Хой
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар аһара уйаҥҥын–чарааскын уонна араас иэйиигэ-куойууга ылларымтыаҕын кыана туттуоххун, “кытаатыаххын” наада. Тас дьүһүнү-бодону тупсарарга, “имиджи” уларытарга табыгастаах кэм. Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар атастары-доҕоттору кытта элбэх алтыһыы күүтэр. Кинилэри кытта кэргэҥҥин билиһиннэрдэххинэ, ол бары өттүнэн үтүө дьайыылаах буолуо.
Оҕус
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар олоххо сыаннастаргын саҥалыы анааран көрүөҥ: барыта сөпкө баран иһэр дуо, тугу көннөрүөххэ, тупсарыахха сөбүй? Үчүгэй настарыанньалаах сылдьан тугу эрэ атыыласпытыҥ, эргиммитиҥ-урбаммытыҥ барыта үтүө түмүктээх буолуо.
Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар ону-маны таайар, өтө көрөр дьоҕуруҥ күүскэ уһуктуо, тулаҕар буола турар быһыы-майгы туох ис хоһооннооҕун дириҥник өйдүөҥ.
Игирэлэр
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар дьону-сэргэни кытта алтыһар-бодоруһар дьоҕур улаатыа, өй-санаа тобуллуо. Онон бу кэмҥэ төбөҕөр киирэр толкуйдары сурукка тиһэн ис. Туһалаах буолуо. Барыы-кэлии, айан эн уопсай туруккар үчүгэйдик дьайыа, уоскутуо.
Сэттиэлэ иккис аҥаара – бэйэни сайыннарарга, билиини-көрүүнү хаҥатарга, ону сэргэ успуордунан дьарыктанан эти-сиини чэбдигирдэргэ табыгастаах кэм.
Араак
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар дьиэ кэргэн иһинээҕи боппуруостары быһаара сатаа. Чугас дьоҥҥун, аймахтаргын кытта истиҥ сыһыаны олохтууруҥ олус туһалаах буолуо. Сэттиэлэ иккис аҥаара – үп-харчы боппуруостарын быһаарарга үчүгэй кэм. Уруккуттан ыралана, баҕара сылдьыбыт малгын-салгын атыылаһан, кэнэҕэски ороскуоккун-дохуоккун барытын сиһилии ааҕынан кэбис. Сыыһыаҥ суоҕа.
Хахай
Айар-тутар дьоҕуруҥ аһара үрдээн сылдьарын туһанан, айар үлэҕэ, сөбүлүүр дьарыккар ылыс. Ол эн бииртэн биир саҥа дьоҕургун-талааҥҥын арыйан иһиэ. Оҕолоргун кытта алтыһыы дууһаҕын манньытыа, сылаанньытыа. Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар доҕотторгун кытта түмсэн саҥа былааннаргын, идиэйэлэргин үллэстиэххин баҕарыаҥ. Дьону кытта бодоруһууҥ элбээн, эбии саҥа доҕоттору булуоҥ.
Кыыс
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар үлэҕэр-хамнаскар сыһыаннаах боппуруостары быһаарарга үлэлэс, ол үлэҥ ситиһиилээх буолуо. Бу сэттиэлэ былаһын тухары дьиэ кэргэҥҥинэн, дьиэҕинэн-уоккунан утумнаахтык дьарыктан. Оччоҕо дьиэҥ, чугас дьонуҥ, аймахтарыҥ иһинээҕи сыһыан олус тупсан-сайдан, адьас саҥа таһымҥа тахсар кыахтаах. Дьиэҥ – эн дурдаҥ-хаххаҥ, өйгүн-санааҕын, дууһаҕын уоскутар көмүс уйаҥ.
Ыйааһын
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар тус сыһыаҥҥар сэргэхсийии барыа: иэйииҥ (холобур, тапталыҥ) дириҥээн уонна күүһүрэн иһиэ. Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар сулумах ыйааһыннар сүрэхтэрин аҥаарын булар кыахтара хас да бүк улаатыа. Ол үтүө кэми мүччү туппакка, кинилэр хамсаммахтаан хаалыахтарын наада. Сэттиэлэ бүтүүтүгэр айар үлэнэн дьарыктаммыккыт үтүө түмүктээх буолуо.
Скорпион
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар бу билигин баар балаһыанньаҕынан астыммат буолуу, муунтуйуу түмүгэр, олоххун уларытан-тупсаран саҥа таһымҥа таһаарарга дьулуур баар буолуо. Эн онно толору сиппиккин-хоппуккун, кыайар кыахтааххын. Үлэҕэр кыһамньылаах сыһыаҥҥын салалтаҥ бэлиэтии көрүө. Ол түмүгэр хамнаскар эбиллии баар буолуон сөп. Аскын-үөлгүн кичэйэн көрүнэ сырыт, чөл олоҕу тутус.
Охчут
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар олоҕу көрүүгэр кэккэ уларыйыылар баар буолуохтара. Олоҕу толорутук, кэлимник көрөр кыахтанан, саҥа билиини-көрүүнү ылар дьоҕуруҥ улаатыа. Олоххо улахан уопуттаах, буспут-хаппыт, олох араас көстүүтүгэр барытыгар сыаналаах сүбэни биэрэр кыахтаах киһини көрсүөххүн сөп. Саҥа, ол иһигэр истиҥ иэйиини уһугуннарар көрсүһүүлэр эмиэ баар буолуохтара.
Чубуку
Сэттиэлэ бастакы аҥаарыгар улахан болҕомто үөһүгэр, сэҥээрии-биһирэбил ортотугар киирэн тахсыаҥ. Ол “сулустаах чааһыҥ” кылгас соҕус буолуо эрээри, онтон эн улахан дуоһуйууну ылыаҥ. Улахан суолталаах боппуруостары ыпсарыынан сэттиэлэ иккис аҥаарыгар дьарыктан. Тапталлааххын кытта сыһыаныҥ бөҕөргүө. Дьыалаҕа-куолуга, суукка-сокуоҥҥа сыһыаннаах боппуруостар табыллыахтара.
Күрүлгэн
Доҕотторгун кытта сыһыаныҥ өссө чугас, истиҥ таһымҥа тахсыа, саҥаттан саҥа сырдык идиэйэлэр, былааннар, дьарыктар көстөн иһиэхтэрэ. Сэттиэлэ иккис аҥаарыгар ханнык баҕарар саҥа дьыаланан (айар үлэҕэ, билимҥэ, успуорка уо.д.а.) эрэллээхтик дьарыктанан барыаххын сөп, туох барыта кыайтарар, сатанар чинчилээх. Уопсайынан, үлэҕэ-үөрэххэ сыһыаннаах боппуруостар бары ситиһии эрэ доҕуһуолланыахтара.
Балыктар
Сыалгын ситиһэргэ дьулууруҥ уруккугунааҕар ордук күүстээх. Ким да көмөтүгэр-сүбэтигэр наадыйбакка, тугу барытын ситиһиэххин баҕараҕын. Олоххо сыалыҥ-соругуҥ дьэҥкэрэн эрэ кэлэр буолбатах, ону хайдах олоххо киллэрэр ньыманы эмиэ тобулар кыахтааххын. Бэйэҕин хонтуруолланар дьоҕуруҥ – таһыччы. Туохха да аралдьыйбакка туруммут суолгунан баран истэххинэ, иннигэр элбэх ситиһии кэлэн иһиэ.