Киир

Киир

Хой

xoy

Нэдиэлэ саҕаланыыта сылаархааһын биллиэҕэ. Эккин-хааҥҥын эрчийиэххин наада. Аска аппетитыҥ икки-үс бүк улааппыт. Онон уойуоххун сөп. Ол эрээри, битэмииннээх, иҥэмтиэлээх аһылыгынан аһыы сылдьар куһаҕана суох. Суоппардар массыынаҕытын үчүгэйдик сууйа-тарыы сылдьыҥ. Тимир көлөҕө наадалаах саҥа малы-салы бэлэх тутуоҕуҥ. Үлэ туһунан эттэххэ, биир аптарытыаттаах киһи ыйыытын-кэрдиитин күүтэҕин, кини тугу этэринэн сылдьаҕын. Сүрэх дьыалатыгар сыһыан үчүгэй бөҕө.

Оҕус

ogyc

Туохтан да куттаммаккынан маладьыаскын. Туох эрэ иһэ-истээх дьыалаҕа киирсэ сылдьар эбиккин. Оонньуута суох уустук тургутууну ааһа сылдьаҕын. Бу түгэн кэннэ тус кыаххын, күүскүн билиэҕиҥ. Саамай сүрүнэ тус олоххун уонна үлэни бутуйума. Бэйэҥ кыаххар эрэн. Кимиэхэ да дьаһайтарыма, өлөн-охтон биэримэ. Тапталлааххын кытта ил-эйэ олохтонуутугар туруулас. Барыта бэйэҕиттэн тутулуктаах, син биир кыайыылаах тахсарга эрэн.

Игирэлэр

igire

Барытыгар инники күөҥҥэ сылдьыаҥ. Тулалыыр дьонуҥ эйигин үтүө холобур оҥостоллор. Саҥа саҕалыыр дьыалаҥ үтүө түмүктээх буоларыгар, доҕотторун көмөлөрүгэр эрэниэххин наада. Кинилэр эйиэхэ илиилэрин утары уунуохтара, күүскэ көмөлөһүөхтэрэ. Бэйэҕин үчүгэй өттүттэн көрдөрө сатаа. Арыый да холкутук, ньиэрбинэйдээбэккэ сырыт. Тус олох чааһыгар эттэххэ, тапталлааххын кытта өйдөһөҕүт, кытаатан тылгын көрүнэ сырыт, киһиҥ аһара өһүргэс.

Араак

rak

Эн олоххор балысхан уларыйыылар кэлэн эрэллэр. Бу ордук сулумахтарга сыһыаннаах. Үтүө уларыйыылар. Өскөтүн, саҥа сүүрээн санааҥ хоту буолбатаҕына, утарсыма – ыытан кэбис. Алҕаскын билинэргэ бэлэм буол. Карьераҕа эмиэ уларыйыылар күүтэллэр. Бу күннэргэ салалтаҥ саҥа бырайыагы ылсарга тыл көтөҕүөҕэ. Онон үлэ үөһүгэр, истиҥ таптал сыһыаныгар сууланан сылдьаҕын. Этэҥҥэ эрэ буол, доруобуйаҕын көрүнэ сырыт.

Хахай

xaxai

Иннигин-кэннигин кэтэнэн сырыт. Бастаан санаатахха, кыра соҕус алҕастар курдук буолуохтара эрээри, иһэ-истээх буолуон сөп. Ыаллар өйдөспөт буолуулара элбээбит. Хахайдар майгыларын күүскэ биллэрэллэр, “тыас” таһаараллар. Ол эрээри, күннээҕи олоххо улахан кыһалҕа суох. Чугас дьонуҥ бары этэҥҥэ сылдьаллар, харчы да киириитэ куһаҕана суох. Күннээҕи олоххун уларыта таарыйа туох эрэ саҥа хамсааһыны олоххор киллэриэххин сөп. Холобур, саҥа билсиини-көрсүүнү элбэтиэххэ, биир санаалаах дьону кытта алтыһыахха сөп.

Кыыс

kuus

Үчүгэйдик үлэлиэххин наада, харчы кырыымчыга бэлиэтэнэр. Ыһыллыы-тоҕуллуу баар. Дьиэ өрөмүөнүн саҕалыырга саамай табыгастаах кэм. Бу күннэргэ дьиэлээхтэргин кытта бириэмэни көхтөөхтүк атаарыаҕыҥ. Ол гынан баран, тапталлааххын кытта иирсимэ, була сатаан ньиэрбинэйдээмэ, мээнэ-мээнэ тыллаһыма. Урут аанньа ахсарбат дьоҥҥун кытта уопсай тыл булан, бииргэ үлэлэһэр туһунан толкуйданыаҕыҥ. Кытаатан инниҥ хоту баран ис.

Ыйааһын

uyaahun

Кырдьыксыт буол. Бастатан туран, бэйэҥ иннигэр. Бэйэҕин бас баттаах ыытан кэбиһимэ. Айар үлэһиттэргэ иэйии бөҕө уһуктубут. Кистэнэ сылдьар талааҥҥын дьон-аймах ортотугар таһаарыаххын наада. Таҥас-сап чааһыгар болҕомтолоох буол. Тып-тап курдук таҥна-сапта сылдьаргын сөбүлүүгүн эрээри, тус истиилгин уларытар баҕалааххын. Аҕа саастаах ыйааһыннар тылгытын-өскүтүн көрүнэ сылдьыҥ, оҕолоргутугар мөҕүттүмэҥ.

Скорпион

ckorpion

Алҕас тахсыбатын туһугар кыһаллыаххын наада. Урукку алҕастаргын хатылаабатын ордук. Буолан ааспыты ыаһыахтаан, санаан кэлэ-кэлэ лэбэйдээн бүтэриҥ ордук. Уруккуну былыт саппыта. Туохха барытыгар бэрээдэк баар буолуохтаах. Дьыала-куолу үлэтигэр болҕомтолоох буол. Доруобуйа көнөн, настарыанньаҥ көтөҕүллэн сылдьар. Дьиэлээхтэргин кытта бииргэ сынньан, элбэхтик аһаҕастык кэпсэт.

Охчут

oxchut

Олус ситиһиилээх уонна үчүгэй нэдиэлэ күүтэр. Күннээҕи алтыһан ааһар дьонуҥ элбэххэ үөрэтэллэр. Арыый да холкутуйан, инники олоххун былааннанар кэмиҥ. Эн олоххор саамай үчүгэй сүбэһиттэринэн, дьиэ кэргэниҥ аҕа саастаахтара буолуохтара. Харчыга кытаанахтык сыһыаннас, түргэн үлүгэрдик ыһан кэбиһимэ. Доруобуйа туһунан эттэххэ, минньигэһинэн үлүһүйүмэ, сүрэххин ноҕуруускалыа. Уһун айаҥҥа турунар табыгаһа суох.

Чубуку

chybyku

Дьиэҕэ олорбутун ыраатта. Ол сылдьан элбэҕи толкуйдуугун, тус олоххор уларыйыы күүтэрин сэрэйэҕин. Ыра санааҥ туоларыгар чугаһаан иһэҕин. Сулустар эн диэки буолаллар эрээри, сорох түгэҥҥэ майгыгын-сигилигин көрүнүөххүн наада. Наһаа бардамныыгын. Араас кыһалҕаны чугастык ылыныма, аһара киирсимэ. Төрөппүттэргэр, бииргэ төрөөбүттэргэ харыстабыллаах сыһыаннаах буол. Бэйэ кыаҕын үрдэтэ таарыйа кинигэни үтүө доҕор оҥосторун туһалаах буолуоҕа.

Күрүлгэн

kyrylgen

Үлэттэн сылайбыт, өлбүт-быстыбыт буолума. Бу күннэргэ үчүгэйдик хамнаннаххына, наҕараадата боточчу буолуоҕа. Сулустар бу нэдиэлэҕэ сулумахтар диэки үчүгэй харахтарынан көрөллөр. Онон тапталга табыллыы баар. Саамай сүрүнэ эйигин өйдүүр, көмө-тирэх буолар киһи аттыгар наада. Успуордунан дьарыктанарга саамай тоҕоостоох бириэмэ. Быыс-арыт булан дьарыктана сырыт. Урут хаһан эрэ буолбут түбэлтэ хатыланан, баарын санатааччы биллиэҕэ.

Балыктар

balyk

Муударай толкуйуҥ, ырааҕы-чугаһы ыраҥалыыр кыаҕыҥ наһаа абырыыр. Билигин үлэ үөһүгэр сылдьаҕын, онон бириэмэ хайдахтаах курдук түргэнин билбэккэ да хаалаҕын. Бииргэ төрөөбүттэргиттэн соһуччу бэлэх тутан дьоллонуоҕуҥ. Оҕолоргор, дьиэлээхтэргэр истиҥ сыһыаҥҥын биллэрэн, минньигэс бүлүүдэлэринэн өрөбүллэргэ күндүлүөххүн сөп. Дьиэҕин-уоккун сууйа-тарыы, малгын-салгын хомуна сырыт. Эн олоххун чугас дьонуҥ наһаа киэргэтэллэр.

Санааҕын суруй