Кэнники кэмнэргэ айар-суруйар эйгэҕэ соһуччу кимэн киирбит, астаапкаҕа олорор милииссийэ полковнига Виталий Егоров сулууспатын тухары сүүстэн тахса ыар буруйу арыйбыта. Биэнсийэҕэ тахсыаҕыттан, бэйэтэ да билбэтинэн эмискэ тэһэ кэйдэрэн, айар үлэ абылаҥар түспүтэ. Виталий Михайловиһы кытары кэпсэтиибит “Кыымҥа” тахса сылдьыбыта. Онно кини урукку Ис дьыала миниистирэ Яков Стаховы кытары сатаспакка уурайбытын уонна хоруупсуйаҕа быһа ылларбыт миниистири хайдах суулларбытын туһунан кэпсээбитэ. Билигин ити туһунан сиһилии, саас-сааһынан сэһэргиир.
Санатар буоллахха, сууттан-силиэстийэттэн куота сылдьыбыт Яков Стаховы былырыын ыам ыйын 7 күнүгэр суут түөкүннээһиҥҥэ буруйдааҕынан аахпыта уонна 4 сыл усулуобунай болдьоҕу анаабыта. Маны таһынан экс-миниистир “генерал-майор полиции” аатын былдьаабыттара.
Миниистир дуоһунаһа буораппыта
Барыта 2006 сыл сайыныгар саҕаламмыта. Ити сыл Саха сиригэр милииссийэ генерал-майора Яков Григорьевич Стахов ис дьыала миниистирин дуоһунаһыгар ананан кэлбитэ. Кинини РФ ИДьМ Управлениетын академиятын бэрэпиэссэрэ, милииссийэ полковнига, олус чиэһинэй, туох да үөнэ-күрдьэҕэтэ суох киһи – Михаил Петрович Киреев арыаллаан кэлбитэ. Биллэн турар, тойоттору көрсүүгэ остуол мааныта тэриллибитэ, катерынан өрүскэ күүлэйдэппиттэрэ. Онно Михаил Петрович туост көтөҕөрүгэр “Стахов чиэһинэй, ымсыыта, иҥсэтэ суох, үтүө санаалаах бойобуой генерал” диэн эппитэ. Кырдьык, оннук этэ. Тоҕо диэтэххэ, оччолорго Москубаҕа “Стахов саамай дьадаҥы генерал, баара-суоҕа үс хостоох кыбартыыралаах, ИДьМ Академиятыгар кыра дуоһунастаах” диэн сурах күүскэ тарҕаммыта.
Оннук “чиэһинэй, сэмэй” киһибит Саха сиригэр миниистирэн ананан кэлиэҕиттэн тосту-туора уларыйан хаалаахтаабыта. Кини ууну-уоту ортотунан хайдах туораабытын билбэппин, ол эрээри “алтан турбаны” хайдах да ааспатаҕа.
Стахов миниистиринэн анаммыт сураҕын истэн баран, киниэхэ Москубаттан милииссийэ полковнига Вагин диэн киһи Москуба уобалаһын Домодедово оройуонугар коттедж учаастагын биэрэрин, ол иһин кинини миниистир солбуйааччытынан аныырыгар эппит. Биллэн турар, Стахов, оччолооҕу истээт, үөрүүнэн сөбүлэспит уонна Вагины бэйэтин солбуйааччытынан ылбыт.
Кэлин, Дьокуускайга суут кэмигэр, Стахов “Вагин миигин таҥнарда, кини мин тулабар сүүлүктэри муспута, олор миигин таҥнардылар” диэн суламмыта. Ол тухары бэйэтин сүүлүктэр ахсааннарыгар киллэрбэт да этэ.
Саха сирэ байыппыта
Стахов Саха сиригэр кэлиэҕиттэн ыла кыбартыыра, коттедж курдук сыаналаах бэлэхтэринэн кутан кэбиспиттэрэ. “Куруук харчыга быстара сылдьыбыт” Стахов, биллэн турар, онтон аккаастамматаҕа. Холобур, биир улуус милииссийэтин начаалынньыга милииссийэҕэ үлэлиир уола сулууспатыгар өрө көтөн тахсарын туһугар Өлүөнэ биэрэгин биир кырасыабай муннугар буор босхо коттедж тутан биэрбитэ. Тутуу хампаанньалаах дьон Стаховка сыалай кыбартыыраларынан ыһыахтаммыттара. Баара-суоҕа икки сыл иһигэр Стахов Саха сирин баай дьонун кэккэтин хаҥаппыта. Кэлин, Стахов куота-саһа сылдьар кэмигэр, силиэстийэлиир-оперативнай бөлөх анаан-минээн Москубаҕа тиийэн коттеджыгар дьэҥдьиир оҥорбута. Дьэ, уонна миниистир баайыттан-дуолуттан сөҕөн, сыҥаахтара түспүт этэ: үчүгэй оҥоһуулаах кыһыл кирпииччэ күрүөлээх, бассыайыннаах кип-киэҥ хостор, көлүкэлээх, бэсиэккэлээх тиэргэн, үрүҥ эһэ тириитэ тэллэх...
Хаартыскаҕа: Саха сирин милииссийэтэ тэриллибитэ 90 сылыгар аналлаах үөрүүлээх тэрээһин. Бу хаартыскаҕа Вячелав Штыров көмүс "Баабырын" ылаары бэлэмнэнэ олорор. Хаҥастан иккис олорор борокуруор Подласнеко манна киитэрэйдээбитэ: кини карабинын "Ирбис" эрэстэрээҥҥэ бырааһынньык кэмигэр ылбыта. Арассыыйа Борокуратуурата дуоһунастаах киһи бэлэх ылбытын бэрэбиэркэлииригэр Подласенко "отой да ханнык да бэлэөи-туһаҕы ылбатах" аатырбыта, ону кини кыккыраччы "ылбатаҕым" диэбитэ.
Стахов оччотооҕу бэрэсидьиэн Штыров чугас эйгэтигэр (Грабцевичтаах эҥин) бэрт түргэнник киирбитэ. ФСБ начаалынньыга Панасенко, өрөспүүбүлүкэ борокуруора Подласенко аллар атастара буола түспүтэ. Киниэхэ Арассыыйа ИДьМ тус куттал суоһаабатын департаменын начаалынньыга, генерал Драгунцов уонна кини солбуйааччыта, генерал Деревянко (кэлин хоруупсуйаҕа сыстан үүрүллүбүтэ) үчүгэй сыһыаннаахтара.
Бу хаартыскаҕа УФСБ начаалынньыга Панасенко Стахов илиититтэн бэлэх тутар. Дьиҥэ, бу кэмнэргэ Панасенко Стахов кирдээх дьыалаларын туһунан бэркэ билэр этэ. Манна киһи сонньуйара баар: бырааһынньык саха милииссийэтэ тэриллибитэ 90 сылыгар анаммыта да, тоҕо эрэ сыаналаах саалары ыҥырыылаах чунуобунньуктарга тутартаабыттара. Мин санаабар, барыта төттөрү буолуохтаах этэ...
Тус бэйэм икки төгүл бэйэм харчыбынан Москубаҕа тиийэн Стахов салалтатынан министиэристибэ иһигэр дьаабы быһыы сатыылаабытын, кэрээнэ суох көстүү олоҕурбутун тыллаабытым. Онуоха ити үөһэ ыйыллыбыт табаарыстар – Драгунцов уонна Деревянко – сапсыйан эрэ кэбиспиттэрэ.
Утарыта турсуу
Стаховы кытары утарыта турсуубут муҥутуур уһуга 2008 сыл сааһыгар саҕаламмыта. Миэхэ ИДьМ биир улахан салаатын салайааччыта, полковник ыаллыы улууска биир криминальнай чөмчөкө төрөөбүт күнүгэр барбытын уонна онно киһини өлөрүүгэ сыһыаннаах буолуон сөбүн туһунан иһитиннэрии киирбитэ. Биһиэхэ биллэрбиттэринэн, ол төрөөбүт күҥҥэ биир хаайыылаах “браткалар, бандьыыттар быыстарыгар тоҕо хантан эрэ бөх кэллэ” диэн айдааран турбут. Биллэн турар, полковнигы кытары бурайсан турбуттар, ол кэмҥэ анараа киһи милиционер сиэҕин хайа тардан ылбыт. Онуоха полковнигы арыаллыы сылдьыбыт “телохранителлэр” ол киһини кыыллыы кырбаан өлөрөллөр уонна бэйэтин массыынатыгар олордон баран, улуустааҕы милииссийэ отделын аттыгар хаалларан кэбиһэллэр.
Мин ити быһылаан туһунан сонно тута Стаховка тыллаабытым. Кини онтон олус соһуйбута уонна суһаллык миэстэтигэр тиийэн быһаарсарбар сорудахтаабыта. Мин бараары оҥостон, дьон хомуйа сырыттахпына, Стахов эмискэ быһаарыытын көтүрэн кэбиспитэ уонна “ити дьыалаҕа миниистир солбуйааччыта Вагин тус бэйэтинэн дьарыктаныа” диэн сылтаҕырбыта. Быһылаан буолбут сиригэр “М” диэн ол өлөрүүгэ кыттыгастаах полковник табаарыһа, эмиэ полковник чыыннаах киһи барбыта. Биллэн турар, ол полковник тиийэн барытын кистээн кэбиспитэ, кэлин тиһэҕэр ол киһини өлөрүүгэ онно баар боростуой киһи сууттаммыта уонна баара-суоҕа усулуобунай болдьоххо (киһини алҕаска кырбаан өлөрдө диэн) түбэспитэ.
Мин ону билэн баран, оччотооҕу Арассыыйа ис дьыалатын миниистирэ Рашид Нургалиев приёмнайыгар эрийэн тыллаабытым уонна «министиэристибэ Тус куттал суоһаабатын департаменыгар Стахов дьоно олороллор» диэн сэрэппитим. Ол да үрдүнэн Нургалиев Стахов табаарыстарыгар – департамеҥҥа туһаайан бэрэбиэркэни ыытарга сорудахтаабыт этэ. Москубаттан бэрэбиэркэ кэлэн иһэрин истэн, били, киһини өлөрүүгэ кыттыгастаах полковник ууга тааһы бырахпыттыы сүтэн хаалбыта. Дьиҥэ, кинини бэрэбиэркэлээччилэр сураспыттара да буоллар. Оттон ол уонча күннээх Москубатааҕы бэрэбиэркэ бүтээтин кытта, киһибит күөрэйэн тахсыбыта. Киһи сөҕөрө баар, ол бэрэбиэркэ ити полковник “туох да кыттыгаһа суох, ыраас” диэн түмүккэ кэлбит этэ. Оттон ити кэннэ, биир ый буолаат, Стахов ити полковнигы бөдөҥ бырамыысыланнастаах биир улуус милииссийэтин начаалыньыгынан анаабыта.
Ити түгэн кэннэ, мин туруоруммут сыалбын хайдах да ситиһэр кыаҕа суохпун өйдөөн, астаапкаҕа баран, биэнсийэҕэ барарга күһэллибитим.
12 мөл. солк. “откат” ылбыта
Биэнсийэҕэ олордохпуна миэхэ Стахов сокуоннайа суох дьайыыларын туһунан бииртэн биир иһитиннэрии киирэ турбута. Холобур, ити билиҥҥи ИДьМ саҥа дьиэтин тутуутугар, Стахов министиэристибэ буҕалтыарыйатын нөҥүө 12 мөл солк. (оччолорго баһаам суума этэ буоллаҕа, дьиҥэ, билигин да кырата суох харчы) “откат ыла олорор” диэн иһитиннэрии кэлбитэ. Биһиги быһаарбыппытынан, ити харчыны ылаат, Стахов Москубаҕа тиийэн автосалонтан сабыс-саҥа “Лэнд Крузер” массыынаны атыыласпыт уонна Харьковка аймахтарыгар күүлэйдии айаннаабыт. Ол баран иһэн Белгород чугаһыгар массыынатын улаханнык үлтүрүйүөр диэри хампы түһэн кэбиһэр. Ити туһунан биһиги өрөспүүбүлүкэ борокуруора Подласенкоҕа уонна ФСБ салайааччыта Панасенкоҕа этэн көрбүппүт да, туох да эппиэт кэлбэтэҕэ...
“Воруют на миллионы, а попадаются на копейки”
Оттон аны Стахов эргэ “Мерседес” массыынаны иҥэриммитин туһунан иһитиннэрии кэлбитэ. Ити эргэ массыынаны иҥэриммитин туһунан иһитиннэрии Стахов атын дьыалалыгар холоотоххо быыкаа курдук этэ. Ол иһин биһиги куоһур туттан көрө да барбатахпыт, “бу баҕас таах хаалар” дии санаан, кэнники үтэн кэбиспиппит. Биирдэ Дьокуускайга Уһук Илин уокурукка тус куттал суоһаабатын бэрэстэбиитэлэ Виталий Комков кэлбитэ. Эдэркээн уол диэтэххэ, профессионал быһыытынан таһыччы этэ. Мин кинини көрсөн Стахов хара дьыалаларын кэпсээбитим уонна ити “Мерседес” туһунан эмиэ быктарбытым. Кини ону иилэ хабан ылбыта уонна “воруют на миллионы, а попадаются на копейки” диэбитэ уонна ити саамай кыраттан – “Мерседестэн” ылсыахха диэн сүбэлээбитэ. Мин Комковка “эн салайааччыларыҥ Стахов аллар атастара, онон бэйэҕэр атынынан иэҕиллэн тахсыа” диэн сэрэппитим. Онуоха кини онтон толлубакка дьыалаҕа ылсыбыта уонна холуобунай дьыаланы көбүппүтэ.
Манна биири бэлиэтиэхпин баҕарабын. Хоруупсуйаны утары охсуһар биир суруналыыс эмискэ баҕайы Стахов дьонун диэки буолан хаалбыта. Москубаҕа сырыттахпына кини мин салайбыт салаабын улаханнык кириитикэлээбит суруктарын көрдөрбүттэрэ. Кэлин ону кини Стаховтыын алтыһыаҕыттан сыыһа гыммытын өйдөөбүтэ.
Стахов “ытыллыыта”
Стахов эчэйиитин туһунан. Мин оччолорго ИДьМ-ҥэ номнуо үлэлээбэт этим, ол иһин үчүгэйдик ымпыгар-чымпыгар диэри ис-иһиттэн билбэппин. Ол эрээри биири чуолкайдык этиэхпин сөп – Стахов быһахтан бааһырбыт этэ. Мин бэркэ ытыктыыр, үлэтигэр олус бэриниилээх эспиэри – Прокопий Левини кытары кэпсэппитим. Кини түмүгэ туох да саарбахтааһыны аҕалбат этэ: Стахов быһахтан бааһырбыт. Ол эспэртиисэ түмүгүн Вагин Москубаҕа тиийэ утарсыбыта. Билигин, хомойуох иһин, тугу барытын харчыга атыылаһыахха сөп. Онтон Прокопий Левин биһиги кэккэбитигэр суох.
Миниистир бааһырбытын кэннэ, Вагин үөһэ ыйыллыбыт “М” полковнигы суһаллык Эбээн Бытантайга бөртөлүөтүнэн ыыппыта. Кини онно тийэн Стахов ытыллыбытын курдук оҥорорго сорудахтаах барбыта. Дьэ, ону кини сатаабыта. Генерал тыыныгар тура сатаабыт түбэлтэтин, оччолорго бэйэтигэр тиийинэн өлбүт, Старостин диэн олохтоох киһиэхэ “ыйыы” сатаабыттара. Мин бэйэм кыахпынан Старостин үтүө аата төннөрүгэр дьиэ кэргэнигэр көмөлөһө сатаабытым.
Вагин саныырынан, Стахов олохтоох кириминээл бөлөҕүн суолун быһа үктээбит, ол иһин өлөрө сатаабыттар. Ити кэннэ араас наҕараада, сиэрэ суохтук аакка-суолга тиксии, сулууспаҕа өрө тахсыы саҕаламмата дуо... Итинник акаары, кэрээнэ суох быһыыны толкуйдаабыттара да баар ээ...
Мин бу сыллар тухары Стахов тулатыгар элиэтээбит милииссийэ сорох үрдүкү чөмчөкөлөрүттэн уонна суруналыыстартан “улахан генералы суулларбыттарын” туһунан истэ-истэ, күлэн эрэ кэбиһэбин. Кыайыыны тыһыынчанан аҕалар уһансаллар, оттон кыайтарыы – тулаайах оҕону санатар. Мин бүгүн оччолорго буолбут миниистир дьыалатын хайдах баарынан сэһэргии сатаатым.
Виталий ЕГОРОВ.
Ыспыраапка:
Виталий Егоров – астаапкаҕа олорор милииссийэ полковнига, “Адычанская трагедия”, “Воздаяние монстру”, “Кара Чочур Мурана”, “Страхи сопки любви”, “По следам якутского Хейга”, “Шатуны” дьиҥ олохтон ылыллыбыт кинигэлэр ааптардара. Кини оперативнай үлэ бары кэрдииһин ааспыта: холуобунай ирдэбил иниспиэктэриттэн саҕалаан Саха сирин ИДьМ криминальнай милииссийэтин салайааччытыгар тиийэ.
