Саха омук дьылҕатын, тылын-өһүн, култууратын, XXI үйэ соруктарын, тулалыыр айылҕа харыстабылыгар, кооперацияҕа сыһыаннаан "ИЛИН" өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай түмсүү тэриллэн үлэлиир. Бэрэссэдээтэл эбээһинэһин толорооччу Афанасий Алексеевич Николаев, культуролог, этнопедагог Тубсаана-Саргылаана Николаева, инженер-эколог Дмитрий Дмитриев Горнай, Бүлүү бөлөх улуустарыгар, Ленскэй, Мииринэй куораттарыгар көрсүһүүлэри тэрийэн ыыттылар. Ньурбаҕа Маар, Дьаархан, Күндээдэ нэһилиэктэрин олохтоохторун кытары көрүстүлэр.
Ньурба куоратыгар көрсүһүүгэ Афанасий Алексеевич: “Саха сиригэр 435 муниципальнай тэриллиилэр баалларыттан, 160-на кыра нэһилиэктэр. Кытыы сирдэргэ баар кыра оскуолалары, балыыһалары, оҕо саадтарын, үлэ миэстэтин хаалларар туһугар биһиги уопсастыбаннай түмсүү үлэ ыытар. Дьон санаатын истэн, накааһын ылынан үрдүкү салалтаҕа туруорсарга үлэ ыытабыт. Муус устар 26-27 күнүгэр СӨ Сомоҕолоһуу күнүгэр Дьокуускай куоракка «Миссия Республики Саха (Якутия) в XXI веке -Человек, Общество, Государство» III-с уопсастыбай мунньахха улахан судаарыстыбаннай бырагырааманы ылынарга былаас өртүттэн кыттыыны ылалларыгар үлэлэһэбит" – диэн иһитиннэрии оҥордо.
Экология, юридическай боппуруостарынан дьарыктанар, инженер-эколог идэлээх “Эйгэ” экологическай үөрэҕирии уопсастыбаннай түмсүү кууруһу ыытааччы Дмитрий Дмитриев: “Биһиги дьоҥҥо тулалыыр айылҕаны харыстыырга, экология сокуонунан көрүллэр бырааптары көмүскүүргэ туттар ньымаларын үөрэтэбит.Саҥалыы көрүүлээх үөрэтиллэн-чинчийиллибит бырайыактары олоххо киллэрэн, уопсастыбаҕа тарҕатар сыаллаах-соруктаах үлэлиибит. Өскөтүн бырайыактары уопсастыбаннас өйүүр буоллаҕына, Уһук Илин Сахабыт сирэ сайдыытыгар Москубаттан өйөбүлү ыларга үлэ барыаҕа. Бүлүүгэ аракыата тобохторо түһүүлэригэр туох-ханнык миэрэлэр ылыллалларыгар, “Роскосмос” анал федеральнай сокуоҥҥа уларытыылара киириэхтээх. Конституционнай суут нөҥүө сокуонунан көҥүллэнэрин суоҕун быһаарыы ылынан ирдэһиэхтээхпит. Тулалыыр айылҕаны көмүскүүргэ судаарыстыбаннай уорганнартан, бырамыысылыннай тэрилтэлэртэн экологическай иһитиннэриини ирдээн ылар бырааптаахпыт. Саха сирин хас биирдии олохтооҕо 67 №-дээх “Общественный экологический инспиэктор” ыстатыйаҕа олоҕуран, баҕа өртүнэн уопсастыбаннай инспиэктэрдэр буолуохтарын сөп. Инспиэктэрдэр ханна киртитии, кэһиллии тахсыбытын сөптөөх уорганнарга иһитиннэрии оҥорор толору бырааптаахтар. Тулалыыр эйгэни, айылҕаны кэнэҕэс ыччакка хаалларарга үлэ барыахтаах”, – диэн түмүктээтэ.
Этнопедагог Тубсаана-Саргылаана Николаева “ИЛИН” уопсастыбаннай түмсүүгэ историктар, экологтар, альтернативнай энергетика, сиэргэ-туомҥа, "Будущее поколение" ыччат түмсүүтэ баалларын билиһиннэрдэ.
Антонина СЕМЕНОВА.
