Балаҕан ыйын 8 күнүгэр Охотскай муора кытылыттан «Хинамнор» диэн тайфун Дьокуускайга «ыалдьыттаан» ааспытын өйдүүр буолуохтааххыт. Ол түмүгэр 510 тахса ыал нэдиэлэ кэриҥэ уота суох олорбуттара. Билигин Дьокуускай к. борокуратуурата куораты уотунан хааччыйар тэрилтэ итиннэ туох буруйдааҕын уонна салалта төһө сөптөөх дьайыылары оҥорбутун бэрэбиэркэлии сылдьар. Ол түмүгэ хаһан тахсара биллибэт.
Биһиги сонун тутар бассааптаах нүөмэрбитигэр ааҕааччыбыт Ньургун Сивцев эрийдэ. Кини дьиэ кэргэнэ балаҕан ыйын 8 күнүттэн 12 күнүн киэһэтигэр диэри уота суох олорбут. «Уопсайынан, биһиэхэ уоппут улахан тыалтан эрэ буолбакка, сааскы-күһүҥҥү кэмҥэ сотору-сотору барар», - диэн кини этэр. Ньургун уот бачча уһуннук оҥоһуллубакка турбутугар "Якутскэнерго" тэрилтэни буруйдуур.
Сиһилии кэпсээтэххэ, балаҕан ыйын 8 күнүгэр ааҕаччыбыт олорор Марха бөһүөлэгин Луговая уулуссатыгар күүстээх тыалтан уот барбыт. Кинилэр тута "Якутскэнерго" диспиэччэригэр эрийэн биллэрбиттэр. Ыаллар диспиэччэрдэргэ үс күнү быһа эрийэн ирдэспиттэр да, уоттарын ким да оҥоро кэлбэтэх. Бэһис күннэригэр аттынааҕы уулуссалар быһа охсууларыгар уоту оҥоро сылдьар биригээдэҕэ алҕас түбэһэн, уота суох олороллорун эппиттэр. Хата, үлэһиттэр, кыһалҕалаах дьоҥҥо утары бараннар, чаас аҥаарын иһигэр көрөн-истэн, быһаара охсон, уоттарын оҥоро охсубуттар. Мантан сиэттэрэн, биһиэхэ «кыра да алдьаныыны сыһа-соһо сылдьыбыт буоллахтара» диэн санаа үөскүүр. Оччотугар "Якутскэнерго" тэрилтэ чаас аҥаардаах үлэни тоҕо эрдэ оҥорон кээспэккэ, уһатан-кэҥэтэн, түөрт күнү быһа дьону сордуу сылдьыбытын ааҕааччыбыт сатаан өйдөөбөт.
Ол иһин биһиги "Якутскэнерго" пресс-сулууспатыгар эрийэн бу боппуруоһу быһаарса сатаатыбыт. Биһиги ыйытыыларбытыгар маннык хоруйдаатылар:
- Уот ситимин чөлүгэр түһэрии тоҕо уһаата?
- Балаҕан ыйын 8 күнүттэн барыта 510 сайаапка киирбитин ордук суолталаахтарыттан саҕалаан оҥорон барбыппыт. Биригээдэлэр тохтоло суох түүннэри үлэлээбиттэрэ. «Илии-атах» тиийбэккэ, киин улуустартан үлэһиттэрбит көмөҕө кэлбиттэрэ. Уот ситимин чөлүгэр түһэрии бытааннык барбыт төрүөтүнэн, биир курдук, дьон барыта кэриэтэ управляющай компанияҕа (УК) эбэтэр ЕДДС нүөмэригэр эрийбэккэ, биһиэхэ быһа эрийэн сайаапка биэрбиттэрэ буолбута. Дьиҥэр, сайаапка маҥнай УК тиийиэхтээх. Онтон элиэктирик быһаарсыбытын кэннэ УК иһинэн сатаан оҥоһуллубат алдьаныы түмүллэн биһиэхэ тиийиэхтээх. Иккиһинэн, үгүс чааһынай дьиэлээх сирдэргэ уот остуолбалара уонна боруобаттара олус эргэрбиттэр. Ону саахал кэнниттэн саҥа матырыйаалынан хаттаан оҥорор ирдэнэр. Төһө остуолба охтубутун этэр буоллахха, куорат үрдүнэн – 30 кэриҥэ. Маны таһынан, 150 боруобат быһа барыыта, бэйэ-бэйэтигэр охсуллуута, кылгас тиксиһииттэн тахсыбыт арахсыыта элбэх этэ. Үсүһүнэн, биһиги бастаан дьон олоҕор кутталы үөскэтэр содуллары туоратабыт. Ол барыта бүттэҕинэ биирдэ атыттарга киирэбит.
- Куоракка чааһынай дьиэлээх үгүс түөлбэлэргэ уот остуолбалара 70-80 сыллартан уларыйа иликтэр диигит. Өрөмүөн тоҕо барбат?
- Өрөмүөн үлэтэ барар бөҕө буоллаҕа, ол эрээри тэрилтэ үбэ-харчыта, кыаҕа барытын биирдэ өрөмүөннээн кэбиһэргэ тиийбэт. Тэрилтэбит ньочооттоох тэрилтэлэр ахсааннарыгар киирэр. Ол да буоллар, бэйэбит инвестициялыыр бырагыраамабытынан дьоҥҥо уоту чэпчэтиилээх тарыыбынан (550 солк.) киллэрэн кэллибит, өрөмүөн үлэтин сыллата ыыта турабыт. Дьокуускай куоракка араас кыһалҕалаах учаастактар, хаһаайына суох лиинийэлэр, үлэни харгыстыыр абоненнар элбэхтэр. Биһиги тэрилтэбит үбэ-харчыта уот тарыыбыттан быһаччы тутулуктаах, үлэбит-хамнаспыт үөһэттэн хонтуруолланар, онон үбү-харчыны туттуу хааччахтаах, ыытыллар үлэ болдьохтоох. Киин куоракка маннык улахан алдьаныы-кээһэнии тахсыбытын кэннэ 0,4 кВ лиинийэлэри өрөмүөннээһин кээмэйин саҥаттан көрөргө быһаардыбыт.
- Нэдиэлэ кэриҥэ уота суох олорбут дьон көрсүбүт кыһалҕаларын, ороскуоттарын тэрилтэ толуйар эбээһинэстээх дуо?
- Сокуонунан уот ситимигэр тахсыбыт саахалтан сыаналаах тэрил алдьаммыт эрэ буоллаҕына, оннук эбээһинэс көрүллэр. Хоромньуну көрсүбүт киһи биһиэхэ кэлэн сайабылыанньа суруйуох тустаах. Онтон атын түгэннэргэ уот өҥөтүн туһанааччы ирдэһиитин толоруу кыаллыбат буолуон сөп. Тоҕо диэтэххэ, сокуонунан 3-категорияҕа киирээччилэр (биир уот ситимигэр холбонон олорор дьон) саахал тахсан уота суох хаалар түгэннэригэр бэйэлэрин хааччынар эбии тэриллээх буолуохтаахтар. Өҥөнү туһанааччылары кытта түһэрсэр дуогабарбытыгар оннук пуун баар. Онно сөбүлэһэ буоланнар, илии баттыыллар.
Бэҕэһээ, балаҕан ыйын 14 күнүгэр, күүстээх тыал түһүүтүттэн Дьокуускай куорат уонна бу эргин эмиэ уота барыыта таҕыста. "Якутскэнерго" саайтыгар барыта 67 сайаапка киирдэ диэн суруйбуттар. Онон, көрөргүт курдук, бу күһүн олохтоохторго да, тэрилтэҕэ да бэрдэ суох, кыһалҕалаах, түбүктээх, тыҥааһыннаах буолла. Оттон киһи барахсан үчүгэйгэ да, куһаҕаҥҥа да түргэнник үөрэнэр айылгылаах. Нэдиэлэ кэриҥэ уота суох олорбут дьон аныгыскы сырыыга диэри куһаҕаны барытын умнуохтара. Оттон Дьоллоох Дьокуускай 390 сыллаах үбүлүөйдээх күнүгэр кимиэхэ эрэ уота суох «хараҥа» күннэр «бэлэх» буолан кэлбиттэригэр ким, туох буруйдааҕын, уоту чөлүгэр түһэрэргэ төһө сөптөөх дьаһаллар ылыллыбыттарын, баҕар, борокуратуура үлэтин түмүгүттэн билиэхпит.
Бэйэ кэр.
*Үтүө да, мөкү да сонуннаах буоллаххытына, 8 (914) 820 09 75 бассааптаах нүөмэрбитигэр суруйуҥ
