Ааспыкка дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт, бүтүн дьиэ кэргэни, ол иһигэр 5 уонна 8 саастаах оҕолору күн сириттэн мэлиппит ыар быһылаан туһунан суруйан турабыт. Билиҥҥитэ холуобунай дьыала силиэстийэлэнэр. Санатар буоллахха, бу дьыала Арассыыйа Силиэстийэлиир кэмитиэтин салайааччыта Александр Бастрыкин тус хонтуруолугар сылдьар.

Кулун тутар бүтэһик өрөбүлүгэр туох да буруйа суох, утуйа сыппыт дьиэ кэргэни: ыал эбэтин, ийэтин уонна икки кырачаан уолу, харабыл ыты илэ абааһы кыдыйталаан тахсыбыта. Дьолго, ол күн 29 саастаах өлөрүөхсүтү ир суолун ирдээн туппуттара. Полиция үлэһиттэрэ өлөрүөхсүт дьиэтин төгүрүйбүттэрин кэннэ, ол киһийдэх түннүгүнэн ыстанан быраабы араҥаччылыыр уорганнартан куота сатаабыта. Ол эрээри гараастар аттыларыгар саһа сатаабытын СӨ Ис дьыалаҕа министиэристибэтин холуобунай ирдэбил ыстаарсай оперуполномоченнайа, полиция мойуора Алексей Дьяконов харытыттан харбаабыта, онуоха уорбаланааччы утары дьайыылары оҥорон, полиция үлэһитигэр быһахтаах саба түспүтэ. Онуоха хорсун оперуполномоченнай уорбаланааччыттан быһаҕын былдьаабыта. Өлөрүөхсүт быһаҕынан анньан уҥа илиитин бааһырдыбыта. Ис дьыала миниистирэ, полиция генерал-мойуора Владимир Прокопенко түөрт киһи тыыныгар турбут кутталлаах киһини тутууга хорсун быһыытын иһин Алексей Дьяконовы үрдүкү судаарыстыбаннай наҕараадаҕа түһэрбитэ.

Олоҕун толук уурарын кэрэйбэккэ, икки оҕо уонна икки дьахтар тыыныгар турбут өлөрүөхсүтү туппутун истэн, дьон социальнай ситимнэргэ Алексей Дьяконовы дьиҥнээх дьоруой диэн ааттаабыттара. Баҕар, саха сэмэйигэр сыбыаххыт, ол эрээри Алексей бэйэтин хорсун быһыыны оҥорбут дьоруой курдук санаммат.

Хорсун опер

– Мин үлэбинэн уонна эр киһи быһыытынан ытык иэспин толордоҕум дии. Оннук айылаах улахан дьоруойдуу быһыыны оҥордум дии санаабаппын. Мин санаабар, бу түгэҥҥэ хайа баҕарар оперативник улаханнык толкуйдуу да барбакка итинник быһыыланыахтаах этэ. Үлэбит оннук буоллаҕа. Биһиги дьон олоҕун араҥаччылыырга уонна кырдьык өрөгөйдүүрүн туһугар андаҕайан үлэлии-хамсыы сырыттахпыт. Маннык түгэҥҥэ киһи толкуйдуу да барбат. Онуоха бириэмэ да суох буолар. Арай биир эрэ суол баар: буруйу оҥорооччуну хайа да түгэҥҥэ куоттарыа суохтааххын. Накаастабылтан куоттарар сөбө суох.

– Эн хаһааҥҥыттан уорганнарга үлэлиигиний?

– Ис дьыала уорганнарыгар 2006 сылтан сулууспалыыбын. Тоҕо эрэ өссө оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан оперативник буолуом диэн толкуйдуурум. Бэйэм Арассыыйа Ис дьыалаҕа министиэристибэтин Уһук Илиннээҕи юридическай институтун бүтэрбитим. Уопсайынан, полицияҕа сулууспалыырга эрдэттэн сыал-сорук туруорунан, онуоха анал билиини ылан кэлбитим.

– Тута опертан саҕалаабытыҥ дуо? Өйдөөн хаалбыт чаҕылхай түгэннээххин дуо?

– Үлэбин “сиртэн” саҕалаабытым. Оччолорго 24 саастааҕым. Миигин Дьокуускай куораттааҕы милииссийэ (оччолорго полиция буола илик этэ) үһүс отделыгар ыыппыттара. Сулууспам кэмэ араас буоллаҕа дии, балай эмэ буруйу оҥорбуттарын арыйдахпыт. Олортон биири эмэ чорботон ылар уустук. Урут да, билигин даҕаны холуобунай ирдэбилгэ идэлэригэр толору бэриниилээх, сонорго сылдьар булчут курдук утуйары, аһыыры, дьиэ кэргэни да умнан туран, “үлэ диэн баран муннукка ытаабыт” дьон сулууспалыыллар. Кинилэртэн элбэххэ үөрэнэҕин.

“Чаҕылхай” дэнэрэ дуу? Аҕыйах сыллааҕыта куорат биир олохтооҕуттан Ф-1 кыранаатаны былдьаабыппыт. Бу киһи онтун дьиэтигэр кистии сыппыт этэ. Дьиҥэ, бастаан ол аадырыска наркотигы көрдүүр сорудахтаах тиийбиппит уонна дьэҥдьиир кэмигэр Ф-1 бойобуой кыранаатаны булан ылбыппыт. Мин билэрбинэн, бу сэп эһиннэҕинэ, 200 м радиуска туох да суох буолан хаалар. Биһиги тута анал үөрүйэх ыттаах сапёру ыҥырбыппыт. Ол ыт тротил баарын сытырҕалаан билбитэ. Дьэ, ол кэннэ түрүлүөнүнэн икки этээстээх, элбэх кыбартыыралаах олорор дьиэни суһаллык эвакуациялаабыппыт уонна кыранаатаны ылбыппыт. Санаан көрүҥ, кыбартыыраҕа сэрии сэбин кистии сыппытын! Арай дэлби тэбэн кэбиспит буоллун?! Иэдээн дии...

– Киһи ымсыырбат үлэлээххит...

– Мин наркотигы эргиниини бохсор отделга эмиэ үлэлии сылдьыбытым. Билигин ИДьМ холуобунай ирдэбил управлениетын ыстаарсай оперуполномоченнайабын. Холуобунай ирдэбилгэ киһи эрэ тулуйан үлэлээбэт, уһаабат. Үлэ олус кытаанах буоллаҕа. Этэргэ дылы, түүннэри-күнүстэри наар үлэнэн эрэ олороҕун. Онон, чахчы, сүрэҕиҥ баҕатынан “бу миэнэ эбит” диэтэххинэ биирдэ, дуоһуйан туран үлэлиигин.

Биһиги бары бирисээгэ биэрдэхпит дии. Хара маҥнайгыттан ханна, туохха кэлэрбитин билэр, сэрэйэр буоллахпыт. “Наша служба и опасна и трудна” диэн мээнэҕэ эппэттэр. Биһиги уопсастыбаҕа куттал суоһаабатын, дьон утуйар уута айгыраабатын, иллээхтик, эйэлээхтик олороллорун туһугар кыах баарынан, ылыммыт эппиэтинэспитин өйдөөн туран үлэлиир буоллахпыт. Киһи ону санаатаҕына, салгыы үлэлииргэ күүс-уох ылар. Этэргэ дылы, “мотивацияланаҕын”.

Күүстээх хамаанда элбэҕи быһаарар

– Хайа да буруйу оҥорууну хамаанданан, бары биир сутурук курдук саба түһэн арыйабыт. Үлэ түмүгүн “сиргэ” быһаччы үлэлии сылдьар опердар эрэ буолбакка, үлэни сөпкө аттаран биэрэр салайааччылар улахан өҥөлөрүнэн ситиһэҕин.

Бастаан үлэлии кэлэн баран уоруйаҕы туппуппутун санаан кэллим. Ол киһибит – “серийный имущественник”, ол эбэтэр анаан-минээн кыбартыыралары, дьиэлэри халыырынан турунан дьарыктанар түүлээх уллуҥах. 30-ча эпизоду оҥорбутугар уорбаланар этэ. Сүрдээх киитэрэй буолан, балай эмэ устата харытыттан харбаппакка сылдьыбыта. Анаан-минээн түүннэри “бултуу” тахсара уонна кэнниттэн биир да суолу хаалларбат этэ. Онон кинини тутар уустук буолбута. Ол да буоллар биһиги кини суолугар тахсыбыппыт. Кимин-тугун быһаарбыппыт уонна кэтэбилгэ ылбыппыт. Биир түүн уочараттаах халааһынын кэннэ подъезтан тахсарын тоһуйбуппут. Тугу да сэрэйбэт киһиэхэ утары кэлэн кимнээхпитин билиһиннэрэ турдахпытына, киһибит куотта. Ону ситэн ылан туттахпыт дии, ырааппатаҕа. Ол киһи сиэрдээх накаастабылы ылбыта.

Хабыр хапсыһыы

– Ол аата буруйдаах куота сатыырын тутуу эйиэхэ сонун буолбатах буоллаҕа. Оттон ити ыар быһылааҥҥа уорбаланар киһини хайдах туппуккутуй?

– Өрүс пуордун түөлбэтигэр баар чааһынай дьиэҕэ өлүктэри булбуттарын туһунан иһитиннэрии киирээтин кытары, быһылаан буолбут сиригэр тута тиийбитим. Иһитиннэрии сарсыарда 9 ч. киирбитэ, онтон сотору буолаат, уорбаланааччыны туппуппут. Биллэн турар, бу ыар быһылааны оҥорбут киһийдэх тугу да сүтэрэрэ суоҕун өйдүүр буоллаҕым. Онон кини кими баҕарар кэрэйбэккэ салгыы өлөрө-өһөрө да туруох этэ. Маннык чиччиктэр (“киһи” диэҕи тыл тахсыбат) илэ абааһыга тэҥнээх буоллахтара.

Уорбаланааччы дьиэтигэр тиийбиппитигэр ааны ким да аспатаҕа, кыбартыыра иһигэр төлөпүөн тыаһыыр этэ. Бастаан “бэйэтин дьаһаммыт быһыылаах” дии санаабыппыт. Онтон эмискэ төлөпүөн тыаһын ким эрэ араарарын истибиппит. Дьиэҕэ оперативнай бөлөх киириитигэр уорбаланааччы түннүгүнэн ыстанан куоппута. Сырсыы саҕаламмыта... Миигин өттүкпэр туһаайан быһаҕынан хаста да сырбата сатаабыта, ону илиибинэн бүөлэнэн быыһаммытым, арай биир охсуута илиибин бааһырдыбыта.

Бу түгэҥҥэ миигин кытары ууга да, уокка да тэҥинэн түһэр, эрэллээх кэллиэгэлэрим баар буоланнар, өлөрүөхсүтү туппуппут. Киһиргээбэккэ эттэххэ, чахчы, куттанан куотар, кэннигэр саһар эҥин киһи биһиэхэ суох. Бары биир киһи курдук үлэлиибит, бэйэ-бэйэни өйөһөн. Хамаанданан үлэлиир судургу да буоллаҕа. Ол күн биһиги иннибитигэр кутталлаах киһи саһа сылдьарын өйдүүр этибит. Аан бастаан миэхэ көмөҕө ИДьМ “Якутское” МУ оперативниктара Василий Лукин уонна Сергей Васильев кэлбиттэрэ. Өскөтүн кинилэр мин ити уорбаланааччыны кытары хабыр хапсыһыыга киирсэ сырыттахпына, кыл мүччү түгэҥҥэ сүүрэн кэлбэтэхтэрэ буоллар, билигин хайдах буолуоҕун айбыт таҥара бэйэтэ эрэ билэн эрдэҕэ... Онон миигин кытары сылдьыспыт, эркин курдук эрэнэр уолаттарбар өссө төгүл барҕа махталбын биллэрэбин. Мин санаабар, бу түгэҥҥэ “профессиональнай инстинкт” уһуктубут. Уорбаланааччыны сырса сырыттахпына, кэллиэгэлэрим атын сиргэ тоһуурга диэн барбыттара. Онтон тоҕо эрэ, арааһа, интуиция оонньоотоҕо буолуо, наадалаах кэмҥэ түргэнник баар буолбуттара уонна уорбаланааччыттан быһаҕын былдьыырга көмөлөспүттэрэ.

Уопсайынан, хаһан баҕарар бииргэ үлэлиир кэллиэгэлэргиттэн, салалтаҕыттан улахан тутулуктаах. Ордук маннык курдук балаһыанньаҕа ким-туох буолара ырылхайдык көстөн кэлэр. Бииргэ сылдьар табаарыһыҥ, настаабынньык элбэҕи быһаараллар...

– Хапсыһыы кэмигэр бааһырбыккын. Билигин хайдаххыный? Дьонуҥ улаханнык долгуйдахтара буолуо...

– Билигин барыта этэҥҥэ. Эмтэммитим, дьолго, доруобуйабар туох да куттал суоһаабат. Төрөппүттэрим долгуйбатыннар диэн “ээ, кыратык хайа тардыылаах бааһырдым, этим дьуккуруйда, начаас ааһыаҕа” диэбитим. Ол кэннэ, биллэн турар, туох буолбутун хайдах баарынан биллэхтэрэ дии. Дьонум үлэбин өйдүүллэр. Долгуйаллара ханна барыай? Ол гынан баран өйүүллэр. Сулууспам оннук буоллаҕа...

Арассыыйа Силиэстийэлиир кэмитиэтин Саха сиринээҕи управлениета маассабай өлөрүүгэ уорбаланар Михаил С.-ка РФ ХК 105 ыст. 2 ч. “в”, “а” пууннарынан уонна Алексей Дьяконовка саба түспүтүн иһин 317 ыст. (посягательство на жизнь сотрудника правоохранительного органа) холуобунай дьыаланы тэрийбитэ. Уорбаланааччы доппуруос кэмигэр буруйун билиммит, суут быһаарыытынан СИЗОҕа ыам ыйын 28 күнүгэр дылы утаарыллыбыт.

Алексей Дьяконов курдук туохтан да чаҕыйбат, полиция хорсун үлэһиттэрэ баар буолан, ыар буруйу оҥорбут киһи эппиэккэ тардыллан эрдэҕэ. Арай, ити кэмҥэ уорбаланааччы куотан, ханна эрэ саһа сытар буоллун? Кыыл киэбин кэппит киһи өссө хас киһи тыыныгар туруо биллибэт этэ. Онон Алексей курдук үлэтигэр бэриниилээх, хорсун оперга махталбытын биллэрэбит уонна ситиһиилэри баҕарабыт!

 Бу матырыйаал бэлэмнэнэригэр күүс-көмө буолбут СӨ ИДьМ пресс-сулууспатыгар махталбытын биллэрэбит.

Kyym.ru