Харантыын кэмигэр киһи олоҕун хааччыйар суолталаах тэрилтэлэр — балыыһалар, аптекалар, полициялар үлэлэрин тохтоппотулар, төттөрүтүн күүһүрдэн биэрдилэр. Кинилэри сэргэ нэһилиэнньэни аһынан-үөлүнэн хааччыйар маҕаһыыннар эмиэ үлэлэрин тэтимэ уларыйбата. Куорат усулуобуйатыгар атыыһыт идэтэ быраастааҕар итэҕэһэ суох эппиэтинэстээҕин бүгүҥҥү балаһыанньа көрдөрдө.
Губанова Ирина “777” диэн дьоллоох сыыппаралаах маҕаһыыҥҥа үлэлээбитэ балтараа сыл буолбут. Кини икки кыра оҕолоох ийэ, харантыын кэмигэр күн аайы үлэтигэр кэлэрин тохтоппото:
— Коронавирус саастаах дьоҥҥо ордук кутталлаах, ол иһин маҕаһыын салалтата саастаах үлэһиттэрин харантыын кэмигэр босхолоон, сынньалаҥҥа ыытта. Маҕаһыын үлэһиттэрэ харантыын кэмигэр туруоруллубут ирдэбиллэри барыларын толоробут.
— Ирдэбиллэр хайдахтарый?
— Бастатан туран, үлэһиттэргэ барыбытыгар мааска, перчатка, антисептик түҥэппиттэрэ. Хас атыылаһааччы кэнниттэн үлэлиир миэстэбитин, корзиналары, прилавогы инфекцияны суох оҥорор убаҕастарынан сотобут. Атыылаһааччы кассаттан биир миэтирэ тэйиччи туран ыларыгар бэлиэ баар.
— Бу барыта көмөлөһөр дуо?
— Мин санаабар, көмөлөһөр. Тус бэйэбин харыстанарга элбэх битэмиин иһэбин, цитрустаах фрукталары сиибин. Үлэбиттэн дьиэбэр кэлэн эмиэ храыстанар процедуралары оҥоробун, илиибин суунабын, мааскабын устан сууйабын. Маннык кэмҥэ ыксыыр, ыгылыйар доруобай да киһиэхэ охсуулаах буолуо дии саныыбын, онон өссө холкутуйан, кэҥээн биэриэххэ наада.
— Дьон бары куттанан дьиэтигэр олорор кэмигэр, эн ордук ханнык санаанан салайтаран үлэҕэр тахсаҕын?
— Бүгүҥҥү балаһыанньаҕа маҕаһыыннар үлэлэрэ дьон тыыннаах хааларыгар эмиэ биир сүрүн суолталаах буоларын өйдөөтүбүт, ордук улахан куорат олохтоохторо. Атыылаһааччылар сыһыаннара уларыйбытын көрөбүн, махтанааччылар да бааллар. Урут өйдөөн көрбөтөхтөрүн, сыаналаабаттарын дьэ билбиттэр. Онон, биһиги үлэбитигэр уруккубутунааҕар атын туруктаах, өрө көтөҕүллүүлээх тахсабыт. Хамнас эрэ туһуттан буолбатах.
— Ханнык бородуукталары дьон ордук атыылаһарый?
— Ордук куруппаны, мокоруону, “Доширак”, сок, кэнсиэрбэ, мас арыыта ылаллар. Ону таһынан бурдук, сымыыт, үүт ылалларарыттан сылыктаатахха, иллэҥсийбит хаһаайкалар бурдук ас астыыллара элбээбит быһыылаах.
— Маҕаһыын бородууктанан хааччыллыыта үчүгэй дуо? Туох да мэһэйдэр үөскээбэтилэр?
— Бородуукта бары арааһа барыта баар, хааччыллыыга туох да уларыйыы тахсыбата.
— Арай маркеты саптахтарына, бородууктаны үлэҕинэн (сакааһынан) дьиэҕэ тиэрдэргэ сатаан үлэлиэххит дуо?
— Бородууктаны дьиэҕэ тиэрдии өҥөтүн уруккаттан оҥоробут. Үлэхтэри телефонунан, инстаграмынан, бассаабынан ылабыт. Билигин маҕаһыын саайта оҥоһулла сылдьар, үлэлээтэҕинэ — дьон киирэн бородууктаны “онлайн” атыылаһар кыахтаныахтара.
Мин бэйэм эмиэ “бородууктаны дьиэҕэ тиэрдиинэн” дьарыктанабын. Ыаллыы олорор дьонум, кэргэнниилэр, саастаахтар, оҕолоро атын куоракка көһөннөр, көрөр-харайар дьоно суох хаалбыттар. Күн аайы үлэбиттэн төннөн иһэн кинилэргэ наадыйар бородуукталарын аҕалан биэрэбин. Маннык кыра да буоллар үтүө дьыаланы оҥорорбуттан үөрэбин.
Биһиги маҕаһыыммыт саҥа аахсыйаны саҕалаата, биэнсийэлээх, дьиэлэриттэн кыайан тахсыбат саастаах дьоҥҥо бородуукталарын босхо дьиэлэригэр тиэрдэн биэрэр. Бу — биһиги короновирус утары охсуһар бэйэбит сэмэй кылааппыт буолар.
— Интэриниэт ситимигэр “Маҕаһыыҥҥа киһи аһыйбат дьоно тахсаллар” диэн көрдөөх “мем” сылдьар. Бородуукталыы ордук кимнээх кэлэллэрий, эр дьон дуу, кэрэ аҥаардар дуу?
– Оҕо аймах, саастаах дьон сылдьара биллэ аҕыйаата, суохтарын кэриэтэ. Ордук ийэлэр уонна аҕалар сылдьаллар быһыылаах. Маҕаһыыҥҥа киһи аһыйбат дьоно буолбакка, ордук эппиэтинэстээхтэрэ сылдьаллар дии саныыбын. Ол, биллэн турар, төрөппүттэр буолаллар.
– Эһиэхэ үлэҕит иһин улахан махтал. Бу хааччахтаах, тыҥааһыннаах күннэр түргэнник бүттэллэригэр баҕарыахха.
