Муус устар 17 күнүгэр Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйгэ, Арассыыйатааҕы уонна норуоттар икки ардыларынааҕы таһымнаах олимпиадалар кыайыылаахтарын билиһиннэрэр пресс-конференция буолан ааста.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйгэ Саха сирин араас муннугуттан оҕолор кэлэн үөрэнэллэр. Лиссиэй кэллэктиибэ кинилэр дьоҕурдарын салгыы сайыннарыыга табыгастаах усулуобуйаны тэрийэр.
Үлэ тиһигин биир быстыспат сорҕотунан эбии үөрэх уонна олимпиадаҕа бэлэмнэнии буолар. Манна лиссиэй учууталлара, үөрэнээччилэрэ сыл аайы көхтөөх кыттыыны ылаллар, саҥаттан-саҥа, сонунтан-сонун ньымалары көрдүүллэр, күрэхтэһиигэ бэлэмнэниигэ суолу-ииһи тобулаллар.
Жаутыков аатынан олимпиада (IZhO)
Бу сыл тохсунньутугар Өрөспүүбүлүкэ лиссиэйин хамаандата Алма – Аты куоракка математикаҕа, физикаҕа, информатикаҕа норуоттар икки ардыларынааҕы 15 –с төгүлүн ыытыллар Жаутыков аатынан олимпиадаҕа кытынна. Манна математикаҕа физико-математическай хайысхалаах 10-с кылаас үөрэнээччитэ Мегина Маша боруонса мэтээли ылан үөрүүбүтүн үрдэттэ. Кини санаатын маннык үллэстэр: “Бу олимпиадаҕа иккис төгүлбүн кытынным. Ол иһин, хайдах ыытылларын эҥин билэр буоламмын улаханнык долгуйбатаҕым. Кытта кэлбит оҕолор бары биир дьиэҕэ олорбуппут. Инньэ гынан, араас омук оҕолорун кытта билистим. Холобур, Норвегияттан сылдьар кыргыттары кытта билсибитим. Ону наһаа сөбүлээтим. Кэлэр сылга эмиэ кыттар санаалаахпын. Онуоха диэри омук тылын үчүгэйдик үөрэтэн элбэх дьону кытта билсэр уонна өссө үчүгэй көрдөрүүлэниэм диэн баҕалаахпын”. Маша эһиил Москубатааҕы экономика үрдүкү оскуолатыгар үрдүк үөрэххэ быһа киирэр мэктиэни ылбыт.
Ураллааҕы Эдэр математиктар турнирдара
Бу биирдиилээн уонна хамаанданнан күрэхтэһии буолар. Турнир сүрүн тэрээһинэ – матбой, ол таһынан интеллектуальнай онньуулар уонна култуурунай бырагыраамма буолар. LIII –с төгүл ыытыллар УТЮМҥа лиссиэйтэн 6 кылаас үөрэнээччилэрэ: Ноговицын Айтал (хапытаан), Щукин Айтал, Васильев Ян, Цыпандин Женя, Николаев Давид, Местников Сандал кыттан, үһүс лигаҕа хамаанданан 2 миэстэҕэ тигистилэр. Ноговицын Айтал личнэй олимпиада түмүгүнэн 3 истиэпэннээх Дипломунан наҕараадаланна.
Ноговицын Айтал: “Мин хамаанда хапытаана буолабын. Биһиги харантыын кэмигэр күүстээхтик бэлэмнэммиппит. Хамаанданан олимпиадаҕа үһүс лигаҕа киирбиппит. Онтон биһиги наһаа үөрбэтэхпит. Үһүс лигаҕа бастакы миэстэ буолуохтаахпыт диэн сыал-сорук туруоруммуппут. Личнай олимпиадаҕа үһүс миэстэ буолбутум. Бу иккис кыттыыбыт буолар. Бу иннинэ Казань куоракка күрэстэспиппит. Ол иһин наһаа долгуйбатаҕым. Мин санаабар үчүгэйдик кытынныбыт. Ол сөбүлээтим, инникитин өссө да кыттар баҕалаахпын”.
Оскуолатааҕы учебнай-научнай турнир
Кулун тутар ыйыгар биһиги лиссиэйбит үөрэнээччилэрэ Киров куоракка Бүтүн Арассыыйатааҕы физика турнирыгар 6-с сылын ситиһиилээхтин кыттан кэллилэр. Быйыл уопсайа 18 хамаанда кытынна, Арассыыйа 4 эрэгийиэниттэн: Киров, Челябинскай уобаластартан, Санкт-Петербург куораттан уонна Саха сириттэн. Өрөспүүбүлүкэ чиэһин “Yakutia” хамаандата: Саввинов Кирилл (9 кылаас, РЛИ, хапытаан, личнэй олимпиадаҕа 2 истиэпэннээх диплом), Кулаковскай Аяр (9 кылаас, РЛИ),
Санников Георгий (8 кыл, РЛИ, личнэй олимпиадаҕа 2 истиэпэннээх диплом), Кузьмин Андрей (8 кылаас, РЛИ), Шумилов Арсен (7 кылаас, РЛИ, личнэй олимпиадаҕа 3 истиэпэннээх диплом), Тимофеев Владимир (9 кылаас, Амма улууһун Болугур орто оскуолата) көмүскээтилэр. Өрөспүүбүлүкэ хамаандата тыҥааһыннаах киирсиигэ үрдүк лигаҕа II истиэпэннээх дипломунан наҕараадаланна.
Саввинов Кирилл: “Мин бу турнирга бастакытын кытынным. Олус долгуйан тиийбитим. Москубаттан Кировка диэри 12 чаас поеһынан айаннаан тиийбиппит. Ол иһин олус сылайбыппыт. Бастаан личнай олимпиадалар буолбуттара. Тус бэйэм сөбүлээбитим диэн, киһи задача суоттууругар бары өттүнэн толкуйдуур дьоҕурданар. Оттон соччо астымматаҕым диэн, личнай олимпиада наһаа түргэнник ааспыта. Биһиги сылаабыт ааспакка син балайда эрэйдэммиппит”.
Кулаковскай Аяр: “Турнирга кыттарга көхтөөх буолуу ирдэнэр. Уонна задача суоттуурга саҥа ньымалары тобулан иһэр наада. Киһи задача суоттууругар сайдар. Кэлэр турнирдарга биһиги хамаандабыт өссө үрдүк ситиһиилээх буолуо диэммин эрэнэбин. Турнирга саамай сүрүнэ кыайыы буолбакка, билиини ылыы дии саныыбын”.
Санников Георгий: ”Мин бу олимпиаданы олус сөбүлээтим. Киһи өйүн-санаатын сайыннарар. Барыта олус түргэнник барарын соччо сөбүлээбэтим. Киһи сынньанарыгар да биэриэмэ суох буолар”.
Кузьмин Андрей: “Куорат олохтоохторо, турнир хаһаайыттара олус элэккэй этилэр. Тус бэйэм олус астынным”.
“Робофест”
Бу дьыл кулун тутар 20-22 күнүгэр Москуба куоракка “PROFEST” диэн Бүтүн Арассыыйатааҕы технологическэй бэстибээл буолан ааста. Бэстибээл үгэс курдук оҕолор уонна ыччат икки ардыларыгар элбэх араас робототехническай күрэхтэһиилээх.
Ол курдук, 7-11 кылаас үөрэнээччилэригэр “РобоКарусель” күрэхтэһии түмүктүүр түһүмэҕэ буолла. Бу – М.В. Ломоносов аатынан Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет физическэй факультета тэрийэр “Робофест” үөрэнээччилэр олимпиадаларын практическай түһүмэҕэ. Улахаттар бөлөхтөрүгэр 82 хамаандаттан “РобоКарусель” кыайыылааҕынан “ЭРЭЛ-1” Өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэй үөрэнээччилэрин хамаандата буолла. Татьяна Протодьяконова салайааччылаах хамаандаҕа киирдилэр: 10-с кылаас үөрэнээччилэрэ Федор Лыткин, Леонид Дьячковский, Вячеслав Слепцов, Николай Ужинскай, Байдам Филатов.
Маны таһынан, оҕолор “Робофест” физикаҕа олимпиадатыгар үрдүк көрдөрүүлээхтэр: 7-9 кылаастарга “Робофест” физикаҕа олимпиадатын призера (III истиэпэннээх диплом) Степанов Артур (54 бааллаах); 10-11 кылаастарга “Робофест” физикаҕа олимпиадатын кыайыылаахтара (I истиэпэннээх диплом) Дьячковскай Леонид (72 бааллаах), Слепцов Вячеслав (67 бааллаах).
Дьячковскай Леонид: “Бу күрэстэһиигэ үчүгэйдик бэлэмнэнэн тиийбиппит. Тус бэйэм робототехникаҕа туох да сыһыана суох этим. Хамаандаҕа чугас доҕорум ыҥырбыта. Киниэхэ улаханнык махтанабын. Робототехника диэн наһаа ыарахан буолбатах эбит. Киһи сатыыр кыахтаах эбит.
Байдам Филатов: “Күрэстэһиигэ кэккэ ыарахаттар бааллар этэ. Ол да буоллар олус сөбүлээтим”.
Физикаҕа үөрэнээччилэр Бүтүн Арассыыйатааҕы
олимпиадаларын түмүктүүр түһүмэҕэ
Муус устар 5-10 күнүгэр Томскай уобаласка физика олимпиадатын бүтэһик түһүмэҕэ буолан ааста. Манна дойду 61 субъегыттан 309 9-11 кылаас үөрэнээччилэрэ кыттыыны ыллылар. Олор истэригэр Москуба, Санк-Петербург, Татарстан өрөспүүбүлүкэтэ уо.д.а. Олимпиада кыайыылаахтара уонна призердара биир кэлим эксээмэнэ суох ханнык баҕарар үрдүк үөрэх кыһатыгар киирэр кыахтаналлар.
Кыттааччылар алта күн устата араас теоретическай уонна экспериментальнай түһүмэхтэри аастылар. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитин физикаҕа Ньурбатааҕы техническэй лиссиэйтэн 1 уонна өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйтэн 2 үөрэнээччи көмүскээтэ: Стас Новиков (9 кылаас) уонна Артем Васильев (10 физико-математическай кылаас). Олимпиада түмүгүнэн икки уол призер үрдүк аатын сүктүлэр.
Олимпиада түмүктүүр түһүмэҕэр өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэй физика учууталлара Виктор Филиппович Потапов, Гаврил Васильевич Баишев, Лена Дмитриевна Федорова уонна Алексей Иванович Григорьев (СР МАН), Юрий Афанасьевич Лазарев (НТЛ) бэлэмнээбиттэр. Консультациялары физика учууталлара Петр Иванович Ноговицын, Афанасий Иванович Слепцов, Радимир Гаврильевич Дьяконов ыыттылар.
