Кыстык – хас биирдии хаhаайыстыбаҕа эппиэтинэстээх кэм. Хайдах сайын дьаhанаҕын да, оннук кыстыгы туоруугун.
Ааспыт сылга “Новай” сопхуос ох курдук оҥостон, дороххой уонна сүмэлээх аhылык бэлэмнээhинин үлэлэригэр, от ыйын ортотугар киирэн турар. От ыйын саҥатыгар Бөтyрyөп, Борокуоппайап да кэнниттэн күн-дьыл балай эмэ турбалаан биэрэн абыраабыта. 2018 сыллааҕы былаан 1.800 тонна от уонна 400 тонна сиилэс болдьохтоох кэмнэригэр туолбуттара. Урут “Новай” сопхуос 3.000 -3.500 тонна оту холкутук оттуура. Сопхуос Таас-Yрэхтээҕи салаата сабылынна. Отучча киһи, сүрүннээн эдэр-сэнэх дьон үлэтэ суох хааллылар. Аны маннык тыйыс быһаарыы Сүлдьүкээри ыгар-түүрэйэр кутталлаах. Кэнники сылларга Сүлдьүкээр салаатыгар бэриллэр от былаана, хас эмэ төгүл кыччатыллан турар. Былаан кыччаабытын билэбин, тоҕо диэтэххэ, хас да сыл Сүлдьүкээр үрэхтэригэр “Новай” сопхуоска анаан оттоһон турабын. Оччолорго былаан өлгөм, хамнас аахсыыта бэрт этэ. Сүөһү үрэх соппоҥ отуттан кыстык бүтүүтүгэр солбонуйар, ырар. Онон сир иҥэмтэлээх ото ирдэнэр. Уонча сыл тухары сопхуос ыаллыы сытар Сунтаар улууhун Куокуну, Кириэстээх сирдэриттэн сир отун тиэйтэрэр этэ. Сунтаар улууһун кытыы нэhилиэктэрин отчуттара мантан харчыланан олус абыраммыттара.
2009 сылга Сунтаар сиригэр 700 тонна бастыҥ хааччыстыбалаах от оттонон тиэллибитэ. 300 тонна окко үлэх бэрилиннэҕинэ баһыыба. Ити курдук, быйылгы үп-харчы, экэниэмикэ дьалхаана ыкпыт кэмигэр “Новай” сопхуос эмиэ тосту уларыйбыт усулуобуйаҕа үлэлии-хамсыы олорор. Дьиҥэр, сопхуос эрэ баар буолан, Арыылаах дэриэбинэтэ туруктаах. Yлэhиттэр хамнастарын болдьохтоох кэмигэр аахса олороллор, соҕуруу-арҕаа сынньаналларыгар айаннара төлөнөр. Дьэ, аны сарсыҥҥы күн тугу диэлитэрэ таабырын. Yп-харчы ытарчатын күөнүгэр “Новайы” үбүлээhини сарбыйыы куттала сээбэҥниир. Итинтэн сэдиптээн Арыылааҕы туох кэрэхсэбилэ суох дьылҕа күүтэрэ сэрэйиллэр эрэ. Сопхуос инники дьылҕатынан СӨ бырабыытылыстыбата ыкса дьарыктанан эрэр. Дьэ, хайдах гыналлар.
Станислав Алексеев, Мииринэй куорат
