хамсааһын баар буолуо. Чэбэр күҥҥэ үлэҕинэн аһара үлүһүйүмэ, аа-дьуо сырыт. Өрөбүллэргэ адьас кими да итэҕэйимэ – албыннаары гыналлар.
Кыыс
Судургута суох сэттиэлэ эрээри, бу кэмҥэ эн бэйэҥ салгыы тугу гынаргын быһаарыаҥ, саамай сөптөөх суолу тобулуоҥ. Аһара аралдьыйбакка, болҕомтоҕун чопчу биир суолга туһаай. Сэттиэлэ ортотугар кимтэн да көмө эрэйимэ, бэйэҥ дьоҥҥо көмөлөһөр суолгун тобул. Сэттиэлэ бүтүүтүгэр киһи олоҕор, доруобуйатыгар кутталлаах суолларга киирэн биэримэ, айаннаама, суол быраабылатын кэһимэ. Өрөбүллэргин дьиэ кэргэҥҥин кытта атаар.
Ыйааһын
Бэйэҥ тус кыһалҕаларгын быһаарарга бириэмэҕин ыытыаҥ. Чугас дьоҥҥуттан сылтаан санааҥ алдьаныа. Уруккуттан баттык буола сылдьыбыт уустук боппуруостар ыйдаҥаран, чуолкайданан барыахтара. Ол барыта наһаа санаа хоту да буолбатар, этэҥҥэ буолуо.
Сэттиэлэ ортотугар дьон сүбэтин-аматын иһит. Чэбэр күн – дьыалабыай кэпсэтиини ыытарга табыгастаах күн. Онно санааҕын аһаҕастык этэн, биллэрэн кэбис.
Скорпион
Үлэ-хамнас туһунан ис санааҕын кэллиэгэлэргин кытта үллэстибэтиҥ ордук. Кэтэх санаалаах дьон ону “туһааннаах аадырыһыгар” хобулаан биэриэхтэрин сөп. Сэттиэлэ саҕаланыытыгар барбыт командировкаҥ үлэҕэр, карьераҕар аһара туһалаах буолуо. Сэттиэлэ ортотугар санааҕын сааһылан, сыалгын-соруккун чопчулан. Өрөбүллэргэ санааҥ оонньоон тугу барытын ыһыаххын-тоҕуоххун, кумалыаххын баҕараҕын эрээри – туттун!
Охчут
Тыҥааһыннаах сэттиэлэ, онон аһара элбэх былааны оҥостума. Тугу барытын олохтоохтук толкуйдаан эрэ баран оҥор. Өйдөммөт үлэни-хамнаһы барытын биирдэ саба тута сатаама. Баар уустуктаргар эбии үп-харчы боппуруоһа хос таһаҕас буолан кыһарыйар. Ол эрээри барыта оннун булуо, онтон долгуйума.
Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар доруобуйаҕын көрүн, аһара элбэҕи аһаама, кэмигэр утуй.
Чубуку
Үлэни барытын биирдэ үмүрү тута, бүтэрэ сатаама, аһара айманыма. Саҥа дьылга диэри бириэмэ элбэх, барыта кыайтарыа. Харчыгын ааҕына сырыт. Таптыыр дьоҥҥун умнума. Ол быыһыгар, үп-харчы докумуонун, дьыалаҕын-куолугун ыпсар. Сэттиэлэ ортотугар “өйө суох” дьону көрсүөххүн сөп, онтон сэрэн. Өрөбүллэргэ наһаа бэрдэ суох үлэ-хамнас, түбүк күүтэр. Төһө да сөбүлээбэтэҕиҥ иһин, ону оҥордоххуна сатанар.
Күрүлгэн
Онно-манна түбэһиэх орооһоргуттан уонна сонумсаххыттан сылтаан, бөрүкүтэ суох балаһыанньаҕа киирэр чинчилээххин. Үп-харчы да, аат-суол да эмсэҕэлиэн сөп. Эн аһара мындыр, айымньылаах сыһыаҥҥын үлэҕэр өйдүөхтэрэ суоҕа. “Киһиргиир, киэбирэр” дии саныахтара, онтон сылтаан иирсээн көбөн кэлиэ.
Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар үпкэ-харчыга сыһыаннаах дьыалаларга киирэн биэримэ – сүүйтэриэххин сөп.
Балыктар
Төһө да кыһаллыбытыҥ иһин, бу сэттиэлэ эн былааннаабытыҥ хоту барыа суоҕа. Барыта тохто-ыһылла турар чинчилээх. Онтон ньиэрбинэйдээмэ. Сүрэҕиҥ тугу этэринэн тэрин-дьаһан. Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар доруобуйаҕын көрүн, дьону кытта алтыс, уопсастыбаҕа сырыт. Докумуоҥҥа болҕомтолоохтук сыһыаннас, туох өйдөммөтүн тута ыйытан ис. Өрөбүллэргэ харчыгын ыһыма-тоҕума, ааҕан-суоттаан тутун.
