Ханнык эрэ кэмтэн бэттэх олоҕу атыннык анаарар, чөл туругу, айылҕалыын биир таһымы тутууга үлэлэһэр дьону кытта дьылҕам тиксиһиннэрэр буолла. Дьикти... Аһаҕастык билиннэххэ, бүгүҥҥү дьоруойбун кытта муустаах ууга сөтүөлээһинтэн, киинэттэн атын кэпсэтиигэ санамматаҕым даҕаны. Киһи киһини түгэҕэр диэри дириҥник билэр кыаҕа суоҕа итинтэн да көстөр. Николай Софронеевы саха дьоно ууһут, киинэ артыыһын быһыытынан үчүгэйдик билэллэр. Бу кэпсэтии кинини атын өттүнэн арыйара саарбаҕа суох.
Хаарынан суунууттан саҕаламмыт хардыы
– Идэҥ, дьарыгыҥ элбэҕэ сөхтөрөр: авиатор, артыыс, салайааччы, ууһут, эмчит... Хайатын ойуччу тутаҕын?
– Итилэртэн саамай сүрүнүм – үгэс буолбут мэдиссиинэ бакалаабырын быһыытынан үлэм. Олох доруобуйаттан тутулуктааҕын билбэт киһи суох. Оҕо сылдьан күөмэйим элбэхтик ыалдьара. Үрдүкү кылаастарга тахсан баран, хаарынан суунуохпуттан ол ааспыта. Сулустары көрөрбүн сөбүлүүрүм. “Киһи тоҕо төрүүрэ буолуой?”, “Тоҕо өлөрүй?” диэн ыйытыыларга хоруйу көрдүү сатаан, литэрэтиирэни хасыһарым. Оччолорго кинигэ да аҕыйаҕа.
Арыгыны, табаҕы боруобалыыр да кэммэр ити дьарыктарбын тохтоппотоҕум. Биир өттүнэн доруобуйам туһугар үлэлэһэр эрээрибин табахтаан, арыгы иһэн айгырата сылдьарбыттан ис турукпар мөккүөр баара. “Дьылҕаны уларытыахха, токурутуохха сөп дуо?” диэн ыйытыыга хоруй көрдөөбүтүм. Үгэс буолбут итэҕэллэри элбэҕи үөрэппитим эрээри, биир түмүккэ кэлбэтэҕим. Оннук уһуннук көрдөммүтүм.
1990 сыллаахха Ошо диэн Индия итэҕэлгэ уонна духуобунаска лиидэрин кинигэтин булан, медитацияҕа кэлбитим. Кинини кытта чараас эйгэ өйдөбүлэ дириҥник киирбитэ. Айылҕалаах дьоҥҥо киирсибэтэрбин да, инникитин туох буолуохтааҕын – ким өлөрүн, кэргэниттэн арахсарын, туох атыылаһыллыахтааҕын – түһээн көрөр буолбутум. Онтон киһи дьылҕалаах, ыйаахтаах төрүүрүн билбитим. 2002 сыл күһүнүгэр, хагдарыйбыт сэбирдэх хатыҥтан араҕан түһэрин курдук, арыгы, онтон табах эйгэтэ миигиттэн олохтоохтук тэйбиттэрэ. Онуоха олоҕу дириҥник өйдүүр, сыаналыыр хас да түбэлтэ оруоллаах.
– Саха киһитэ хас сааһыгар оттомурарый? Хайдах үлэлэһиэн нааданый?
– Ити үөрэх түмүгэр омугунан араарыы диэн өйдөбүл миэхэ олоччу сүппүтэ. Омугунан өттөйүү – киһи тус бэйэтин арбаныыта. Аан дойду иккис сэриитигэр Эмиэрикэҕэ уйулҕа үөрэхтээхтэрэ дьону үөрэтэн көрөн, психологическай саас киһи бэйэтин курдук киһини төрөтөр сааһыгар кэлэн тохтуурун быһаарбыттар. Ол эбэтэр дьон бары оҕо эрдэҕинээҕи уйулҕаларыгар тохтууллар. Киһи салгыы сайдыыта кини олоҕу көрүүтүттэн, бэйэтин төһө сайыннарарыттан тутулуктаах.
Ситэ сайдыбатах өй-санаа киһини бэйэмсэх (эгоист) оҥорор. Ол иирсээҥҥэ (конфликт) тириэрдэр. Киһи бэйэтин уларыта илигинэ сэрии, атын даҕаны мөккүөр тохтуо суоҕа. Ол да иһин “Өйү-санааны сайыннарыы киинин” тэрийэ сатыыбын. Хас биирдии киһи кини кимин өйүнэн-санаатынан ылыныахтаах. Биир тылынан, уһуктуохтаах. Холобур, доруобуйаҕа табах буортутун билбэт табахсыт, арыгы дьаарын билбэт арыгыһыт суох. Ол эрээри дириҥник өйдөөбөт, ылыммат буоланнар, дьайы кытта аргыстаһаллар. Мин ити өйдөбүллэри киһи дириҥник ылынарыгар үлэлэһэбин, онтон медитацияҕа киирэбит. Медитация диэн – ааспыт кэмтэн босхолонуу. Ол хааччахтан босхолонноххо, бүгүҥҥү олох кэрэтин ситэ көрөр буолаҕын. Олох саамай улахан кэрэтэ – таптал.
Өйдүүр дьоҕур (разум) ааҕыллыбыт кинигэнэн, ылыллыбыт билиинэн сыаналаммат. Ол – билиини мунньунуу. Оттон өйдүүр дьоҕур – сурук быыһынан ааҕыы сатабыла. Ол эбэтэр буола турар быһыыны-майгыны тута көрөөт, өйдөөһүн. Бу түгэни хайдах баарынан ылыныы.
Киһи дьоҥҥо сыһыанын кэтээн көрөргө үөрэниэн наада. Онуоха санаа таһаҕаһыттан (негатив) босхолонуохтаах. Ити этэр медитациям онуоха олус көмөлөөх. Хас биирдии киһи бэйэтин сырдыгын арыйыахтаах. Ол дириҥник утуйууга биллэр. Киһи үс туруктаах: сэргэхсийии, түүллээх утуйуу уонна дириҥ утуйуу. Холобур, киһи түһүүр кэмигэр мэйиитэ утуйбат. Оттон дириҥ утуйууга киһи кимин билбэт, куйаарга суураллар, дьиҥнээх айылҕатыгар киирэр. Ол да иһин үчүгэйдик утуйбат дьон ыалдьаллар, муналлар-тэнэллэр. Олох ис дьиҥин өйдөөбүт киһи үчүгэйдик, дириҥник утуйар.
Өй хааччаҕыттан тахсыы сырдык ыллыгы ыйар
– Эттэн аккаастаныыҥ төрүөтэ тугуй?
– 2002 сыллаахха Москубаҕа Ошо үөрэнээччитигэр уһуйуллубут Сатчитананда диэн дьахтары кытта билсибитим. Эһиилигэр кини сэминээригэр сылдьан, “нирвана” дэнэр турукка – ис эйгэбинэн сырдык уокка – киирбитим. Ити иннинэ сиһим ыалдьара. Дьарык кэнниттэн утуйардыы сыттахпына, тоноҕоспуттан санным икки ардынан саар курдук ыгыллан тахсыбата дуо?! Ол тахсан, илигирэтэ-илигирэтэ кэтэххэ саайар. Ол аайы хараҕым сырдыыр, хараҥарар, сардаҥа сырдьыгыныыр. Бэриниэх да курдук буолбутум. Чаһы тыаһыттан уһуктубутум. Илэ сытан көрбүт курдук санаммытым – үс чаастаах утуйуу кэмигэр буолан ааспыт эбит. “Кундалини” диэн кистэлэҥ эниэргийэ сис хоҥхочоҕуттан (копчик) тоноҕос ханаалынан чакралары уһугуннаран үөһэ тахсан, оройго кэлиитин күүһүн итинник билэн турардаахпын. Аны туран, ити хамсааһыны бэйэм туораттан көрөр кыахтааҕым. Онон, ойууттар көтөр тиэхиньикэлэрин өйдөөбүтүм. Ол турук кэнниттэн эти сиир баҕам ханныбыта. Балыгынан, оҕуруот аһынан, бурууктанан, куруппа арааһынан эт-сиин наадыйар эниэргийэтин киһи хааччынар эбит.
“Саха этэ суох сатаммат” диэн – бырагыраамалааһын. Итэҕэл, сиэр-туом – эмиэ бырагыраама, хааччах. Ити хааччахха киирбит киһиэхэ баар чахчы (реальность) арыллыбат. Хааччах ааспыт кэмтэн таһаарбат, үөрүүнү-көтүүнү хаайар, бобор. Онтон босхолонноххо, адьас атын эйгэ арыллар. Ити кэпсээбит түгэним кэнниттэн таһырдьа тахсыбытым – тулам дьиктитик тупсубут! Эрдэ көрбөтөх кэрэбин көрөр кыахтаммыт этим. Дьиҥэр, ол эрдэттэн баар буоллаҕа. Айылҕа биир сорҕото буолар икки саастаах оҕо туругар киирбитим. Ити көрүү аны сабыллыбат. Арыый сымныан эрэ сөп. Ол түгэн кэнниттэн сиһим ыарыыта арахпыта.
– Ити этэргин муустаах ууга сөтүөлээһин эмиэ ситэрэр буоллаҕа...
– Ол – соһуччу медитация. Өй-санаа кылгас кэмҥэ тохтоон ылар. Онтон уһуктууга эниэргийэ киирэр. Киһи күүһүрэр, чэбдигирэр. Медитация киһиэхэ киирдэ даҕаны, күн тыгарыттан, хаар хачыгырыырыттан, сибэкки үүнэриттэн оҕолуу үөрэр буолаҕын. Дьон итинник кэрэ баарын билбэккэ, өйдөөбөккө, наар күүрэ сылдьар, ис туруга ыһыллаҕас, дьоҥҥо сыһыана мөлтөх. Ол түмүгэр уопсастыбаҕа ыһыллыы тахсар.
– Киһи төһө өр кэминэн сырдыгы тутар, көтөр кыаҕы баһылыырый?
– Медитацияны көннөрү сэрээккэ курдук ылынар сатаммат. Ханна да буоларын курдук, итиннэ эмиэ киһи баҕатын күүһэ наада. Оннук дьон бэрт ахсааннаах. Биир бэйэм уруккуттан иитиллэн, ол кэм кэлэрин эрэ кэтэһэ сылдьар этим буоллаҕа. Холобур, Индия бөлүһүөгэ Рамана Махарши 16 сааһыгар арыллыбыт. Ол арыллыыга өй тохтуур. Дьиҥ олоххо өйү араара түһээри арыгыга ылларыы баар. Арыгы быстах кэмҥэ көмөлөһөрө мэлдьэх буолбатах. Ол эрээри кини хабалаҕа ыларынан кутталлаах. Уһуктуу хайа баҕарар киһиэхэ кыаллар. Төһө даҕаны бу олох харчыттан тутулуктаммытын иһин, духуобунай турук суолтатын өйдүөххэ наада.
Мин үөрэхтэрбэр сылдьан, ити турукка чугаһаппыт дьон бааллар. Өй хааччаҕыттан тахсыбыт киһи бу сиргэ үчүгэй да, куһаҕан да диэн суоҕун билэр. Ис эйгэҥ сырдыга сиэрэ суоҕу оҥорторбот, сырдык эрэ суолу талар. Хас биирдии киһи итинник турукка киирэрэ буоллар, полиция да, сэрии да диэн суох буолуо этэ.
Авиатортан – артыыска
– Артыыс быһыытынан үлэҥ ити соругуҥ сорҕото дуо? Авиатор үөрэҕэр барыыҥ хайдах этэй?
– Алын кылааска үөрэппит учууталым Анна Ивановна Бубякина өйтөн суруйууга “артыыс буолуохпун баҕарабын” диэн суруйбуппун санаппыта. Фокустуурум, байааҥҥа, гитараҕа оонньуурум. Убайбын батыһан, Выборг куоракка авиационнай училищеҕа үөрэммитим. Ол кэмҥэ Игорь Дмитриев диэн “Ленфильм” артыыһын кытта билсэн, чугастык алтыспытым. Үөрэхпин бүтэрэн баран, идэбинэн Ньурбаҕа үлэлээбитим. Дьылҕам ыйыыта буоллаҕа, бөртөлүөт пуордун таһыгар Авиатордар кулууптарыгар Ньурба тыйаатыра көһөн кэлбитэ. Оччоҕо түбэспит киһи тыйаатырга орох тэппитим. Эрэпэтииссийэлэри көрөрүм, артыыстары кытта алтыһарым. Салгыы эксээмэн туттаран, үлэһит быһыытынан киирбитим. Мин туспар барыта табыллан хаалбыта. Уон төгүрүк сыл артыыһынан уонна режиссерунан үлэлээбитим. Икки туруорбут испэктээкпиттэн биирэ бэйэм суруйуубар этэ. Куоракка көһөн кэлэн баран, урукку идэм эйгэтигэр – авиахампаанньаҕа үлэлии сылдьыбытым.
Артыыс үлэтин эмиэ медитация биир көрүҥүн быһыытынан ылынабын. Тоҕо диэтэххэ, артыыс оонньуур кэмигэр бэйэтин хаатыттан тахсан, өйдүүн-санаалыын, эттиин-хаанныын толорор оруолугар киирэр. Дьиҥнээх бэйэтэ ол оонньуурун туораттан көрөр. Астыныы тыына киирэр.
Таптал муҥутуур чыпчаала
– Эйиэхэ туох кыһалҕалаах дьон кэлэрий?
– Медитация киинин тэрийэн, урбаанньыт быһыытынан медитацияны, сэминээри тэрийэн үлэлэппитим 18 сыл буолла. Ханнык да түмсүүгэ суохпун. Бэйэм бэйэбэр сылдьарбын ордоробун. Бассаапка эмчиттэр испииһэктэригэр киллэрбиттэр этэ. Онтон көрөн буолуо, уонна “этэрбэс араадьыйатынан” дьон кэлэн, көмөнү ылаллар.
– Туох кыһалҕалаах дьон кэлэрий?
– Олох араас очурдарыгар оҕустаран, муммут-тэммит, тирэҕи сүтэрэн, олоххо интэриэстэрин сүтэрбит, арыгы хааччаҕар хаайтарбыт, духуобунай туруктарын бөҕөргөтөргө баҕалаах дьон кэлэллэр. Ханна да буоларын курдук, дьахтар аймах хото сылдьар. Эр киһи бэйэтигэр сыанабыла үрдүк буолан, көмө көрдүүрүттэн туттунар. Оттон дьахтар айылҕатынан аһаҕас. Хамсык иннинэ улуустарынан сылдьан үлэлээбитим.
Уһуйааҥҥа сылдьан, бииргэ сылдьар уолбунуун иккиэн биир кыыһы таптаабыппыт. Арай санаатахха, утарылаһааччылаах, хардата суох таптал да буоллар, ол кыыска сыһыаным, истиҥ иэйиим кэрэ муусуката сүрэхпэр мэлдьи баар. Оҕо тапталын курдук ыраас таптал суох. Ити нууччалыы эттэххэ, “безусловная” диэн, харданы ирдээбэт, харгыһы билбэт иэйии – таптал диэн улуу бэлэх муҥутуур чыпчаала.
– Ааҕааччыларбытыгар тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Билиҥҥи олох тыл эрэ таһымынан устан, суолтата сүппүт, үлэлээбэт буолбут. Таптал туһунан өйдөбүлэ суох киһиэхэ “таптаа” диэн этэр салгыҥҥа эппит кэриэтэ. Дьон үксэ тапталы эр киһи уонна дьахтар эрэ икки ардыларыгар баар сыһыан курдук өйдүүр. Тапталы ылыныах, таптал туһунан саҥарыах иннинэ ол туһунан дириҥник өйдүүр наадалаах. Таптал диэн биир эрэ киһиэхэ, оҕоҕо сыһыанынан муҥурдаммат. Кини аан дойдуга сыһыаннаах. Бу бэриллибит олоххун, тыгар күнү, үүнэр сибэккини, дьону, оҕону барыларын таптааһын “таптал” диэн киэҥ өйдөбүлү кытта ситимнээх. Харданы ирдээбэт таптал (безусловная любовь) – дьиҥнээх таптал, дьол. Онуоха бу уһун кэпсэтиигэ этиллэн кэлбит медитациябытыгар төннөн кэлэбит. Хас биирдии киһи уһуктарга үлэлэһиэхтээх. Ааспыт кэм хааччаҕыттан тахсыахтаах. Оччотугар эрэ ити кыаллар. Киһи олох, таптал дьолун билиэхтээх. Маннык көмө дьоҥҥо олус наадатын билэн, киэҥник тарҕатарга үлэлэһэбин.
Түгэни туһанан, тапталлаах кэргэммэр, оҕолорбор махтанабын. Олох үтүөтүн билэрбэр, дьоҥҥо көмө буоларбар сүрүн өйөбүлүм, тирэҕим – кинилэр.
Оксана ЖИРКОВА
