Киир

Киир

Хой

хой

Нэдиэлэ саҕаланыытыгар Хой өйүн-санаатын ханнык эрэ чопчу сыал-сорук тула түмүөхтээх. Тугу ситиһэ сатыырын туһунан чуолкай өйдөбүллээх буолан, кини бу сыалын холкутук ситиһиэҕэ. Ордук баайга-дуолга, үпкэ-харчыга сыһыаннаах боппуруостарга. Бу – муодунай малы-салы, киэргэли, таҥаһы, оҥоһугу атыылаһарга табыгастаах кэм. Арай нэдиэлэ иккис аҥаарыгар чугас дьону, аймахтары, ыкса ыаллары кытта сыһыан алдьаныан сөп.

Оҕус

о5ус

Нэдиэлэ саҕаланыытыгар соҕотоҕун хаалан ис куккун, өйгүн-санааҕын сааһылан, бэрээдэктээ. Туохтан долгуйаргын быһаарынан баран, саҥалыы тыыннана, уларыйа сатаа. Кыаммат-түгэммэт дьоҥҥо көмөлөс – санааҥ тута чэпчии түһүө. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар үп-харчы тиийбэтиттэн муунтуйан барыаҥ. Ол курдук, сыаналаах малыҥ-салыҥ алдьаныан, харчыҥ сүтүөн сөп. Онон, ити күннэргэ элбэх харчыны илдьэ сылдьыма, улаханы атыылаһыма.

Игирэлэр

игирэ

Игирэлэр нэдиэлэ саҥатыгар туох да хааччаҕа суох, көҥүллүк туттан-хаптан, сананан, бэйэлэригэр бүк эрэллээх, сүрэхтэрэ тугу этэринэн дэлэгэйдик сылдьыахтаахтар. Ити кинилэр араас хааччахтары ситиһиилээхтик төлө көтөллөрүгэр көмөлөһүө. Ол эрээри сэрэдэттэн саҕалаан балаһыанньа уларыйан барыа. Дьиэ кэргэҥҥин уонна аймахтаргын кытта батыспатаҕыҥ таһынан, үлэҕэр-хамнаска эмиэ тыҥааһын үөскүөн сөп.

Араак

араак

Нэдиэлэ икки бастакы күнүгэр улахан ыра санааҥ туолар чинчилээх. Ол курдук, үлэҕэр бириэмийэ биэриэхтэрин, ыарахан сыаналаах бэлэх кэлиэн, сүүйүүлээх лотерея билиэтэ тосхойуон уо.д.а. сөп. Уопсайынан, киһи үөйбэтэх-ахтыбатах үтүө сюрприһа күүтэр. Чугас дьоҥҥун кытта бэрт истиҥ сыһыаннааххын. Оттон сэрэдэттэн саҕалаан санааҥ арыый түһэн барыа. Нэдиэлэ иккис аҥаарыгар ханна да ыраах айаннаама, саҥа дьону кытта билсимэ.

Хахай

хахай

Нэдиэлэ саҕаланыытыгар хахайдар сүрүн болҕомтолорун үөрэххэ уураллара наада. Эксээмэни, холоон көрүүнү, араас тургутугу ааһарга бэртээхэй кэм. Өйгүт аһара тобуллан, үөрэххэ, билиигэ-көрүүгэ сыһыаннаах боппуруостары букатын киһилээбэккит, ааһан иһэн толороҕут. Онон сибээстээн, үлэҕитигэр эмиэ ыйааһыҥҥыт-аптарытыаккыт улаатыа. Арай нэдиэлэ иккис аҥаарыгар саҥа дьону кытта билсэ, ыкса бодоруһа сатаама.

Кыыс

кыыс

Суукка-сокуоҥҥа, дьыалаҕа-куолуга сыһыаннаах боппуруостары ыпсарарга, ханна эрэ ыраах барар докумуоннары толорорго үчүгэй күн-дьыл турар. Ити чааһыгар наар табыллыы-ситиһии эрэ күүтэр.

Күнүүлэһииттэн, хардарыта итэҕэйсибэт буолууттан сылтаан, кэргэннээх кыыс эрин-ойоҕун кытта сыһыана тыҥыан сөп. Ол тыҥааһын саамай муҥутуур “өрөгөйө” өрөбүл күннэригэр буолуоҕа.

Ыйааһын

ыйааьын

Нэдиэлэ саҥатыгар кэргэннээх ыйааһыннар ыал буолан олоруу муҥутуур үтүө өрүттэрин билиэхтэрэ. Кинилэр сүрэхтэрин аҥаара үөскүүр кыһалҕаны барытын быһааран араҥаччылыы-абырыы сылдьыа, үп-харчы боппуруоһун барытын быһааран иһиэ. Дьиэ кэргэн иһигэр дьол-соргу эрэ уйаланыа. Арай нэдиэлэ иккис аҥаарыгар былаас, суут-сокуон уорганнарын кытта бэрдэ суох “аалсыһыы”, доруобуйа аһааҕырыыта баар буолуон сөп.

Скорпион

скорпион

Нэдиэлэ үс бастакы күннэрэ – “партнердуу” сыһыан муҥутуур өрөгөйө. Үлэҕит кэллиэгэлэрин, дьиэ кэргэҥҥитин кытта күүскүтүн түмэн улахан боппуруостары быһаарыаххыт. Партнердаргыт үтүө хаачыстыбаларын саҥалыы хараҕынан көрүөххүт. Ол эрээри, аһара улахан болҕомтону ууран, баайсан, күнүүлээн кинилэри кыынньаамаҥ. Туттуна сатааҥ. Тапталы кытта доҕордуу сыһыаны булкуйумаҥ – ол кыыһырсыыга эрэ тиэрдиэ.

Охчут

охчут

Айар идэлээх охчуттарга нэдиэлэ саҕаланыыта олус айымньылаахтык ааһыа. Араас интэриэһинэй, сонун идиэйэлэри олоххо киллэрэр кыах баар. Ону тэҥэ, таптыыр киһиэхэ көмөлөһөргө эмиэ бэртээхэй кэм. Оҕолоох охчуттар бу нэдиэлэҕэ ыччаттарын туохха эрэ үөрэтэллэрэ-уһуйаллара наада. Ол үөрэхтэрэ оҕолоругар үйэлэрин тухары туһалыы, көмөлөһө сылдьыа. Өрөбүллэргэ дьиэ кэргэн иһигэр иирсээнтэн туттуна сатаа.

Чубуку

чубуку

Биир дьиэҕэ олорор дьоҥҥун, кэргэҥҥин, оҕолоргун, төрөппүттэргин кытта истиҥ сыһыаны олохтоо, уруккуну-хойуккуну кэпсэт, кэлэр кэскили ырыҥалаа. Уопсайынан, чугас дьону кытта ыкса алтыһарга аһара үчүгэй нэдиэлэ тосхойбут. Нэдиэлэ иккис аҥаарыттан болҕомтоҕун доруобуйаҕар туһаай, элбэх битэмииннээх, сонун аһылыкка көһө сатаа. Иммунитетыҥ мөлтөөн эрэр.

Күрүлгэн

курулгэн

Аймахтары, ыкса ыаллары кытта бэрт өрдөөҕүттэн ыла тыҥаан сылдьыбыт сыһыаны тупсарарга үчүгэй кэм. Атын дьон хамсанарын күүтүмэ, ону бастаан бэйэҥ саҕалаа... Сыһыаҥҥыт тута үтүө өттүгэр уларыйбытыттан бэйэҕит соһуйуоххут. Нэдиэлэ саҥатыгар куорат таһыгар, даачаҕа, оҕуруокка бара сылдьыҥ, айылҕаҕа тахсан сынньаныҥ. Нэдиэлэ иккис аҥаара саҥа билсэ, таптаһа сылдьар күрүлгэннэргэ кыыһырсыылаах ааһыан сөп.

Балыктар

балыктар

Нэдиэлэ саҕаланыыта – туһалаах дьону кытта күргүөмнээх көрсүһүүлэр күннэрэ. Ити ордук дьыалабыай сибээстэргэ сыһыаннаах. Нэдиэлэ саҕаланыыта тырааныспары (массыынаны, бэлисипиэти...) атыылаһаргыт ордук буолуо. Дьиэ кэргэн иһигэр өйдөспөт буолуу үөскүөн сөп. Сулумах балыктар элбэх дьонноох-сэргэлээх хампаанньаларга сылдьыҥ. Ол эрээри өрөбүл күннэргэ сыбаайбаҕа, үбүлүөйгэ сылдьыбатах ордук.

Санааҕын суруй