Урут «Горнай» сопхуос киинэ Дьиикимдэҕэ, улахан гараас таһыгар, күһү³рү тайах көҥүлүн кэмигэр ыттар эккирэтэн аҕалбыт кыылларын баар дьон һуу-һаа буолан бултаан турардаахтар. Ол «сенсацияттан» 30-ча сыл ааспытын кэннэ, соторутааҕыта биир ураты түбэлтэ буолла.
Бу иннинэ бөдөҥ сылгы хаһаайыстыбалаах Серафим Григорьев Сиинэ диэки киирэн иһэн, бэс чагда куруҥар сылгылар туохтан эрэ уйуһуйан бөлүөхсэн туралларын көрөн чугаһаабыта, соҕотох бөрө эргийэ сылдьар эбит. Киһини көрөн адьырҕа Сиинэлиир суолунан куоппут. Серафим кыылы сылгыларыттан тэйитээри эккирэппит. Муҥар, саата суох эбит. Бөрөтө кини бытаардаҕын ахсын төттөрү кэлиэх курдук эргийэн, суолтан туоруу-туоруу куотарын дьиктиргии санаабыт.
Бу кэннэ балай эмэ кэм ааспытын кэннэ, быйыл олунньуга Дьиикимдэ алааһын арҕаа өттүгэр, Солоҕоннуур, Сиинэлиир айан суолун кытыытыгар баар сыбаалкаҕа, бөх тоҕооччулар да, от тиэйээччилэр да болҕомтолоох соҕустара сүүнэ баҕайы ыт суолун бэлиэтии көрөр буолбуттар. Оннук суолу аны бөһүөлэк соҕуруу кытыытынааҕы дьиэлэр уһаайбаларын таһыгар хаста да көрбүттэр. Ол эрээри босхо сылдьар ыт элбэҕэр балыйтаран ончу наадыйбатахтар. Сыбаалка алаас саҕатыгар, ойуур кытыытыгар сытар буолан, уҥуоргу дэриэбинэ тыаһа-ууһа, дьыбарга ыт үрэрэ, киһи саҥарара бу баардыы иһиллэ турар. Хайа, уонна тибилгэн айан суолунан массыыналар күнүстэри-түүннэри быспакка сылдьар буоллахтара дии.
Айылҕаттан мындыр Серафим бу суолга түбэһэн өтөрдөөҥҥү өстөөҕүн сэрэйдэҕэ буолуо, сыбаалкаҕа тиийэн бөрө ол-бу тириини, уҥуоҕу-иҥиэҕи хасыһарын билбит. Ол кэннэ бөрө хапкаанын иитэн баран, иҥиннэҕинэ, улуйдаҕына бөһүөлэк ыттара айманан биллэриэхтэрэ диэн, уонча хонук сэмээр кэтэһэ сылдьыбыт да, туох да биллибэтэх. Бэйэтэ да күн солото суох киһи умна да быһыытыйбыт.
Ити кэмҥэ эдэриттэн бөрөһүт идэлээх, булчут Илья Пахомов олунньу 15 күнүгэр бөрө суолун түбэһэ көрөн, суоллаан сыбаалкаҕа тиийбитэ, бэрт улахан бөрө хапкааҥҥа иҥнэн киҥэ-наара холлон олорор эбит. Илья, хата, киэҥ-холку киһи буолан биэрбит. Толкуйдаан баран, киһиэхэ мээнэ көстүбэт адьырҕаны дьоҥҥо-сэргэҕэ илэ көрдөрөн баран бултуур туһунан санааламмыт. Нэһилиэк дьаһалтатыгар баран эппитигэр, сүбэлэһэн баран киинэҕэ устарга, хаартыскаҕа түһэрэргэ быһаарыммыттар. Ол эрэ кэннэ адьырҕаҕа ыар бириигэбэр толоруллубут. Өлөрөн баран сирийэн көрбүттэрэ, ол эрэйдээх аҥаар хараҕа суох эбит. Ол да иһин Серафим эккирэппитигэр эргийэн көрөөрү туора халыйар буоллаҕа. Хапкааннаах атаҕын сототун кэбийэн быһара чугаһаабыт, арыый хойутаабыттара буоллар куотара хаалбыт эбит. Аны, бөрө моонньугар синньигэс торуостаах эбит. Мытаахха быйыл торуоһунан туһах ииппит киһи баара биллибэт, онон «ыалдьыт» хантан эрэ ыраахтан кэлбит буолан тахсар.
Булка сыһыаннаах икки эр бэрдэ бу — уһаабыта буоллар, дьоҥҥо да кутталланыах адьырҕаны бултаабыттара махталлаах. Горнай олохтоохторо бу түбэлтэни олохтоох тэлэбиисэринэн «Бэрдьигэс» диэн анал биэриигэ соһуйа, сөҕө көрдүлэр.
Хаартыскаҕа: Мытаах нэһилиэгин эдэр булчуттара Василий Павлов (хаҥас) уонна Илья Пахомов (уҥа) нэһилиэк баһылыгар Станислав Тимофеевка адьырҕаны көрдөрөллөр.
Алексей САВВИН, Мытаах.
