Хой
Элбэх ситиһии баар буолуо эрээри, ол барыта үгүс сыранан, өй уонна үлэ улахан көмөтүнэн ситиһиллиэ. Онно өйгүтүн-санааҕытын барытын түмүҥ, туох эрэ табыллыбатыгар эмиэ бэлэм буолуҥ. Ханыы күҥҥэ саарбах этиигэ-дьайыыга киирэн биэримэҥ, олоҕурбут нуорманы-бэрээдэги кэһимэҥ. Чэбэр күҥҥэ санааҥ алдьаныан сөп, ол уһуннук салҕанан барбатын туһугар, төрүөтүн быһаар. Уугун хана утуйа, толору сынньана сырыт.
Оҕус
Тулалыыр дьонуҥ араас ньыманан ньиэрбэҕэр оонньуу, кыынньыы сатыыллар да, онно бэринимэ, барытын тулуйарга бэлэм буол. Бу сэттиэлэҕэ ис санааҕын дьоҥҥо ыһа-тоҕо кэпсии сылдьыма – өйдүөхтэрэ суоҕа. Өйдөөбөттөрүн ааһан, соруйан кыыһырда сатыахтара. Сэттиэлэ ортотуттан бэйэҥ кыайар-сатыыр дьыалаҕынан ылсан дьарыктан. Онно улахан ситиһии күүтэр. Сөбүн көрөн сынньана-сынньана сылдьыахха эрэ наада.
Игирэлэр
Судургута суох сэттиэлэ күүтэр. Ол төрүөтэ – сылаарҕааһын уонна доруобуйа мөлтөҕө. Чугас дьону кытта өйдөһүү – мөлтөһүөр соҕус. Үлэҕэр кэллиэгэлэриҥ үлэни барытын эйиэхэ найылыыллар. Олору кытта эйэлээхтик быһаарсан өйдөспөтөххүнэ, улахан “хабыр хапсыһыы”, иирсээн буолуон сөп. Орто күҥҥэ бэрт уустук сорук наһаа судургутук быһаарыллан хаалыа. Өрөбүллэри айылҕаҕа атаардаххына – бэйэҥ абыраныаҥ.
Араак
Бу сэттиэлэҕэ айар дьоҕур намырыа, үлэҕэ дьүккүөр-дьулуур мөлтүө, настарыанньа алдьаныа. Баар балаһыанньаҕа бас бэриммэккэ, күннээҕи үлэни-хамнаһы дьаныардаахтык ыпсара сырыт. Чэбэр күҥҥэ бэйэҥ дьоҕургунан-кыаххынан “чаҕылыйан” хаалар тоҕоос көстүө, ол эн кэнэҕэски карьераҕар туһалаах буолуо. Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар аһара элбэх үлэ көстөн иэдэтиэ, онтон бэйэҕин харыстан, аа-дьуо сырыт.
Хахай
Сэттиэлэ улахан аҥаарын үлэҕэр, улахан барыстаах бырайыак оҥоруутугар анаа. Дьиэ кэргэниҥ, аймахтарыҥ дьиэ-уот бытархай кыһалҕатынан аралдьытыахтара, онон-манан киирэн-тахсан ньиэрбэҕэр оонньуохтара. Онтон дьалты сырыт, бэйэҕин кыана тутун. Уопуттаах кэллиэгэлэргин кытта үлэ эрэ кэмигэр буолбакка, атын кэмҥэ эмиэ алтыс, бодорус, сүбэлэс. Оччоҕуна интэриэһинэй, барыстаах этии киириэн сөп.
Кыыс
Бу сэттиэлэ – үлэҕэр да, тус олоххор да “сулустаах” кэм. Омуҥҥун-төлөҥҥүн кыана тутун, аһара өрүкүйүмэ, мээнэ тыллаһыма. Аймахтаргар, кэллиэгэлэргэр тулуурдаах буол, кыраҕа кыыһырыма. Орто күҥҥэ уруккуттан былааннаммыт дьыалаҥ тохтуо, онтон аһара долгуйума. Доруобуйаҕын, үпкүн-харчыгын көрүнэ сырыт. Өрөбүлгэ “урукку олоххуттан” биир киһи күөрэйэн кэлэн, сыһыаны салгыырга ыҥырыа...
Ыйааһын
Бөҕү ыраастанар сэттиэлэ. Үлэҕин, дьиэҕин-уоккун сааһылаа, урукку-хойукку иэстэри ыпсар, төлөһөрү төлөөн, эрэннэрбиккин толорон кэбис. Чэбэр күҥҥэ соһуччу иирсээн күөдьүйэр чинчилээх, ону дириҥэтимэ. Араас моһолу, кыҥыр-хаҥыр саҥаны күлэ-сала аһаран испэт буоллаххына, салалтаҕын, кэллиэгэлэргин кытта “тыҥааһын” үөскүөн сөп. Өрөбүллэргэ сонун киһи көстүө, кинини кытта өр кэмнээх, кэскиллээх сыһыан үөскүө.
Скорпион
Олоххор тугу эрэ уларытаары, хачыгыраа да хачыгыраа буолаҕын. Ол сыралаах-сылаалаах үлэттэн сэттиэлэ ортотугар эрэ босхолонуоҥ. Чэбэр күҥҥэ эр санааҕын ылынан, ханнык эрэ “наадалаах” киһиэхэ төлөпүөннээ, эбэтэр приемҥа киирэ сырыт. Бэйэҥ күүскэ ылыстаххына, туруннаххына эрэ дьыаланы хамсатар кыахтааххын. Сэттиэлэ бүтүүтэ элбэх харчы киирэр сибикитэ биллэр. Ону мээнэ матайдаабакка, уурунан кэбис.
Охчут
Саамай хорсун ыра санааҕын толорууга киирис. Бастакы үтүө түмүгү көрөн, бэйэҥ киирдэр киирэн баран иһиэҥ. Ханыы күҥҥэ настарыанньаҕын түһэриэхтэрэ эрээри – туттун, “уоту уотунан умуруора” сатаама. Тугу гынаргын чугас киһигиттэн сүбэлэт. Чэбэр күҥҥэ аймахтар кыһалҕаларын барытын эйиэхэ сүктэрэ сатыахтара, онно киирэн биэримэ. Сырыттыннар. Сэттиэлэ бүтүүтэ кимҥэ эрэ бэлэх оҥор, ол эйиэхэ уон бүк улаатан төннүө.
Чубуку
Дьиҥинэн, үчүгэй сэттиэлэ. Аан күҥҥэ үлэ-кыһалҕа бөҕө биирдэ өрө оргуйа түһүө: тойон-хотун мөҕүүтэ, киһи кыайбат элбэх үлэтэ, сүүс араас түбүк-сорук... Ону ыксаабакка, аа-дьуо барытын наардаан-сааһылаан толорон кэбис, урукку алҕастаргын көннөр. Сэттиэлэ ортотугар күүппэтэх сиргиттэн соһуччу харчы бөҕө кэлиэ. Кэлэр ыйдарга тугу дьарыктанаргын, үлэҕин үчүгэйдик былааннаа, туһата суох дьыалалары хаалларан кэбис.
Күрүлгэн
Аһара айымньылаах сэттиэлэ, “бэйэни саҥалыы арыйыы” күүтэр. Сэттиэлэ саҕаланыыта аһара ноҕуруускаланыма, сынньана-сынньана холкутук үлэлээ. Тулуурдаах уонна дьаныардаах буолуу ирдэнэр. Чэбэр күҥҥэ “Кэрэ буолуу салонугар” сылдьан тас дьүһүҥҥүн-бодоҕун сэргэхсит, тупсар, ол эн сүргэҕин көтөҕүө. Өрөбүллэргэ үпкүн-харчыгын ааҕынан баран, туох эрэ сыаналаах малла атыылас.
Балыктар
Бу сэттиэлэни быһа дьон хараҕын ортотугар эргичийэ сылдьан элбэх күүскүн-кыаххын барыаҥ. Ханыы күҥҥэ биисинэскэ партнердаргын кытта кэпсэтиигэ дьыалабыай туону тутус, боппуруоһу этиһиигэ-иирсээҥҥэ тиэрдимэ. Саарбах докумуоннарга илии баттаама. Сэттиэлэ ортотугар бэрэбиэркэ тигинээн кэлиэн сөп. Чэбэр күҥҥэ улахан суолталаах боппуруос быһаарыллыа. Өрөбүллэр – тус олоххор муҥутуур ситиһиилээх күннэр.
