Киир

Киир

Хой

хой

Олохпун хайдах тупсарабын диэн араас санаа киирэн тахсар. Олус дириҥээн ону олоххо киллэрэн бардаххына, халбархай суолга үктэнэр куттал баар. Харчыгын кураанахха туттан кэбиһиэххин эмиэ сөп, онон ыра санааларгын кистэнэн кэбис. Дьиэни-уоту өрө тардар күннэр. Сыһыан тупсар, ил-эйэ олохсуйар, туругурар. Онтон ордук дьол билигин наадата суох.

Оҕус

о5ус

Көҥүл барбыт курдук албын санааҕа киириэ. Ким эрэ ол көҥүлгүн күөмчүлүүрүн курдук ылыныаҥ. Күүс-күдэх кэмчи, онон олус бурҕайан, туманнатан үлэлээн барыма. Нэдиэлэ иккис аҥаара көрү-нары кытта ситимнээх. Айылҕа туоната ыҥырар да ыҥырар. Олоруоҥ дуо, сынньана бараргар тиийэҕин.

Игирэлэр

игирэ

Суут-сокуон киэлититтэн тахсыма, араас хараҥа дьыаланы оҥорорго сананыма. Аат-суол барыан сөп. Олоҕуҥ тулхадыйбат сыаннастарын хаттаан көрөргөр тиийиэҥ. Саҥа сырдык санаа киирбэт курдук буолуо. Ол-бу сураҕы иһиттэххинэ отуоргун хамсатыма. Ыраах айаҥҥа сылдьааччылар соҕотоҕун хараҥа уулуссаларынан хаамыталаамаҥ. Тутуунан дьарыктанан бар. Үлэҥ элбэх.

Араак

араак

Доҕору-атаһы кытта сыһыан тыҥыан сөп. Кими да сирэй-харах анньыма. Тоҕо эрэ этиһэ-охсуһа сатыыр курдуккун. Сутуругуҥ кыһыйар. Нэдиэлэ иккис аҥаара этэҥҥэ ааһыа. Доруобуйаҥ тупсубут. Элбэхтик хамсан, сүүр-көт. Дьикти дьарыктаах дьону кытта кэпсэтэ, алтыһа сатаа.

Хахай

хахай

Ыал хахайдар кэргэҥҥитин кытта тыл тылга киирсибэт кирбиигэ тиийбиккитин өйдүөххүт. Сэрэтилиннигит, онон ити кыһалҕа этэҥҥэ ааһыа диэн эрэнэбит. Үлэ да, тус олох да эйгэтигэр түмүктүүр түһүмэххэ үктэммиккин. Эбии дохуоттана сатыыгын. Салалтаҥ ону өйөөн бириэмийэ дук гыныа. Биисинэстээх хахайдар харчы амтанын билиэхтэрэ.

Кыыс

кыыс

Үлэлиир баҕа суох. Барытын дьаалатынан ыытан баран олорууһуккун. Араас ыарыыҥ көбөн тахсыыһы. Салгыҥҥа элбэхтик сырыт. Ньиэрбэҕин уоскутар араас от чэйи ис. Итэҕэлгэ сыһыаннаах сиэргэ-туомҥа сылдьартан туттун. Нэдиэлэ иккис аҥаарыттан сэргэхсийии барыа. Көргө-нарга ыҥырдахтарына батан кэбиһимэ.

Ыйааһын

ыйааьын

Ыал ыйааһыннарга түбүккүт үксүө. Оҕолоргут кыһалҕалара элбиэ. Соҕотох ыйааһыннар таптал сыһыаныгар тыл тылга киирсибэт түгэннэрэ үксүө. Араас мүччүргэннээх сырыыларга тардыһыаҥ. Оонньуур кулууптары тумнуҥ. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар боотур буоларгын биллэриэҥ. Күн сиригэр күлүгэ суох олбоххо олорорго туруулаһар кыахтааххын дакаастыаҥ.

Скорпион

скорпион

Дьиэ кэргэҥҥэр сыһыан ылбат-биэрбэт курдук. Өрөмүөн үлэтиттэн сылтаан киҥир-хаҥыр саҥарсыы баар буолуон сөп. Оптуорунньукка ыалдьыт бөҕөтө кэлиэ. Нэдиэлэ иккис аҥаара сэргэхтик ааһыа. Харчы бөҕөтүн табыйыаҥ, соччону ороскуоттуоҥ. Чугас эргин айан баар.

Охчут

охчут

Нэдиэлэ бастакы аҥаарыгар доруобуйаҕын күүскэ көрүн. Ордук ньиэрбэҥ систиэмэтэ айгырыан сөп. Суолга саахалланар куттала улахан. Массыына улахан ороскуоту эрэйиэ. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар имэҥ-дьалыҥ дьыалата сүгүн олордуо суох. Муҥкук да охчуттар “хорсун” хамсаныылары оҥоруохтара.

Чубуку

чубуку

Оҕолоруҥ элбэх ороскуоту эрэйиэхтэрэ. Көргө-нарга да барыа. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар илии баттаһыыта, уруу, илии охсуһуу баар буолуон сөп. Кэргэҥҥин кытта ыраах айаҥҥа, сынньана барарга тоҕоостоох кэм. Уопсастыбаннай үлэни кытта ситимнээх түбүк үксүө.

Күрүлгэн

курулгэн

Бииртэн биир сырдык санаа киириэ, барыны бары саба тутуох курдук сүүрэкэлиэҥ. Ол түмүгэр таах халтайга хамсаныы элбиэ. Доруобуйаҕын көрүн. Бу күннэргэ ааһан-араҕан биэрбэт ыарыыттан босхолонор тоҕоос баар. Сөбүлүүр дьарыккар болҕомтоҕун уур.

Балыктар

балыктар

Бутуурдаах күннэр. Билбэт дьоҥҥун кытта кэпсэтэ, кинилэр тустарынан билэ-көрө сатаама. Уйан балыктар уйулҕалара хамсыан сөп, бэйэҕин туттуна сатаа. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар соҕотох балыктар ыал буолан хаалыахтарын сөп. Араас былааҥҥын-тойгун бу күннэргэ кистииргэр тиийэҕин. Өрөбүллэргэр айан, көр-нар күүтэр.

Санааҕын суруй